Afgelopen jaar (2023) kreeg de Sloterweg een voor Amsterdam unieke status. Na een jarenlange strijd om massaal sluipverkeer over de smalle landweg te weren kwam er voor beide zijden een ‘doorrijdverbod’.
Precies 100 jaar eerder, in 1923, gebeurde het omgekeerde: de Sloterweg werd toen voor iedereen opeens vrij toegankelijk. Want toen werd de tol, ingevoerd in 1816, afgeschaft door de gemeente Amsterdam die twee jaar eerder Sloten had geannexeerd. Maar na 100 jaar was de sluiproute over de Sloterweg zó populair geworden dat via een elektronische knip opnieuw een afsluiting volgde. Wie deze camera-afsluiting echter negeert krijgt te maken met een torenhoge tol van 110 euro.
Foto uit het begin van de 20e eeuw. Hierop is het nieuwe, nog bestaande, tolhuis te zien. Het tolhek is gesloten. Het aantal bomen langs de fraaie weg is sindsdien fors afgenomen. Links is een overkapte toegangspoort te zien naar de in 1901 in gebruik genomen Sint-Pancratiuskerk en het kerkhof. Prentbriefkaart uit de Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Tol heffen voor bestrating
Ruim 200 jaar terug sloegen de grondeigenaren langs de Sloterweg de handen ineen om de vaak slecht begaanbare weg aan te pakken. In 1815 besloten ze gezamenlijk een lening aan te gaan om daarmee de weg tussen de Overtoomse Sluis en het dorp Sloten te bestraten en aan beide zijden van bomen te voorzien. De lening werd stukje bij beetje afgelost via tolheffing. Bij Koninklijk Besluit werd dat tolrecht toegekend. In 1816 kwam er aan uiteinden van de weg een tolhek waar betaald moest worden om van de weg gebruik te maken: een op de huidige Sloterkade ter hoogte van nr. 90, en een op de Sloterweg bij nr. 1193. De tarievenlijst voor de tolheffing hangt nog steeds in Café Kerkzicht.
Het 19e-eeuwse tolhuis met het tolhek in geopende toestand. Ernaast zijn links en rechts nog mooie oude straatlantaarns te zien. De weg is omzoomd met fraaie bomen. Links de toen nog nieuwe muur rond de Sint-Pancratiuskerk uit 1901. Prentbriefkaart uit de Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Overbelaste route naar Schiphol
Vanaf 1919 werd de Sloterweg steeds drukker vanwege de verbinding vanuit de stad met Schiphol. Toen in dat jaar de KLM werd opgericht, reisden luchtreizigers vanaf het KLM-kantoor op het Leidseplein per elektrische tram naar de Overtoomse Sluis. Vanaf daar ging de reis per paardentram over de Jacob Marisstraat, Sloterkade en Sloterweg naar de Sloterbrug bij Badhoevedorp, waarna de tocht langs de ringvaart werd voortgezet. Toen Amsterdam in 1921 de gemeente Sloten annexeerde duurde het nog twee jaar voordat de tolheffing werd beëindigd. Nu Sloten binnen Amsterdam viel vond de gemeente het niet langer juist om binnen zijn grenzen een weg te hebben die zonder betaling niet vrij toegankelijk was voor iedereen.
Nieuwe brug en weg buiten het dorp
Door de toename van het verkeer werd de Sloterweg steeds meer overbelast. Met name de dorpskern en de Sloterbrug kregen het zwaar te verduren. Toch duurde het nog tot 1938 totdat verkeer van en naar Schiphol en Den Haag niet langer steeds de nauwe dorpskern van Sloten moest passeren. In dat jaar werd een nieuwe brug in de (Oude) Haagseweg over de ringvaart in gebruik genomen waarvan de weg door de Riekerpolder liep en ter hoogte van de huidige Johan Huizingalaan werd aangesloten op de oude Sloterweg. Tussen deze aansluiting en de Aalsmeerweg werd de Sloterweg in de jaren ’50 verbreed waarbij het oorspronkelijke karakter met zijn bomen, sloten en voortuinen verdween. Ook de naam van dit stuk werd toen gewijzigd in (later Oude) Haagseweg.
Opnieuw overbelast door sluipverkeer
Vanaf de jaren ’60 nam het verkeer over de Sloterweg in razend tempo toe. De toename van het aantal auto’s en de bouw van nieuwe woonwijken maakten van de Sloterweg een druk bereden op- en afrit voor de nabijgelegen autosnelwegen. De roep om aanpak van de onveiligheid op deze eeuwenoude smalle veendijk werd na jarenlang actievoeren uiteindelijk in 2023 bekroond met de afsluiting van de Sloterweg aan beide zijden. Een zogenoemde elektronische knip met cameracontrole is alleen nog te passeren door auto’s van bewoners en bedrijven met ontheffing en de lijnbus van lijn 195. Wie toch op de Sloterweg moet zijn, zal moeten omrijden via een van de twee ’tolvrije’ toegangswegen: de Louwesweg of de Anderlechtlaan. Behalve tussen 7 en 10 uur en tussen 16 en 19 uur kan dit ook vanaf de Plesmanlaan via de Laan van Vlaanderen.
Het nog bestaande Tolhuis aan de Sloterweg, gezien in westelijke richting; april 1969. Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Torenhoge tol 75 meter opgeschoven
Met de invoering van de elektronische knip met cameracontrole is de tolheffing na 100 jaar niet alleen weer terug – zij het 75 meter oostwaarts opgeschoven – óók is deze ’tol’ op geheel eigentijdse wijze vormgegeven. Verschil met de oude tol is echter dat je met ómrijden altijd nog zonder ’tolheffing’ op de gewenste plek kunt komen. Hoewel de gemeente Amsterdam 100 jaar geleden in de maag zat met de geërfde tolheffing van zijn voorganger, de geannexeerde gemeente Sloten, en hem daarom toen afschafte, viel precies een eeuw later het historische besluit om de weg op deze wijze tóch weer terug te geven aan de bewoners. Als het ware een goedmakertje om deze uitwas van de annexatie hiermee weer voorgoed terug te draaien…
Het op 1 juli 2023 ingevoerde ‘doorrijdverbod’ op de Sloterweg, vlakbij de hoek met de Ditlaar, ligt slechts 75 meter van de plek (links op de foto even voorbij de kruising) waar 100 jaar lang tol werd geheven om de weg op te mogen. Tóch doorrijden voorbij dit ’tolhek’ betekent cameraregistratie met een torenhoge ’tol’ van 110 euro.
Foto: Theo Durenkamp.
Theo Durenkamp; 23 februari 2024.
Van: Hoe in Sloten de tol kwam, verdween en… weer terugkwam
Zie ook: www.theodurenkamp.nl
* Dit artikel als pdf-document: Hoe in Sloten de tol kwam, verdween en… weer terugkwam (pdf)
Zie ook
* Vliegtuig halen, twee maal tol betalen
* Nu wél 110 euro boete voor doorrijden op Sloterweg-West
De Begeleidingsgroep Sloterbrug, die bestaat uit vrijwilligers van de Vereniging Dorpsraad Badhoevedorp, de Fietsersbond, de werkgroep Sloten en diverse bewonersorganisaties en ondernemers, heeft advies uitgebracht hoe de nieuwe brug er volgens hen het beste uit moet komen te zien.
De bestaande brug verkeert in dermate slechte staat dat vervanging noodzakelijk is.
Variant 1 leidt volgens de Begeleidingsgroep tot de minste verkeerstoename: “Als het écht niet anders kan dan verdient deze variant de voorkeur, maar daarvan zijn wij geen voorstander. Bovendien roept de schets veel vragen op over details zoals de breedte fietspaden en de afstelling van de verkeerslichten.” Bron: Gemeente Haarlemmermeer.
Wat gebeurde met belofte “Veiligheid boven doorstroming”?
Als eigenaar van de brug kondigde de gemeente Haarlemmer in 2023 aan opnieuw een overleg- en ontwerptraject te starten met nieuwe plannen. Toegezegd werd dat de veiligheid van de omgeving, fietsers en voetgangers nu centraal zou staan bij de vervanging van de brug. De verbetering van de doorstroming zou geen prioriteit meer krijgen. Toen de Begeleidingsgroep de verschillende varianten voor een nieuwe brug onder ogen kreeg, was hun teleurstelling groot, omdat alle nieuwe varianten opnieuw tóch leiden tot meer verkeer. De Begeleidingsgroep: “Dan is variant 1 nog het beste, want dan zal er het minst verkeer over de brug rijden. Dat is dus de minst erge, maar we hebben over de getoonde schets nog wel veel vragen. De andere voorgestelde varianten wijzen wij af.” De Begeleidingsgroep zou graag zien dat er meer onderzoek naar andere varianten wordt gedaan. De groep denkt dan aan de komst van een elektronische knip met selectieve toegang op de brug en aan het inrichten van de brug alleen voor fietsers, voetgangers en OV-bussen of als fietsstraat waar auto’s te gast zijn.
Kijk naar omgeving en stel leefbaarheid centraal
Daarnaast is de Begeleidingsgroep van mening dat het projectgebied groter zou moeten worden. Dan pas kan de samenhang tussen de (verwachte) verkeersstromen aan beide kanten van de brug goed in kaart worden gebracht. De Begeleidingsgroep richt zich op de verbetering van de leefbaarheid. Aan beide kanten van de brug zijn drie basisscholen gevestigd. De uitstoot van fijnstof en de verkeersveiligheid, zodat kinderen zelf naar school kunnen fietsen zouden volgens hen prioriteit moeten krijgen.
Tamar Frankfurther; 26 februari 2024.
De werkgroep Duurzaam Sloten heeft het initiatief genomen om samen te onderzoeken hoe de oude en zeer verschillende huizen in de Slotense dorpskern het beste verduurzaamd kunnen worden.
Om de krachten bij dit ingewikkelde traject te bundelen, organiseren zij op 27 februari 2024 om 19.30 uur in het Dorpshuis hun eerste bijeenkomst. De werkgroep zal zich dan voorstellen en experts en dorpsgenoten zullen het woord voeren. Gesproken wordt onder andere over energieadviezen en gezamenlijke inkoopprojecten. Er is gelegenheid om vragen te stellen. Na afloop kan iedereen tijdens een borrel napraten.
Expertise ingehuurd
De werkgroepleden hebben in het afgelopen jaar al veel werk verzet. Hun subsidieaanvraag is door de gemeente toegekend. Met dit geld kan Sloten de hulp inschakelen van adviesbureau De Groene Grachten. Dit bureau is gespecialiseerd in verduurzaming van historische panden. De komende tijd zal Groene Grachten namens de werkgroep een analyse maken van de te verduurzamen woningen in het dorp. Woningen worden gegroepeerd op basis van hun beschermde status en bouwjaar. Vervolgens wordt per type woning bekeken wat de beste verduurzamingsmaatregelen zijn. Wie dat wil kan tijdens de eerste bijeenkomst zijn woning als referentiewoning voor dit onderzoek aanmelden.
De werkgroep Duurzaam Sloten. V.l.n.r.: Mara de Haas, Anne Nicolai, Lisanne Loep, Steffanie van der Kroon, Wim van Slooten, Kurt Hessels, Ronald Kardol en Jelle Dijkstra. Foto: Joke Pronk; februari 2024.
Kennis opkrikken tijdens leeravonden
Daarnaast zal de werkgroep Duurzaam Sloten de komende tijd leeravonden organiseren over verschillende onderwerpen, bijvoorbeeld over woningisolatie en subsidie aanvragen. Hiervoor nodigen zij telkens ter zake kundige experts uit. Zij hopen ook dat bewoners kennis die zij al hebben met elkaar zullen delen. Eigenaren van woningen kunnen – als zij dat willen – ook collectief maatregelen treffen. Dat zorgt voor flink lagere kosten.
Uiteindelijk zijn en blijven alle eigenaren uiteraard zelf verantwoordelijk voor het al dan niet treffen van maatregelen om de eigen woning te verduurzamen. De werkgroep Duurzaam Sloten richt zijn blik in eerste instantie alleen op de beschermde dorpskern omdat de verduurzamingsopgave hier het ingewikkeldst is. Ook andere bewoners zijn welkom om deel te nemen en kunnen ook meedoen met de collectieve inkoopacties. De adviezen die de experts in dit project geven, kunnen echter vooral relevant zijn voor oude panden in het beschermde dorpsgezicht.
Zie ook: Het op 10 oktober 2024 door de gemeenteraad van Amsterdam aangenomen Gewijzigd initiatiefvoorstel Verduurzamen Erfgoed Ja zo.
Zie ook: www.duurzaamsloten.nl
Sinds begin 2023 is de werkgroep actief met het ondersteunen, informeren en enthousiasmeren van bewoners om energie te besparen en hun woningen te (laten) verduurzamen. Doel is ook om kennis en ervaring te delen binnen de Slotense gemeenschap.
In 2024 vonden 4 thema-avonden plaats. 27 februari: Kennismaking en introductie van de werkgroep richting de bewoners. 3 juli: Informatie over isolatie van o.a. dak, gevel, vloer en ramen. 25 september: Uitslag onderzoek door bureau De Groene Grachten met een presentatie over het optimaal verduurzamen van verschillende typen Slotense woningen. 28 november: Informatie over vergunningen, subsidies en financiering.
Met een subsidie van de gemeente Amsterdam kon de werkgroep bij duurzaamheidsexperts van De Groene Grachten nuttige adviezen voor woningeigenaren inwinnen. De werkgroep onderhoudt de informatieve website www.duurzaamsloten.nl.
De komst van het betaald parkeren werpt zijn schaduw vooruit.
Inmiddels staan de onderste delen van de betaalpalen op diverse plaatsen, maar de Zuiderakerweg had ter hoogte van nummer 19 de twijfelachtige eer om als eerste in het landelijke gebied een (nu nog) halve betaalpaal te krijgen.
De onderste delen van de betaalpalen vallen niet op in het straatbeeld. Wie niet goed oplet denkt al snel dat het gaat om kastjes van KPN of Ziggo.
Foto: Tamar Frankfurther; februari 2024.
Niet in Beschermd Dorpsgezicht Sloten
Vooralsnog heeft de gemeente alleen de onderste delen van de betaalpalen geplaatst. De betaalfaciliteit en verlichtingsunit ontbreken nog. Inmiddels staan ook op de Noorderakerweg, Akersluis, Langsom, Slimmeweg, Lies Bakhuyzenlaan, Sloterweg en de Ringvaartdijk de onderste delen van betaalpalen. Dankzij de inzet van de werkgroep Sloten kon worden voorkomen dat er betaalpalen in het beschermde dorpsgezicht van het dorp Sloten zijn geplaatst.
Start in twee fasen in tweede kwartaal 2024
Anders dan eerder gemeld moet er op Sloten en in de omringende wijken met ingang van 3 juni 2024 op maandag tot en met zaterdag van 9 tot 19 uur worden betaald voor het parkeren in de openbare ruimte. 8 april geldt nu als nieuwe datum voor de start van het betaald parkeerregime op de Bok de Korverweg en Tom Schreursweg in Oud Osdorp.
In de rest van Oud Osdorp blijft parkeren op de openbare weg gratis. De gemeente zal iedereen komend voorjaar informeren over de tarieven, de aanvraag van een parkeervergunning en hoe het werkt om uw bezoekers 150 uur per kwartaal met korting te laten parkeren. Wie nu al meer wil weten, klikt hier.
Tamar Frankfurther; 9 februari 2024.
De leden van het Algemeen Bestuur AGV hebben gemerkt dat hun op 17 januari 2023 aangenomen motie ligt te verstoffen op de plank.
Dat willen zij niet. Daarom hebben zij op 25 januari unaniem – dus inclusief de vertegenwoordigers van de PvdA, GroenLinks en D66, partijen die in de gemeenteraad de komst van een bedrijventerrein steunen – in een nieuwe motie het Dagelijks Bestuur van AGV opgedragen om in actie te komen.
Bebouwing Lutkemeerpolder is onverantwoord
Het DB móet deze motie, die bebouwing in de Lutkemeerpolder afraadt, vanwege waterveiligheid, wateroverlast, waterhuishouding, ontwateringsdiepte grondwater en waterkwaliteit, nu écht actief gaan uitdragen bij de provincie en het rijk. Ook moet het waterschap nu proactief zijn expertise en visie gaan delen tijdens de door de gemeente Amsterdam toegezegde ‘factfinding’.
Lutkemeerpolder noodzakelijk voor wateropslag
In gesprek met de gemeente Amsterdam zal het waterschap – als expert op het terrein van waterbeheer – moeten uitleggen waarom het volgens hen onverantwoord is om de Oud Osdorpse polder te bebouwen. Door het veranderde klimaat is het noodzakelijk om de polder te gebruiken voor waterberging. Een grote wateropslagcapaciteit in de Lutkemeerpolder zorgt er immers voor dat Amsterdammers droge voeten houden en dat er voor droge tijden langer grondwater beschikbaar is. Het waterschap zal ook moeten benadrukken dat bebouwing in strijd is met allerlei eerder vastgesteld beleid en vooral met de Nationale Omgevingsvisie.
Positieve reactie van waterschapsbestuurder
In haar reactie zei AGV-bestuurder Bea de Buisonjé (PvdA) zich gesteund te voelen door de motie: “De gemeente Amsterdam, provincie Noord-Holland en het ministerie hebben er al met veel belangstelling kennis van genomen. Als de gemeente eind van dit kwartaal heeft gereageerd, zullen wij als DB daarop reageren en daarbij nemen we deze motie graag over.”
Tamar Frankfurther; 27 januari 2024.
De brug in de Oude Haagseweg over de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder is aan het einde van zijn levensduur en wordt vervangen door nieuwbouw.
Onderdeel verbinding Amsterdam – Schiphol
De huidige brug dateert van 1935 en was van 1938 tot 1966 onderdeel van Rijksweg 4 van Amsterdam via Schiphol naar Den Haag. Sinds 2002 maakt de brug (nu nr. 1864) deel uit van de busbaan tussen Amsterdam Nieuw-West en Schiphol. Naast GVB-buslijn 369 (voorheen 69) en de spitslijnen 245, 246 en 247 rijden hier ook de Connexxion-buslijnen 341 en 397 / N97 overheen.
De brug in Rijksweg 4 Amsterdam – Den Haag over de Ringvaart, kort na de voltooiing in 1937, gezien vanuit de lucht in zuidwestelijke richting. Op de voorgrond de Ringvaart met rechts de Drinkwatervoorziening. Verderop in de Haarlemmermeerpolder de Koekoekslaan. Bron: www.autosnelwegen.nl
Afsluiting en omleidingen
Van 22 januari tot 23 augustus 2024 is de brug voor alle verkeer (bus, auto, fiets en voetgangers) afgesloten. De buslijnen rijden om via de Haagseweg (A4) waarbij enkele haltes vervallen, waaronder in Amsterdam de halte Anderlechtlaan. Voor lijn 369 is er een vervangende halte ten noorden van de A4.
De Oude Haagsebrug uit 1935 kort voor de sloop, gezien vanaf de Ringvaart;
19 januari 2024. Foto: Erik Swierstra.
Voor fietsers en voetgangers is er een tijdelijke (beweegbare) pontonbrug iets ten zuiden van de te vervangen brug. De onderdoorgang in de Ringvaartdijk is voor fietsers afgesloten, deze kunnen omrijden via de Oeverlanden in de richting van Nieuw en Meer.
De tijdelijke pontonbrug voor fietsers en voetgangers, met op de achtergrond de Oude Haagsebrug uit 1935 kort voor de sloop, gezien vanaf de Ringvaart; 19 januari 2024. Foto: Erik Swierstra.
Vervanging brug
Omdat de bijna negentig jaar oude brug in slechte staat verkeerde is er al enige jaren sprake van vervanging. Uiteindelijk zijn Schiphol, de gemeente Haarlemmermeer, de gemeente Amsterdam, Vervoerregio Amsterdam en de provincie Noord-Holland het met elkaar eens geworden en kan de vernieuwing van start gaan. Aannemer BAM voert de werkzaamheden uit.
De Oude Haagsebrug in gebruik als busbaan met buslijn 369 van Sloterdijk via Nieuw-West naar Schiphol; 19 januari 2024. Foto: Erik Swierstra.
De brug wordt hierbij vereenvoudigd. De massieve betonnen constructie van de vroegere basculekelder verdwijnt en wordt vervangen door gewone brugpijlers. De brug is ontworpen als basculebrug, maar was later een vaste brug. De nieuwe pijlers komen op de wal en niet meer in de vaarweg, zodat schepen meer ruimte krijgen. Ook wordt de brug breder dan de oude brug, waardoor het busverkeer en het autoverkeer naar de Golfclub ‘The International’ van elkaar kunnen worden gescheiden en de bussen elkaar kunnen passeren.
Impressie van de vernieuwde Oude Haagsebrug vanaf tweede helft 2024, gezien vanaf de Ringvaart. Bron: www.oudehaagsebrug.nl
Werkzaamheden van september 2023 tot oktober 2024
In september 2023 begonnen de eerste voorbereidende werkzaamheden en werd een deel van het fietspad afgesloten. Tussen 22 januari 2024 en begin maart wordt de oude brugconstructie in zes weken gesloopt waarna de nieuwe brug verrijst. Van 22 januari t/m 9 februari is de Nieuwemeerdijk voor al het verkeer gesloten en wordt dat omgeleid. De Ringvaart is van 10 januari t/m 29 maart afgesloten voor vaarverkeer.
Vanaf maart wordt de nieuwe brug gebouwd en in mei en juni worden de grote liggers geplaatst. Volgens de planning wordt de brug vanaf 24 augustus 2024 voor het verkeer geopend. In oktober 2024 worden de laatste werkzaamheden afgerond.
Erik Swierstra; 20 januari 2024.
Zie ook:
* De spanning stijgt aan de Ringvaartdijk (pdf)
* De vervanging van de Oude Haagsebrug. Informatiedocument van website oudehaagsebrug.nl (pdf)
* Oude Haagsebrug (www.oudehaagsebrug.nl)
* Oude Haagsebrug op Wikipedia
* Maandenlange omleiding voor bussen van Schiphol naar Amsterdam – AT5
* Oude Haagsebrug blijft dé busroute naar Schiphol
* Sloten en de verbinding van Amsterdam naar Den Haag
* Viaductschilderingen onder de A4 bij Sloten
* Artikel over de A4 op www.autosnelwegen.nl
* Luchtfoto op de beeldbank van Rijkswaterstaat van de brug tijdens de aanleg, gezien naar het zuidwesten. Het viaduct over de Schipholweg is nog niet voltooid.
* De Oude Haagsebrug tijdens de bouw, op de Beeldbank Stadsarchief Amsterdam
Terwijl stadsdeelbestuurder Türkkol ruim een maand geleden nog beloofde dat Fase 2 van het groot onderhoud op de Osdorperweg zéker in 2024 zou zijn afgerond: Türkkol komt zijn belofte dus wéér niet na.
Dit bleek uit de brief van 16 januari 2024 die Türkkol aan de leden van de stadsdeelcommissie zond.
De levensgevaarlijke kruising Ookmeerweg / Osdorperweg (rechts op de foto). Een van de maatregelen die de gemeente als proef met ingang van april 2024 zal toepassen is het dichttrekken van de middenberm op de Ookmeerweg ter hoogte van de Osdorperweg. Of dit tot minder verkeer op de Osdorperweg zal leiden wordt betwijfeld, maar de nu gecompliceerde kruising wordt hierdoor in ieder geval wél een heel stuk veiliger. Foto: Theo Durenkamp.
Opnieuw loze belofte
In deze brief staan een overzicht van verkeersmaatregelen en een tijdspad voor het vervolg van de renovatie van de Osdorperweg. Deze brief had Türkkol toegezegd tijdens de vergadering van de stadsdeelcommissie op 19 december 2023. De stadsdeelcommissie riep hem hiertoe unaniem op en Türkkol deed vervolgens de toezegging om snel met maatregelen te komen en om Fase 2 van het groot onderhoud in 2024 te realiseren. Helaas blijkt uit het gepresenteerde tijdspad tóch weer dat de renovatie pas in december 2024 zal starten en dat de opgeknapte Osdorperweg dus niet in 2024, zoals beloofd, zal worden opgeleverd. Daarnaast wordt er helemaal niets gemeld over de hoognodige renovatie van de Onderweg.
Onhaalbaar in drie maanden slecht weer met Kerst
Het zal niemand verrassen dat de bewoners van Oud Osdorp – om het zwak uit te drukken – uiterst teleurgesteld zijn dat het stadsdeel zich opnieuw niet aan gedane beloftes houdt, niet luistert naar de unanieme stadsdeelcommissie en het groot onderhoud opnieuw met een jaar uitstelt. Een bewoner: “Ondanks de toezegging van Türkkol tijdens de heftige vergadering op 19 december om de renovatie toch écht in 2024 te realiseren, lezen we nu opeens dat deze pas in december gaat starten en in februari 2025 wordt afgerond. Als je nagaat dat de renovatie van de eerste helft van de weg al zeven maanden in beslag nam, dan kan de tweede fase met eenzelfde weglengte toch nooit in drie maanden worden uitgevoerd? Bovendien plannen ze het vreemd genoeg helemaal in de winterperiode. Dan is het weer zeker te slecht om door te werken. Bovendien vallen ook nog tenminste twee weken af voor de kerstvakantie. Dan redden ze dat toch nooit in drie maanden? Hoe geloofwaardig is dit nieuwe sprookje nou weer?”
Nepstartdatum om maar zogenaamd in 2024 te beginnen
Daarnaast is er ook nog de nodige scepsis over de geplande startdatum. Immers, bij de eerste fase werd maar liefst twee maal de reeds bekendgemaakte begindatum vlak voor de start plotseling opgeschoven: 1 februari 2022 werd toen 1 juli en vervolgens werd het 1 oktober 2022. Of zoals een bewoner het verwoordde: “Het lijkt er op dat de startdatum van 1 december in dit eerste tijdsplan alleen maar is vermeld om hiermee krampachtig de indruk te wekken dat er iets, zoals beloofd, in 2024 gaat gebeuren. Maar hiermee komt Türkkol totaal niet toe aan de toezegging die hij ruim een maand geleden nog deed. Nu blijkt het hele jaar 2024 op te gaan aan voorbereidende maatregelen en is de uitvoering en de oplevering dus zeker alweer met een jaar uitgesteld. En het zou me sterk verbazen als ze deze planning ook echt zullen gaan uitvoeren.”
Onderweg vergeten?
Opvallend is dat Türkkol in zijn brief van 16 januari aan de stadsdeelcommissie opnieuw met geen woord rept over de Onderweg, het circa 200 meter lange weggetje achter om de dorpskern van Oud Osdorp. Deze smalle weg verkeert namelijk in een nog veel slechtere staat dan de Osdorperweg zelf. De werkgroep Oud Osdorp en individuele bewoners hebben hierover al herhaaldelijk aan de bel getrokken bij het stadsdeel. In eerdere briefings werd deze weg – waarvan de aanliggende woningen en bedrijven alle de huisnummering van de Osdorperweg volgen – namelijk wél genoemd. Enkele bewoners: “Al jarenlang zijn wij steeds verstoken gebleven van onderhoud. Het zal toch niet zo zijn dat onze weg nu alwéér wordt overgeslagen?”
Bewonersbijeenkomst in maart
In maart is voor de bewoners een informatieavond gepland waarbij het voorlopig ontwerp van de tweede fase van de Osdorperweg zal worden gepresenteerd. Dan zal in ieder geval blijken of ook het zo noodzakelijke onderhoud aan de Onderweg zal worden meegenomen. Bewoners van de Osdorperweg hebben de stadsdeelbestuurder hier in ieder geval hierover opnieuw weer over ingelicht. Het zou dus nog schokkender zijn als het stadsdeel de Onderweg moedwillig blijft negeren.
Maatregelen
Türkkol maakt in zijn brief ook melding van maar liefst tien maatregelen waarvan komend jaar onderzocht wordt of deze zullen bijdragen tot vermindering van het doorgaand verkeer. Het betreft een bonte verzameling van ingrepen waarbij de gemeente letterlijk ‘out of the box’ heeft gedacht. Het gaat ook om maatregelen die tot nu toe nog niet of nauwelijks zijn voorgesteld:
* eenrichtingsverkeer op (delen van) de Osdorperweg voor vrachtverkeer;
* venstertijden voor vrachtverkeer d.m.v. bebording;
* eenrichtingsverkeer voor alle gemotoriseerde verkeer;
* verkeerscirculatiemaatregelen op de Joris van den Berghweg, Tom Schreursweg en eventueel ook Lutkemeerweg;
* verkeerslichten kruising Haarlemmerweg N200 met de Osdorperweg in Halfweg langer op rood;
* opstelvakken kruising Haarlemmerweg N200 aanpassen.
Uitgangspunt ‘geen verbindingsweg’ hiermee niet gehaald
Het zal duidelijk zijn dat deze zes voorstellen alleen maar een eventuele aanvulling kunnen zijn op andere maatregelen. De zes voorstellen zullen ieder afzonderlijk noch gecombineerd weinig of geen effect hebben om noemenswaardige effecten te hebben om de Osdorperweg nu eindelijk veilig te maken. Ook als deze zes halfslachtige maatregelen zouden worden ingevoerd dan nog blijft de Osdorperweg een verbindingsweg. In de Nota van Uitgangspunten die de gemeente overeen is gekomen met de bewoners en die democratisch is vastgesteld is dat immers één van de basisafspraken. Ook de gemeente heeft erkend dat alleen dán de smalle Osdorperweg zonder vrijliggende fietspaden maar wel onderdeel van het Hoofdnet Fiets veilig kan worden.
Zes zinloze maatregelen zonder handhaving
Bovendien verhogen deze zes maatregelen de kans dat de gemeente het hierbij zal laten en dat er dus opnieuw slechts sprake zal zijn van een symbolische ingreep. Zolang handhaving hierop achterwege blijft, zijn deze maatregelen uiteraard een wassen neus. Dat weten de Oud Osdorpers uit ervaring zeker. Dit geldt immers ook voor het reeds sinds 1963 bestaande het inrijverbod voor doorgaand vrachtverkeer, het inrijverbod motorvoertuigen tijdens spitsuren (sinds 2014) en het snelheidsverbod 30 km (sinds 2007 dorpskern en sinds 2023 overal).
Om-en-om-regeling
Een van de andere vier voorgestelde maatregelen, door Mireille de Ridder als inspreker op 19 december 2023 ingebracht, is de zogenoemde ‘om-en-om-regeling’. Als dit wordt ingevoerd dan betekent dit dat er een of meer smallere doorgangen op de Osdorperweg met verkeerslichten worden aangebracht. Het verkeer wordt dan beurtelings uit beide richtingen op de weg toegelaten. Het gaat dan om een langere versmalling dan bij de huidige versmallingen het geval is en waarbij dan geen sprake zal zijn van een voorrangsregeling. Dit zorgt ervoor dat verkeerslichten noodzakelijk zijn. Deze oplossing zou op twee of drie plekken kunnen worden toegepast waar de wegbreedte niet beantwoordt (en ook niet kán beantwoorden) aan de voorgeschreven inrichtingseisen. Dit is dan in ieder geval bij:
* de bocht in de dorpskern;
* bij de te nauwe wegbreedte tussen de huisnummers 635 en 667, waar nauwelijks een voetpad is.
Middenberm Ookmeerweg / Osdorperweg sluiten
Een andere maatregel, reeds op 19 december 2023 door Türkkol genoemd, is het dichtzetten van de middenberm op de Ookmeerweg op de kruising met de Osdorperweg. Verkeer vanaf de Osdorperweg wordt dan gedwongen rechtsaf te slaan richting de rotonde bij Westgaarde. Verkeer vanuit de richting Lijnden dat de Osdorperweg op wil rijden, wordt dan gedwongen om eerst door te rijden naar de rotonde Baden Powellweg en daarvandaan rechtsaf te slaan op de Osdorperweg. Over het effect van deze maatregel op de hoeveelheid verkeer dat de Osdorperweg na invoering zal blijven gebruiken verschillen de meningen. Immers, wie vanuit de richting Lijnden persé linksaf wil naar de Osdorperweg, zal daarvoor echter slechts ongeveer 100 meter hoeven om te rijden. Deze maatregel heeft wél zeker het grote voordeel dat aan de nu gecompliceerde onveilige kruising in ieder geval een eind wordt gemaakt. In dat opzicht alleen al is deze maatregel dan ook zeker toe te juichen. En: Met elke (vracht)auto die hierdoor een andere route kiest zijn de Oud Osdorpers blij. Het plan is om deze maatregel in april als proef in te voeren en om vervolgens in augustus definitief te beslissen of de middenberm hier doorgetrokken zal blijven.
Knip onontkoombaar
De overige twee maatregelen betreffen achtereenvolgens de ‘harde knip’, eventueel met verzinkbare palen, en de elektronische knip, eventueel alleen tijdens de spits. De vergelijking met de Sloterweg is daarbij al heel wat keren gemaakt. Aangezien de portefeuillehouder via een motie van Piet Boon (GBW!) op 19 december unaniem door alle partijen van de SDC is opgeroepen om de uitgangspunten uit de nota van juni 2021 te blijven toepassen, is er nauwelijks een andere effectieve oplossing om van de illegale status van verbindingsweg af te komen voorstelbaar. Alleen de invoering van de (elektronische) knip biedt dan soelaas. Op de Sloterweg is voor oplossing decennia lang eerst gestreden. Het effect hiervan is heel goed. Het is nu te hopen dat deze ervaringen op een vergelijkbare weg als de Osdorperweg ertoe zullen leiden dat voor Oud Osdorp een vergelijkbare oplossing zo snel mogelijk zal worden ingevoerd. Dat zou betekenen dat ook in Oud Osdorp deze soap rond het veilig maken van de Osdorperweg binnen afzienbare tijd ook hier eindelijk tot een goed einde gebracht kan worden. Helaas is de werkelijkheid weerbarstiger zolang stadsdeelbestuurder Türkkol er – zoals nu weer blijkt – álles aan blijft doen om de invoering van deze maatregel zo lang mogelijk uit te stellen.
Theo Durenkamp; 20 januari 2024.
De gemeenteraad van Amsterdam besprak op 10 januari 2024 de Koersnota Gezonde bodem waarin de wethouder uiteenzet hoe de stad met zijn waardevolle bodem moet omgaan.
Tot grote teleurstelling van de immer oplettende vrijwilligers van Voedselpark Amsterdam kiest wethouder Reinier van Dantzig voor een eigen Amsterdams bodembeleid dat de kwaliteit van de bodem niet centraal stelt.
Wijkt Amsterdam bewust af van beleid VN en Kabinet?
Lucie Snoeker van Voedselpark Amsterdam vroeg tijdens de commissievergadering opheldering: “Staat in het voorgestelde beleid de kwaliteit van de bodem centraal óf is het gewenste gebruiksdoel van de grond het uitgangspunt? Het lijkt erop dat het College de gezondheid van de bodem niet centraal wil stellen, maar bij het bepalen van de kwaliteitsnormen voor een bepaald stuk grond liever wil uitgaan van het door het College (op termijn gewenste) gebruiksdoel van de grond. Het beleidsvoorstel van de wethouder komt niet overeen met het beleid “Water en Bodem Sturend” van het Nederlandse Kabinet en sluit niet aan bij de Duurzame Ontwikkelings-doelstellingen van de VN, zoals doel 15.”
Definitie is relevant voor Lutkemeerpolder
Snoeker: “Gaan we uit van de kwaliteit van de bodem, dan kan het niet anders of de polder wordt bestempeld als landbouwgrond. Door bij de definitie uit te gaan van bodemgebruiksdoel kan de gemeente de kwaliteit van de bodem als landbouwgrond negeren en doorgaan met het ‘verharden’ van de polder als bedrijventerrein. Als het College mede in het belang van toekomstige generaties echt een gezonde bodem wil nastreven en de kwaliteit van de leefomgeving wil verhogen en dan kun je de Lutkemeerpolder toch niet volbouwen met distributiecentra? Hoe valt dit te rijmen?”
Waarom kiest Amsterdam voor eigen afwijkend beleid?
Zoals verwacht ondersteunden de fracties van SP en Partij voor de Dieren de visie van Voedselpark Amsterdam. De PvdA stelde vragen over het voor de troepen uitlopen van Amsterdam: “Waarom wil Amsterdam een eigen beleid en een eigen bodemgezondheidsindex? Waarom niet aansluiten bij landelijke en internationale ontwikkelingen en normen? En wat is het effect van bodemgezondheidsindex op de gebiedsontwikkelingen in Amsterdam?” Hier komt wethouder Van Dantzig nog op terug. Over de Lutkemeerpolder kwam hij niet verder dan: “Het standpunt van het college is bekend.”
Tamar Frankfurther; 11 januari 2023.
Lees en kijk verder:
* De volledige inspreektekst van Lucie Snoeker.
* Bij insprekers en bij agendapunt 7 van de commissievergadering van 10 januari.
De bewoners van de Osdorperweg ontvingen op 3 januari 2024 eindelijk de reeds voor november 2023 toegezegde bewonersbrief met de gemeentelijke plannen voor de verdere aanpak van de Osdorperweg.
Deze brief blinkt uit in nietszeggendheid, vermeldt vooral een heleboel onderwerpen níet en zorgt alleen maar voor meer vragen en een groter wantrouwen.
Vaag, onduidelijk, niets wordt benoemd
In de brief wordt bijvoorbeeld niet bevestigd dat Fase 2 van het Groot onderhoud aan de Osdorperweg in 2024 zal worden afgerond. Portefeuillehouder Nazmi Türkkol heeft dit tijdens de vergadering van stadsdeelcommissie van 19 december 2023 wel beloofd. Er staat alleen in dat “de gemeente van plan is enkele maatregelen te onderzoeken en te testen met de bedoeling deze óf mee te nemen in het nog resterende groot onderhoud van het zuidelijke deel Osdorperweg, óf direct na dit onderhoud na de dan gehouden verkeerstellingen”.
De gemeente meldt verder bezig te zijn met het maken van het ontwerp van de Osdorperweg. Dit zal – als het klaar is – worden gedeeld met de bewoners. De gemeente geeft dan ook meer informatie over de planning van diverse onderzoeken. Anders dan tijdens de vergadering beloofd maakt de brief ook niet duidelijk om wélke maatregelen het dan precies gaat.
Geen planning, geen tijdslijn
Deze brief is gedateerd op 27 december 2023. Dat is acht dagen na de heftige discussie in de stadsdeelcommissie over de niet nagekomen maatregelen. Er staat niets in over de door Türkkol toegezegde tijdslijn van het nog resterende werk. De stadsdeelbestuurder Verkeer heeft toen toegezegd dat de renovatie en de maatregelen in 2024 gerealiseerd zullen worden. Dat betekent dat de gemeente zich zal moeten houden aan een zeer strakke tijdsplanning. Het zou hierbij helpen wanneer de stadsdeelcommissie tijdens elke vergadering hierover de vinger aan de pols houdt. Een vast agendapunt wellicht?
Tamar Frankfurther; 12 januari 2024.
Een parel in het gehavende boerderijenlint van Sloten
21 december 2023
Het dorp Sloten is een gemeentelijk monument rijker! De voormalige boerderij ‘Margarethahoeve’ aan de Sloterweg 1081 ligt in het boerderijenlint dat vanouds de Sloterweg aan beide zijden omzoomde. Dit is in het laatste decennium aanmerkelijk versnipperd geraakt door nieuwbouw. Reden te meer om de enkele boerderijen die er nog zijn te koesteren.
De Margarethahoeve, gezien in zuidwestelijke richting. Foto: C.F. Jansen (mei 1954), Beeldbank Stadsarchief Amsterdam (010118000471).
Sloterweg
De Sloterweg ten oosten van het dorp Sloten is aan het einde van de dertiende eeuw aangelegd in een ontginningsgebied en vormde sindsdien een belangrijke verbindingsroute tussen Sloten en Amsterdam. Door de ontginning van het veengebied rondom Sloten, ontstonden aan beide zijden van de weg langgerekte kavels omgeven door sloten. Op de kop van deze kavels zijn boerderijen gebouwd, waardoor een langgerekt boerderijenlint tot stand kwam. Vermogende Amsterdammers kochten kavels als belegging, of om er een hofstede of buitenplaats te stichten. Zo is de Margarethahoeve lange tijd een pachtboerderij geweest van Amsterdamse families. In de loop van de negentiende eeuw zijn echter alle buitenplaatsen verdwenen en kwamen ook op deze terreinen boerderijen.
De Sloterweg anno 1934 met aan de linkerkant de Margarethahoeve. Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam (OSIM00004002570).
In 1921 is de gemeente Sloten geannexeerd door de gemeente Amsterdam met het oog op uitbreiding van de snelgroeiende stad. Behalve bebouwing was er ook aandacht voor ‘vergroening’ in de toenemende stedelijke omgeving. Aan de Sloterweg kwam in 1927 een volkstuincomplex en zo’n 10 jaar later werd het Siegerpark, dat naast het zogenoemde Reigersbos lag, een relict van een verdwenen buitenplaats.
Van boerderij en tuinbouw naar nieuwbouw
Langzamerhand veranderde het agrarisch karakter van de omgeving van de Sloterweg. Een belangrijke wijziging in de bebouwing langs de Sloterweg vond plaats vanaf de jaren 1950. Toen kregen tuinders door de uitbreidingen van de Westelijke Tuinsteden een gebied ten noorden van de Sloterweg aangewezen als nieuw tuinbouwgebied. In de afgelopen decennia is er steeds meer nieuwbouw in de vorm van sterk verdichte zelfbouwkavels bij gekomen, die voor een belangrijk deel ten koste van de boerderijen is gegaan. De lintbebouwing is hierdoor steeds nauwer aaneengesloten geraakt en de rooilijn is steeds dichter naar de Sloterweg getrokken. Van de circa 50 boerderijen die er halverwege de vorige eeuw nog stonden, zijn er slechts een paar behouden, al hebben ze niet meer hun oorspronkelijke bestemming.
Gezicht op de boerderij met het hooihuis gezien vanaf het dorp Sloten, 1954. Foto: C.F. Jansen, Beeldbank Stadsarchief Amsterdam (010118000468).
De Margarethahoeve uit 1905
Op het eerste gezicht zou je de Margarethahoeve, ondanks de naam, niet direct herkennen als een boerderij. Het dwarsgeplaatste voorhuis oogt als een burgerwoning in de chaletstijl van rond 1900. Pas bij het naderen vanaf de dorpskern van Sloten is de stal zichtbaar die met het hoofdhuis is verbonden en blijkt het dus echt om een boerderij te gaan. Deze boerderij is in 1905 geheel nieuw gebouwd. De voorganger, een hallenhuisboerderij uit 1870, is gesloopt.
De voorgevel en rechter zijgevel waarin de tweedeling van het schuur- en stalgedeelte afleesbaar is aan de stalramen. Foto: Erik Swierstra; december 2023.
De huidige boerderij heeft een T-vormige plattegrond. Het dwarsgeplaatste woonhuis met erachter het bedrijfsgedeelte heeft elementen van de chaletstijl. Dit herken je aan de decoratieve sierspanten in de zijgevels, het inmiddels betimmerde sierspant in de topgevel en het siermetselwerk en is ook typerend voor een burgerwoning. De combinatie met een bedrijfsgedeelte was geheel nieuw aan het begin van de twintigste eeuw en straalde een zekere ambitie van de, in dit geval Amsterdamse, eigenaar uit.
Interieur van het woonhuis
Opmerkelijk is de indeling van het woonhuis. De voorgevel mist een voordeur, die onder de topgevel wordt verwacht door de symmetrische opbouw met 5 raamtraveeën. De entree tot de woning bevindt zich echter in het voorste deel van het bedrijfsgedeelte. Dat deel is opgedeeld in een schuur (wagenschuur) en de daarachter gelegen stal.
In het woonhuis zijn slechts 2 vertrekken aanwezig: een woonkamer en een opkamer boven de kelder. De trap naar de zolder en de oorspronkelijke keuken bevonden zich in de ‘wagenschuur’. Zo was tot het einde van het gebruik als boerenbedrijf in de jaren 1990 de gebruikelijke indeling van de hallenhuisboerderij hier nog steeds aanwezig, waarbij in het middendeel woon- en werkfunctie naast elkaar bestonden.
De halfhoge kelder met opkamer verwijst trouwens ook naar de boerderijfunctie. Deze kelder, die zich aan de koele kant van het huis bevindt en is voorzien van troggewelven en geglazuurde plavuizen op de vloer en tegen de muren, was bedoeld voor melkopslag.
De melkkelder met troggewelven en geglazuurde plavuizen op de vloer en tegen de muren. Foto: Monumenten en Archeologie 2023.
Het bedrijfsgedeelte van de boerderij
Achter het woonhuis heeft het bedrijfsgedeelte nog het karakter van de boerderij, alhoewel hierin tegenwoordig een kantoor is gevestigd. Nadat de laatste boer de boerderij verliet, is in het voorste gedeelte van de schuur een gang aangebracht van waaruit het woonhuis toegankelijk is. Ook is de keuken in de kamer geplaatst, zodat de woon- en bedrijfsfunctie van elkaar zijn gescheiden. In het tot kantoor verbouwde stalgedeelte geven 2 rijen stijlen of standvinken de oorspronkelijke driedeling aan. Met een voergang (deel) in het midden met plaatsen voor de koeien aan weerszijden.
Het boerenerf
Een belangrijk onderdeel van het boerderijcomplex is het erf. Omgeven door sloten is het erf vanaf de Sloterweg tegenwoordig toegankelijk via een dam. Oorspronkelijk was het erf bereikbaar via een brug die werd afgesloten door een sierhek. De boerderij ligt op enige afstand van de weg, waardoor er ruimte is voor een siertuin aan de voorzijde, een vast onderdeel bij de wat rijkere boerderijen. Op het erf stonden hier tot de jaren 1980 het hooihuis met daarachter een aantal schuren. Al deze elementen samen vormen een boerderijensemble.
Op een schilderij van de Margarethahoeve uit 1924 is deze samenhang goed herkenbaar: we zien het woonhuis in zijn oorspronkelijke uitstraling met aan de voorzijde een siertuin, opzij het hooihuis en de toegang tot het erf via een brug met sierhek.
Zeldzaam
De Margarethahoeve is ondanks de verschraling van het omliggende erf een zeldzaam type van een T-boerderij met een burgerwoning. De enige andere boerderij aan de Sloterweg met een vergelijkbare architectuur van het voorhuis is al lang geleden gesloopt.
Dit type boerderij, een T-boerderij waarvan het woonhuis de architectuur van een burgerhuis heeft, komt in Sloten weinig voor. Slechts één boerderij aan de Sloterweg had een vergelijkbare architectuur, namelijk een nieuw woonhuis (circa 1900) met topgevel, de inmiddels gesloopte boerderij ‘Tussen Meer’.
Erfgoed van de Week
In de rubriek Erfgoed van de Week staat elke week een bijzondere archeologische vondst, vindplaats, voorwerp, monumentaal gebouw of historische plek in de stad centraal. Via de website amsterdam.nl/erfgoed delen de erfgoedexperts van Monumenten en Archeologie het erfgoed van de stad met Amsterdammers én overige geïnteresseerden.
Zie ook: www.amsterdam.nl/kunst-cultuur/monumenten/erfgoed-week/margarethahoeve/