Nu het feest van de 100-jarige speeltuinvereniging Sloten officieel van start is gegaan, roept de werkgroep Historie Sloten-Oud Osdorp iedereen op zijn herinneringen aan de vereniging en de speeltuin te delen. Alle foto’s en verhalen zijn welkom op dit e-mailadres.

Tamar en Guido Frankfurther (in de zomer 1970) in de speeltuin Sloten tijdens de Vliegende Brigade. Foto: Irene Frankfurther.

Schrijf uw herinneringen op: Welke activiteiten werden er georganiseerd? Denk aan de vakantiekampen, de luilakfeesten, zwemles, paaseieren zoeken, het Sinterklaasfeest, de Vliegende Brigade in de zomervakantie, de judo- en yogaclubs, samen bootjes maken, films kijken, knutselen etc. etc.

Wat weet u nog?
Herinnert u zich bijvoorbeeld nog wat er allemaal gedaan werd, hoe dat ging, wie de leiding hadden of welke andere kinderen er waren? Hebt u de clubkampioenschappen wel eens gewonnen? En het zou helemaal mooi zijn als u ook nog foto’s uit die tijd hebt. Vermeld vooral ook uw (meisjes)naam en het jaartal (bij benadering) van uw herinnering. Al deze bijdragen zullen worden opgenomen in het archief van de werkgroep Historie Sloten-Oud Osdorp. Zonder uw toestemming wordt dit alleen bewaard en gebeurt hier verder niets mee.

Ook in de Nieuwsbrief
Wij zouden het leuk vinden om in het komende jubileumjaar van de speeltuinvereniging een aantal van uw verhalen in de Nieuwsbrief Sloten-Oud Osdorp op te nemen. Vermeld dus alstublieft ook of dat mag en hoe we u kunnen bereiken. Dan kunnen we zo nodig overleggen. Mocht u een scan (of een foto-van-foto) maken van uw oude foto’s, dan vragen wij u om digitale fotobestanden van 1 MB of meer aan te leveren. Als u wel foto’s hebt, maar niet kunt scannen, kan de werkgroep Historie u hierbij zeker helpen: dorpsloten@gmail.com.

Wie geen e-mail heeft, kan zijn herinneringen ook sturen naar of in de bus doen van het Dorpshuis Sloten, Nieuwe Akerweg 14, 1066 ES Amsterdam-Sloten.

Tamar Frankfurther; 28 april 2021.

De voormalige gemeente Sloten werd ruim een eeuw geleden, op 1 januari 1921, door Amsterdam geannexeerd, tegelijk met nog vijf andere gemeenten rond de stad.

De kerk van Sloten in de winter (op het ijs kolfspelers en schaatsers). Schilderij van Jan Abrahamsz. Beerstraten; omstreeks 1650.

In april 2021 werd in twee artikelen in de landelijke pers aandacht besteed aan de vroegere gemeente Sloten en de groeiende stad Amsterdam.

Op 13 april 2021 verscheen in het Parool het artikel ‘Onder het tapijt’. Zie: Hoe het ooit zo levendige Sloten werd opgeslokt door grote buurman Amsterdam – Het Parool; 13 april 2021.

Op 15 april 2021 verscheen in de NRC-Handelsblad het artikel ‘De implosie van Amsterdam’. Zie: De implosie van Amsterdam – NRC-Handelsblad; 15 april 2021.

Zie ook:
* www.parool.nl/ps/hoe-het-ooit-zo-levendige-sloten-werd-opgeslokt-door-grote-buurman-amsterdam
* www.nrc.nl/nieuws/2021/04/15/de-implosie-van-amsterdam
* www.theodurenkamp.nl/artikelen-1/de-implosie-van-amsterdam

Erik Swierstra
Werkgroep Historie Sloten-Oud Osdorp

Op donderdag 15 april 2021 kreeg Ilse Visser als voorzitter van de speeltuinvereniging Sloten symbolisch de eervolle versierselen voor de speeltuin uit handen van de commissaris van de Koning van Noord-Holland, Arthur van Dijk.

In 1921 bestond het speeltuinbestuur louter uit mannen; 100 jaar later alleen uit vrouwen. V.l.n.r.: Christa Uittenbogaard, Ilse Groot, Ilse Visser (met oorkonde), commissaris van de Koning van Noord-Holland Arthur van Dijk en Arie van Genderen toont (als aanvrager) de Erepenning; 16 april 2021.

De speeltuin is indertijd op initiatief van Slotense winkeliers en ondernemers gestart. Door het toegenomen verkeer op de Sloterweg – ahum – wilde men een veilige speelplek voor kinderen creëren. De Speeltuin Sloten heeft o.a. WOII, de oprukkende stad rond het dorp en de bouwdrift van de gemeente Amsterdam doorstaan. De speeltuin met zijn actieve vereniging is nog altijd het kloppend hart van Sloten. Op naar de volgende honderd jaar!

Koninklijke Erepenning voor 100-jarige Speeltuin Sloten
De Speeltuin Sloten is een begrip in de wijde omgeving: Wie uit Sloten en omgeving heeft hier niet gespeeld in de afgelopen decennia? Dat de vereniging van deze speeltuin na honderd jaar nog steeds bestaat, is uniek.

“Jullie zijn de oudste speeltuinvereniging van Amsterdam”, zei commissaris van de Koning Arthur van Dijk, toen hij op 15 april de erepenning officieel kwam overhandigen: “Niet iedere vereniging die honderd wordt krijgt die penning hoor, maar jullie hebben hem dik verdiend!”

Amsterdamsch Speeltuin Verbond – Afdeling Sloten; jaren veertig.
Foto: collectie www.stelling-amsterdam.nl.

Veilige speelplek toen en nu
Het is nu bijna niet meer voor te stellen, maar honderd jaar geleden maakten de winkeliers en ondernemers van Sloten zich grote zorgen: Schiphol was geopend en de KLM ging in 1920 zijn eerste lijndienst uitvoeren. Om de luchthaven te bereiken reed je toen nog dwars door het dorp via de Sloterbrug naar de Haarlemmermeer. De rijkswegen bestonden immers nog niet. Omdat al dat passerende verkeer een gevaar vormde voor de Slotense jeugd, die uiteraard op straat speelde, mochten de bezorgde winkeliers en ondernemers van de Slotense gemeenteraad “ter bescherming van de jeugd” een speeltuin stichten. Op 15 november 1920 werd de speeltuinvereniging officieel opgericht. De activiteiten werden eerst nog georganiseerd in een dorpscafé. In 1923 werd de speeltuin – met het clubgebouw dat in 1931 afbrandde; het huidige clubgebouw dat we ook nu nog kennen staat er sinds 1933 – officieel geopend. Sindsdien zijn alle speeltoestellen vervangen. Het oudste speeltoestel, een originele Aldo van Eyck, stond hier in ieder geval al in 1961.

Het clubhuis van het speelterrein van het Amsterdams Speeltuin Verbond afdeling Sloten; 1953. Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.

Keur aan activiteiten
In de begintijd werden in clubverband al vertelavonden en het Sinterklaasfeest georganiseerd. Toen er eenmaal een eigen verenigingsgebouw kwam, werd het aanbod fors uitgebreid. De vereniging organiseerde ook uitjes en vakantiekampen en jarenlang verzamelde de Slotense jeugd zich op donderdag aan het eind van de middag om met de bus naar zwemles gebracht te worden. Er kwamen ook clubs die in het pand hun activiteiten organiseerden voor jong en oud; bijvoorbeeld een judoclub, een bootjesclub en later ook yogalessen. Op Luilak verwelkomde Gerrit van der Puij van de speeltuinvereniging de Slotense jeugd in alle vroegte (om 4 uur verzamelen) voor een lawaaironde door het dorp (een paar keer op en neer over de Sloterweg). Na een drinkpauze en een wielerwedstrijd was er om 7 uur een ontbijt met kakelverse witte kadetjes, aangeboden door Bakkerij Griffioen. Ook nu is de vereniging nog heel actief: Sinterklaas, Kerstmis, Halloween, paaseieren zoeken zijn nog steeds terugkerende activiteiten. In het pand is al weer een aantal jaar de gezellige ‘Tuin van Sloten’ gevestigd waar lekkere drankjes, tosti’s en nog veel meer verkrijgbaar zijn. In deze Nieuwsbrief leest u uiteraard ook welke speciale jubileumactiviteiten dit jaar nog georganiseerd gaan worden.

Het clubgebouw en wachthuisje van het Amsterdams Speeltuin Verbond, Afdeling Sloten; 1969. Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.

De toekomst
De vereniging bloeit en groeit, maar heeft wel zorgen, vooral financiële. Toen het speeltuinterrein in 1923 in gebruik werd genomen, spraken de vereniging en de gemeente af dat de huur van de grond per jaar één gulden (nu één euro) zou bedragen. ‘Honderd jaar’, dat klonk zo ver weg… Dat leek een veilige afspraak en die afspraak heeft er ook voor gezorgd dat de vereniging nog steeds bestaat. Maar, u voelt het al aankomen: De gemeente van toen is niet meer zo sociaal voelend en gul als toen… De jaarlijkse huur gaat hoe dan ook fors omhoog…

Inclusieve speeltuin
Daarnaast is de speeltuinvereniging druk bezig met het vernieuwen van de speeltoestellen. Het is de bedoeling dat het een ‘inclusieve’ speeltuin wordt waar ook kinderen en (groot) ouders in een rolstoel of met een andere beperking kunnen spelen. Op die manier leren alle kinderen van jongs af aan samen plezier te maken en vallen grenzen weg. Er zijn in de speeltuin al verschillende nieuwe speeltoestellen (nestschommel, zandspeeltoestel voor de kleintjes, speelhuisje) die hieraan voldoen. Sommige toestellen (zoals het speelkasteel) kwamen niet meer door de strenge keuring en moeten vervangen worden… Iedereen is en blijft welkom om gratis in de speeltuin te spelen, maar het bestuur hoopt dat velen daarnaast ook lid worden van de vereniging. Dat kan al voor 25 euro per gezin per jaar. Wie geen kinderen heeft, kan ook donateur worden. Meer weten? Klik hier.

Tamar Frankfurther, 21 april 2021.

Midden in het dorp Sloten tussen de nummers Sloterweg 1204 en 1208 staat de Banpaal van Sloten. Hij staat wat verscholen tussen de huizen, maar bij nadere beschouwing is dit een interessant stuk historie van Sloten.

De banpaal van Sloten. Foto: Erik Swierstra; 16 april 2021.

De huidige banpaal dateert uit het jaar 1794, zoals op de paal ook te zien is. De banpaal is een ontwerp van de Amsterdamse stadsbeeldhouwer Anthonie Ziesenis (1731-1801). Ook duidelijk zichtbaar is het wapen van Amsterdam, met de drie andreaskruizen. Dit duidt er al op dat de banpaal eigenlijk niet bij Sloten maar bij Amsterdam hoort.

Wapen van Amsterdam en bouwjaar op de Banpaal van Sloten.

‘Terminus Prosciptionis – Uiterste palen der Ballingen’.

Op de banpaal is de tekst te lezen: ‘Terminus Prosciptionis’; dit is latijn voor ‘Uiterste palen der Ballingen’. Dit duidt er op dat de banpaal een grens aanduidde, namelijk de uiterste grens van het bangebied (rechtsgebied) van de stad Amsterdam, dat zich vanaf 1544 uitstrekte tot één Duitse mijl (7.420 meter) buiten de toenmalige stadsgrens, sinds de aanleg van de Grachtengordel in de 17e eeuw was dat de huidige Singelgracht. Daarom werden zij ook wel ‘Mijlpaal’ genoemd. Bannelingen, mensen die uit de stad verbannen waren, mochten niet voorbij de banpaal komen.

De eerste banpalen buiten Amsterdam verrezen in 1342, toen de stad van de graaf van Holland, Willem IV, het ‘ban- en vangrecht’ verkreeg. Rondom om Amsterdam stonden er zes banpalen. In 1559 werden er door Amsterdam zes palen besteld en geplaatst langs de belangrijkste uitvalswegen. De paal bij Sloten werd in 1624 verplaatst naar zijn huidige plek, maar was in 1793 zo bouwvallig geworden dat deze in 1794 werd vernieuwd.

Tot 1795 had iedere stad een eigen rechtspraak, ook dorpsgebieden (bangebieden), zoals Sloten (Sloterban), hadden hun eigen rechtspraak. Sinds de komst van de Fransen in 1795 is heel Nederland één rechtsgebied, waardoor de bangrenzen, het verbannen en ook de banpalen hun betekenis hebben verloren.

Van de vroegere zes banpalen zijn er drie sindsdien op hun oorspronkelijke plek bewaard gebleven. Naast de banpaal van Sloten zijn dat de twee banpalen van Nieuwer-Amstel (sinds 1964 Amstelveen), die aan de Amsterdamseweg en aan de Amsteldijk-Noord in de huidige gemeente Amstelveen staan.

De mijlpaal aan de Sloterweg te Sloten, gezien in oosteijke richting. Links enkele boerderijen en een boerenkar. Rechts op de voorgrond rustende wandelaars. Datering voorstelling: 1607. Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.

Ook langs de Spaarndammerdijk, tussen Sloterdijk en Halfweg, stond een banpaal. Deze is in 1867 daar verdwenen, doch onderdelen daarvan bleven bewaard en stonden sinds 1954 in een tuin naast het Oosterpark nabij het Tropeninstituut. In 2006 zijn deze bewaarde delen na restauratie weer teruggeplaatst op een klein bewaard gebleven restant van de Spaarndammerdijk, nabij het Boezemgemaal Halfweg. De paal kon niet op zijn oorspronkelijke plek worden teruggeplaatst, omdat de dijk daar is vergraven en onderdeel is geworden van het bedrijvengebied Sloterdijk III in Westpoort.

Landschap met een obelisk aan de Spaarndammerdijk.
Ets van Rembrandt; circa 1650.

Aan de banpalen is een interessante geschiedenis verbonden over de inrichting van de rechtspraak voor 1795 en de rol van verbanning daarin. In 1994 is ter gelegenheid van het 200-jarig bestaan van de Banpaal van Sloten een boekje uitgegeven, dat reeds lange tijd is uitverkocht.

Een gescande versie van dit boekje is te lezen op: 200 jaar Banpaal Sloten – Op de grens van het recht (pdf)

Dit artikel als pdf-document: De banpaal van Sloten (pdf)

Erik Swierstra, april 2021
Werkgroep Historie Sloten-Oud Osdorp.

Voor meer informatie zie:
* Banpaal op Wikipedia
* www.annexaties1921.com/2020/11/05/de-banpaal-van-sloten/
* www.amsterdam.kunstwacht.nl/kunstwerken/bekijk/227-terminus-prosciptionis
* www.onsamsterdam.nl/de-vergeten-banpaal-van-rembrandt
* www.onh.nl/verhaal/banpaal-spaarndammerdijk-tot-hier-en-niet-verder
* www.studiokoning.nl/Foto_19/Banpalen_Amsterdam.html

Wandelen en fietsen door Sloten, Oud Osdorp en de voormalige gemeente Sloten

De boekjes zijn te koop in het Politiebureautje Sloten, Dorpsplein 5, of te downloaden.

De gids Fietsen door de voormalige gemeente Sloten (pdf), inclusief de bijbehorende Fietskaart (pdf), is voor drie euro te koop in het Politiebureautje Sloten.

De Wandelgids Sloten (pdf) is voor twee euro te koop in het Politiebureautje Sloten, de Speeltuin en de Molen van Sloten.

De Fietsgids Oud Osdorp (pdf) is voor twee euro te koop bij Boerderij De Boterbloem en in het Politiebureautje Sloten.

Van de Wandelgids Sloten zijn er in het Politiebureautje Sloten en de Molen van Sloten ook vertalingen te koop in het Engels, Duits, Frans en Italiaans.

Zie ook: Nieuwe fietsfolder ‘Fietsen door de voormalige gemeente Sloten’.

Te koop in het Kleinste Politiebureautje van Nederland

Nu het Politiebureautje vanaf 3 april 2021 bij droog weer op alle weekendmiddagen tussen 13.00 en 17.00 uur weer geopend is, kunt u hier deze nieuwe fietsfolder met losse plattegrond voor drie euro aanschaffen. Bekijk hem nu alvast digitaal via deze link.

Politiebureautje is weer open. Ben Meijer met de nieuwe fietsfolder.
Foto: Tamar Frankfurther.

Op 1 januari 2021 was het precies honderd jaar geleden dat de gemeente Sloten door Amsterdam werd geannexeerd. Ter gelegenheid hiervan maakte de Werkgroep Historie Sloten-Oud Osdorp een fietsfolder. Erik Swierstra is de auteur. De folder attendeert u op nog zichtbare herinneringen aan de tijd van de landelijke gemeente Sloten. De wereld van toen is grotendeels onder het zand van Nieuw-West (en een stuk van West) verdwenen. Maar, het zal u verbazen hoeveel stille getuigen van een eeuw geleden toch nog zichtbaar zijn. De route volgt grotendeels de buitengrens van de toenmalige gemeente en bedraagt ongeveer 30 km.

U kunt uiteraard zelf kiezen waar u begint te fietsen. U kunt de route ook in delen afleggen. De foldertekst begint en eindigt bij het Aalsmeerder Veerhuis aan de Sloterkade. Dit pand uit 1634 stond ook bekend als Herberg ‘De Bonte Os’ en was de plek waar de veerschuiten richting Aalsmeer, Leiden en verder vertrokken.

Aalsmeerder Veerhuis aan de Sloterkade. Foto: Erik Swierstra.

De Drie Baarsjes
Als u verderop aan de Baarsjesweg bij de oude politiepost (en brandspuithuis van de gemeente Sloten) linksaf de Slatuinenweg op gaat, merkt u dat deze weg veel lager ligt. Deze weg ligt namelijk nog op het oude polderniveau, terwijl de omgeving in de jaren twintig met duinzand is opgehoogd. De lage huisjes aan deze weg en de lage ligging wijken duidelijk af van de omgeving. Het zijn nog tastbare herinneringen aan de buurtschap ‘De Baarsjes’ nabij de Wiegbrug, genoemd naar Herberg ‘De Drie Baarsjes’ (oudste vermelding 1642).

De Slatuinenweg bij de Baarsjesweg. Foto: Erik Swierstra.

Eerste trein tussen Sloten en Haarlem
Wist u dat sommige op sommige huizen aan de Admiraal de Ruijterweg nog oude huisnummers uit de tijd van de gemeente Sloten staan? Dit was wijk ‘J’. Wilt u meer weten of het wonderlijke huisnummersysteem van de gemeente Sloten? Klik dan op deze link. Uiteraard wordt in de fietsroute ook uitgebreid aandacht besteed aan wat er nog over is van het dorp Sloterdijk en leest u van alles over de Petruskerk. De folder meldt ook fijntjes dat we vroeger op school foutief geleerd hebben dat de eerste trein in Nederland in 1839 tussen Amsterdam en Haarlem reed. Nee, dat was tussen Sloten en Haarlem… Het eerste station (‘d Eenhonderd Roe) stond net buiten de grens van Amsterdam op het grondgebied van Sloten. Pas in 1842 reed de trein door naar Amsterdam (Willemspoort).

Plegtige Inwijding van den IJzeren Spoorweg op 20 september 1839.

Prachtige fietskaart
Kortom, in deze rijk-geïllustreerde folder staat vol aardige wetenswaardigheden. Onderweg komen ook Oud Osdorp en Sloten beknopt aan bod. Wie meer wil weten over beide dorpen, kan het beste de folders ‘Fietsen door Landelijk Osdorp‘ en ‘Wandelen door het dorp Sloten‘ lezen. Ook deze folders zijn (ieder voor twee euro) in het Politiebureautje van Sloten te koop. Bij deze nieuwe folder hoort ook een fietskaart op A3-formaat waarop de fietsroute duidelijk staat aangegeven. Doordat deze plattegrond als het ware over de huidige plattegrond van Nieuw-West en West heen gedrukt is, wordt goed zicht baar hoe groot de vroegere gemeente Sloten wel niet was.

De Petruskerk in het oude dorp Sloterdijk. Foto: Erik Swierstra.

De gids Fietsen door de voormalige gemeente Sloten (pdf), inclusief de bijbehorende Fietskaart (pdf), is te downloden en voor drie euro te koop in het Politiebureautje Sloten.

Tamar Frankfurther; 31 maart 2021.

De in 1939 gemaakte filmbeelden over het leven in Sloten en de Sloterpolder zijn sinds 1 maart 2021 openbaar. De film van een half uur staat nu op Youtube en is hiermee dus voor iedereen te bekijken.

Omdat de film 82 jaar oud is, zijn de beelden niet optimaal. Wél zijn de beelden van het dorp Sloten heel herkenbaar, omdat het dorpsdecor nauwelijks is veranderd, terwijl de beelden van de Sloterpolder uniek zijn, omdat dit gebied geheel onder het zand is verdwenen door de bouw van Nieuw-West.

Historische film ‘Sloten en de Sloterpolder in 1939’ nu openbaar.

Dorpsleven
De film brengt ons terug naar het eind van de jaren ’30. De dreiging van oorlog hangt in de lucht. Op 1 september valt Duitsland Polen binnen. Maar in de zomer van 1939 is niemand hier nog mee bezig, zo te zien. Ook in het nog volledig agrarische Sloten en de Sloterpolder verloopt alles zoals al jaren. Naast het dagelijkse werk zijn er de nodige ontspannende gebeurtenissen waar het hele dorp op af komt. Er is een actief familie- en verenigingsleven. Bijna alle gefilmde gebeurtenissen verlopen in, rond of vanuit de Sint-Pancratiusparochie waartoe het merendeel van de Slotenaren behoort: de school, het jeugdwerk, de voetbalclub Pancratius.

Oorlogsdreiging
Op de Kerksloot wordt geschaatst en in de Sloterpolder wordt gespeeld en gevaren te midden van al het water. Per schuitje verloopt het groentetransport naar de markt waar dit jaar ontelbare komkommers helaas worden doorgedraaid. Het is het eind van de crisisjaren ’30. Verspreid in het dorp hangen pamfletten die de ‘algemeene mobilisatie’ aankondigen en voor Hotel Centraal houdt een gewapende soldaat de wacht. Het zijn de beelden van het laatste vredesjaar. Maar desondanks wordt er zo te zien volop genoten en gefeest en dat zijn nu eenmaal momenten die je met de filmcamera als eerste vastlegt.

Sloten en een deel van de Sloterpolder vanuit de lucht in 1939 ten tijde van de opgenomen film. Foto: Technische Dienst Luchtvaartafdeeling.

Filmend door het dorp
Het is F.A. van der Burg die in 1939 met zijn filmcamera al deze beelden in Sloten vastlegt. Het is nog de tijd van de ‘stomme’ film: gelijktijdig opnemen van geluid was er toen nog niet bij. Als kapelaan van de Sint-Pancratiusparochie legt hij tal van gebeurtenissen vast die zich rondom de kerk afspelen: huwelijken, jubilea, de voetbalclub Pancratius, het jeugdwerk dat voor jongens en meisjes toen nog volledig gescheiden was. Met zijn camera is hij ook dieper de Sloterpolder ingedoken. Wellicht op huisbezoek bij tuinders die alleen per bootje bereikt konden worden. En hoogstwaarschijnlijk mag hij mee meevaren bij het afleveren van de groenten bij de Centrale Markthallen aan de Jan van Galenstraat en maakt hij daarbij de beelden van de inmiddels verdwenen Sint-Augustinuskerk en de toen monumentale brug over de Postjeswetering bij de Hoofdweg.

Historie vereeuwigd
Dat Van der Burg zeer begaan is met het reilen en zeilen in zijn parochie en het dorp Sloten, blijkt niet alleen uit de films die hij maakt, ook schrijft hij een lijvig boek over de lange historie van de Sint-Pancratiusparochie. En dat alles in de slechts drie jaar dat hij in Sloten kapelaan is van 1938 tot 1941. En 38 jaar na zijn vertrek is hij, inmiddels pastoor in Berkel-Rodenrijs, in 1979 zelfs nog van de partij bij het 65-jarig jubileumfeest van de Sint-Jozefschool.

Massale verspreiding
Het is niet de eerste keer dat deze oude beelden naar buiten zijn gebracht. Tijdens het 65-jarig jubileum van de Sint-Jozefschool in 1979 is deze film al eens vertoond en ook nog eens in 1987 tijdens een drukbezochte voorstelling in de gymzaal. En ook bij de opheffing van de school kon een videoband worden besteld, zodat de film reeds bij een aantal gezinnen in bezit is. Onlangs is deze 82 jaar oude film van een intro en aftiteling voorzien en tevens op youtube geplaatst. Tevens is er de oproep of kijkers nog mensen of gebeurtenissen op de film herkennen. Reageren kan op: info@theodurenkamp.nl

Theo Durenkamp; 1 maart 2021.

Voor het volledige artikel en een overzicht van wat er op te zien is, zie: www.theodurenkamp.nl/artikelen-1/sloten-en-de-sloterpolder-in-1939

Bekijk de film ‘Sloten en de Sloterpolder in 1939’ en klik op onderstaande link:

www.youtube.com/watch?v=Wl5XZfPvg4c

Tussen de Haarlemmermeerpolder en Sloten-Oud Osdorp

Sinds de aanleg van de Ringvaart om de Haarlemmermeerpolder en de droogmaking van de Haarlemmermeerpolder in 1852 zijn er diverse bruggen over de Ringvaart gebouwd.

Sloterbrug
Tussen de vroegere gemeente Sloten en de Haarlemmermeer werd in 1879 de eerste brug gebouwd, de Sloterbrug, in het verlengde van de Akerweg (thans Sloterweg), naar Badhoevedorp. Tot 1938 was dit de enige brugverbinding in deze omgeving. De uit 1879 daterende draaibrug werd in 1962 vervangen door de huidige ophaalbrug. Er bestaan plannen om deze te vervangen door nieuwbouw. Zie ook: www.slotenoudosdorp.nl/geschiedenis-van-de-sloterbrug/

De Sloterbrug tussen Badhoevedorp en Sloten. Foto: Erik Swierstra.

Brug in de Haagseweg
De tweede overbrugging werd in 1938 in gebruik genomen als onderdeel van Rijksweg 4, de Haagseweg naar Schiphol en Den Haag. Deze basculebrug deed dienst tot 1966, toen die werd vervangen door de bruggen in de autosnelweg A4, de Nieuwe Haagseweg, nabij de zuidelijke rand van Badhoevedorp.

Ringvaartviaduct A4
De hoge vaste bruggen in de A4 uit 1966-’67 zijn nu de drukste wegverbinding in deze omgeving voor het doorgaande verkeer. Tussen de beide bruggen werden in 1978 en 1996 drie spoorbruggen gebouwd voor de Schiphollijn, de spoorlijn tussen Amsterdam en Schiphol.

Oude Haagsebrug
De Oude Haagsebrug uit 1938 bleef ruim dertig jaar ongebruikt liggen, wel konden fietsers en voetgangers nog van de brug gebruik maken. In de jaren negentig werd het beweegbare deel vervangen door een vaste overspanning. In 2002 werd het wegtracé van de Oude Haagseweg (met de brug) deels in gebruik genomen als vrije busbaan waardoor de buslijnen tussen Amsterdam en Schiphol niet meer in de files op de autosnelweg terecht kwamen. Deze busbaan is sinds 2020 onderdeel geworden van de ‘Westtangent’, een vrije busbaan tussen Sloterdijk, Nieuw-West en Schiphol. Er bestaan plannen om de oude brug door nieuwbouw te vervangen.

De Oude Haagsebrug over de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder.
Foto: Erik Swierstra.

Lijnderbrug
In 2003 kwam er een nieuwe, meer noordelijk gelegen, overbrugging gereed voor het lokale verkeer, dit werd de Lijnderbrug, een hooggelegen ophaalbrug. Deze verbindt Osdorp en De Aker aan de oostkant met Lijnden en Badhoevedorp aan de westkant via de autoweg T106, in het verlengde van de Ookmeerweg. Sinds de groei van de woonwijken en bedrijventerreinen in deze omgeving is dit de drukste wegverbinding voor het autoverkeer tussen Amsterdam Nieuw-West en de Haarlemmermeer geworden.

De Lijnderbrug over de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder. Foto: Erik Swierstra.

Fietsbrug Zwanenburg
In 2012 werd een kleine klapbrug voor fietsers en voetgangers geopend tussen Oud Osdorp (Raasdorperweg) en Zwanenburg.

Ringvaartviaduct A5
Als laatste nieuwe overbrugging is hoge vaste brug in de autosnelweg A5 (Westrandweg) in 2012 in gebruik genomen. Deze ligt ten zuiden van Zwanenburg, ter hoogte van de Lutkemeerpolder aan de oostkant.

(N.B. Door op de kaart te klikken kan een vergrote weergave worden getoond.)

Bruggen over de Ringvaart tussen de Haarlemmermeerpolder en Sloten-Oud Osdorp.

Verkeersproblemen tussen Amsterdam en Haarlemmermeer

Door het steeds verder toegenomen wegverkeer zijn zowel de Sloterbrug als de Lijnderbrug drukke verbindingsschakels geworden. Voor de smalle Sloterbrug bestaan plannen voor vervanging, maar over de breedte van de nieuwe brug en de hoeveelheid verkeer die hierover zou moeten / kunnen rijden bestaan verschillen van inzicht.

Voor meer informatie over de Sloterbrug, zie: www.slotenoudosdorp.nl/sloterbrug-en-sloterweg/

Voor de Lijnderbrug bestaan geen plannen voor vernieuwing, maar de inmiddels bijna twintig jaar oude brug is wel aan onderhoud toe. Dit gaat plaatsvinden van 1 tot 19 maart 2021. In die periode is de brug geheel afgesloten voor het verkeer. Automobilisten die Nieuw-West en de Haarlemmermeer de Ringvaart willen kruisen zullen dus naar alternatieven op zoek moeten.

Zie hiervoor: www.slotenoudosdorp.nl/groot-onderhoud-lijnderbrug-grote-gevolgen-voor-de-aker-sloten-en-nieuw-sloten/

Meer informatie over bovenstaande bruggen op Wikipedia:

Lokaal verkeer
* Sloterbrug: nl.wikipedia.org/wiki/Sloterbrug
* Lijnderbrug: nl.wikipedia.org/wiki/Lijnderbrug
* Fietsbrug Zwanenburg: nl.wikipedia.org/wiki/Fietsbrug_Zwanenburg

Doorgaand verkeer
* Oude Haagsebrug: nl.wikipedia.org/wiki/Oude_Haagsebrug
* Ringvaartviaduct A4: nl.wikipedia.org/wiki/Ringvaartbrug_A4
* Ringvaartviaduct A5: nl.wikipedia.org/wiki/Ringvaartbrug_A5

Erik Swierstra, 20 februari 2021.
Werkgroep Historie Sloten-Oud Osdorp

De Rubriek Sloten-Oud Osdorp gaat digitaal verder

Eind 1978 bedacht mijn vader P. Hans dat het goed zou zijn om wekelijks in de lokale krant over het nog resterende landelijke gebied van Nieuw-West te schrijven.

Rubriek Sloten-Oud Osdorp in de Westerpost-Haarlemmermeers Weekblad.

Niemand had toen kunnen bedenken dat deze rubriek 2.090 afleveringen later nog zou bestaan! Vanaf volgende week gaat deze digitaal verder. De werkgroep Publiciteit van de Dorpsraad dankt de Westerpost voor de hartelijke samenwerking al die jaren, in het bijzonder de familie Kater, die het mogelijk maakte om 43 jaar lang wekelijks aandacht te schenken aan álles wat in het landelijk gebied gebeurt.

Twintig vrijwilligers deden week-in-week uit verslag in de rubriek. Uit het archief van de werkgroep Historie blijkt dat in die 43 jaar vooral héél vaak over het ‘onveilige verkeer’ is geschreven. Zowel over de Oud Osdorpse Osdorperweg als over de Slotense Sloterweg. Logisch: Dat zijn twee overbelaste oude smalle landelijke wegen met aan weerszijden sloten, zonder veilige vrijliggende fiets- of wandel paden.

Rubriek Sloten-Oud Osdorp in de Westerpost.

Recente historie vastgelegd
Maar ook andere onderwerpen kwamen vaak aan bod. Denk aan de zorgen over het steeds verder verstedelijken van het landelijke gebied en de drukke Sloterbrug. Of aan de verslaglegging van de vele dorpsfeesten. De komst en daarna de bouw van de Molen van Sloten, het redden van de Akermolen langs de Ringvaart en het Weilandje Vrije Geer, het Politiebureautje en het groenhouden van de Lutkemeerpolder. Allemaal vervolgverhalen waar lezers telkens over werden bijgepraat. Later stond vaker centraal hoe leuk het is voor bewoners van Nieuw-West om hier ‘om de hoek’ te komen recreëren: fietsen door landelijk Osdorp en wandelen door het Beschermde Dorpsgezicht Sloten.

De rubriek gaat dus digitaal door! Volgende week, op 10 februari 2021, zal rubriek nummer 2.091 verschijnen. Een hartelijk ’tot ziens’ aan alle lezers van de Westerpost!

Tamar Frankfurther

Uit: de Westerpost van 3 februari 2021.

Meldt u aan
Wilt u op de hoogte blijven van alle activiteiten, de feesten en het overige nieuws uit Sloten en Oud Osdorp, meldt u dan aan voor de digitale rubriek. Ga naar de website www.slotenoudosdorp.nl en klik op het tabblad ‘Nieuwsbrieven‘. De rest wijst zich vanzelf.

Als u op Sloten of Oud Osdorp woont en geen internet hebt, maar wel de rubriek wil blijven ontvangen, gaan wij ons best doen wat te regelen. In dat geval vragen wij u om een briefje met uw naam, adres en telefoonnummer te sturen naar (of in de bus te doen van) Dorpshuis Sloten, Werkgroep Publiciteit, Nieuwe Akerweg 14, 1066 ES Amsterdam-Sloten.

De opgravingen aan de zuidkant van de Sloterweg waar de arbeiderswoningen stonden leveren nu al meer informatie op. Dat verbaast archeoloog Thijs Terhorst van de gemeentelijke afdeling Monumenten en Archeologie niets. Een 17e-eeuwse plattegrond laat namelijk zien dat precies op díe plek vroeger al bebouwing stond. Dáár wilde hij dus graag graven.

Leuk detail: De fundering van de waarschijnlijk 17e-eeuwse stal van de herberg staat op dakpannen. Goedkoop bouwen met wat voorhanden was…
Foto: Erik Swierstra; 19 januari 2021.

Dit is een waardevolle vindplaats. De oudste (en diepste) resten stammen waarschijnlijk van rond 1600. Thijs: “We nemen monsters van de houten planken mee. We kunnen dan bepalen wanneer de bomen waar ze van gemaakt gekapt zijn. Daarna hebben we echt een jaartal!”

Halfweg Sloten
Dat de herberg De Rode Leeuw juist híer gevestigd was, is volgens de archeoloog geen toeval: “Deze plek aan de middeleeuwse Sloterweg ligt precíes voorbij de grens ‘halfweg Sloten’. Daardoor mocht Amsterdam hier geen accijns heffen op de alcohol. Omdat de kroegbaas geen last had van die belastingen, konden zijn gasten lekker goedkoop drinken! Het verbaast me niets dat deze kroeg in latere vermeldingen ‘Het Dronkenmanshuisje’ genoemd wordt.”

Rond de haard
Het pand bestond uit twee gebouwen. In het hoofdgebouw aan de westkant is een haard van rond 1650 gevonden. De gasten warmden zich rond de haard, deden hier spelletjes en rookten pijpen. Thijs: “Hoe we dat weten? Op de zandvloer rond de haard hebben een heleboel pijpenkopjes, maar bijvoorbeeld ook een dobbelsteen, knikkers en bikkels gevonden. Die konden de dronken gasten vast niet meer terugvinden in het zand.” De waterput op het voorterrein bleek te zijn gemetseld op een enorme laat 18e-eeuwse houten ton.

Verschillende tijden
Ook twee afvalkuilen achter het pand leveren vondsten van rond 1800 en uit de late 19e-eeuw. De laatste zijn waarschijnlijk van de bewoners van de arbeiderswoningen die hier stonden. Alles gaat mee naar het depot voor nader onderzoek. Wordt dus zeker vervolgd! Het is maar goed dat de gemeente dit alles veilig stelt voordat de nieuwbouw start.

Tamar Frankfurther

Uit: de Westerpost van 3 februari 2021.