Algemeen

Het monument aan de Osdorperweg

Aan de Osdorperweg, tussen het oude dorp Osdorp en de Lutkemeerweg staat een monument dat herinnert aan slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog. Het is niet bekend wanneer en door wie het monument is geplaatst, maar het staat er waarschijnlijk al van kort na de Tweede Wereldoorlog.

Het monument bestaat uit een kleine obelisk op een voetstuk. Dit staat op een vierkante basis. Rond de basis is een sierstrook van kiezelstenen die op de vier hoeken wordt afgesloten door stenen zuiltjes met kettingen ertussen. Ervoor ligt een stenen tegel met een inscriptie in het Nederlands en het Engels.

Monument te Oud Osdorp

Op het monument zijn de namen vermeld van twee bewoners van Oud Osdorp die door oorlogshandelingen zijn gesneuveld. Petrus Franciscus Bierman sneuvelde in Oegstgeest, al op de eerste dag van de oorlog in Nederland, Jan Kars sneuvelde in het najaar van 1944, tijdens de bevrijding van Zeeuws-Vlaanderen.

Op 4 mei 2017 is voor het monument een tegel onthuld die herinnert aan een omgekomen Amerikaanse piloot die met zijn vliegtuig in 1943 neerstortte in een weiland nabij de Osdorperweg.

Tekst

De tekst op het voetstuk luidt:

“Gevallen voor het Vaderland

Petrus Franciscus Bierman

Geb. 8 dec. 1914

Gesneuveld en begraven

10 mei 1940 te Oegstgeest

Jan Kars

Geb. 20 april 1919

Overleden 20 oct. 1944

en begraven

te Waterlandkerkje

in Zeeland”

De tekst op de gedenktegel luidt
“Deze tegel herdenkt een Amerikaanse piloot van de US Army Air Force (USAAF). Op 8 oktober 1943 werd zijn P-47 Thunderbolt getroffen door een Duitse Jager. Hij stortte neer in de buurt van Amsterdam, raakte vermist en werd overleden verklaard. 2 LT Dover Chalmond Fleming jr. (1917), Piloot. Hij stierf voor onze vrijheid.

This plaque commerorates an American pilot of the US Army Air Force (USAAF). On October 8, 1943 he got missing when his Thunderbolt bomber, hit by a German fighter, crashed in the surroundings of Amsterdam. He is regarded as killed in action. 2 LT Dover Chalmond Fleming jf. (1917). He sacrificed his life for our freedom.”

Wijzigingen
In 2008 is het monument na herprofilering van de Osdorperweg opgeknapt. De tekst is opgefrist en de verdwenen kettingen werden vervangen door vier nieuwe. In 2018 is de gedenktegel verder aangepast.

 

De geschiedenis

Het monument aan de Osdorperweg te Amsterdam (gemeente Amsterdam) herinnert aan twee Osdorpse militairen en een geallieerde piloot.

De namen van de slachtoffers luiden: Petrus Franciscus Biermans, Dover Chalmond Fleming jr., Jan Kars.

Piet Bierman
Piet Bierman (Sloten, 8-12-1914) woonde met zijn ouders en de andere kinderen aan de Osdorperweg 565. Op 9 mei 1940 kreeg hij plotseling de oproep zich bij zijn regiment in Lisse te voegen. In die nacht begon de Duitse overval. Het eerste Regiment Infanterie (I-1 RI) moest Den Haag verdedigen en rukte op naar Rijnsburg. Bierman hoorde bij de mitrailleurcompagnie (MC). In Oegstgeest, op de Valkenburgseweg, werd de colonne aangevallen door een Duits vliegtuig. Piet en negen anderen raakten zwaar gewond. Een Fries sterft ter plekke. De anderen korte tijd later. Piet overlijdt diezelfde dag in het Militair hospitaal in Oegstgeest. Hij werd op 14 mei begraven bij het Groene Kerkje ter plaatse. Daar bleef zijn lichaam tot 22 december 1977, toen het werd bijgezet op het Ereveld Grebbeberg.

Dover Ch. Fleming jr.
Dover Chalmond werd in 1917 in de Amerikaanse staat Mississippi geboren, in Calhoun County. Zijn vader droeg dezelfde naam, zijn moeder heette Jerusha en hij had twee zussen, Ila en Elvira, en een broer, Fester. Tweede luitenant Fleming nam vanuit de Engelse basis Holesworth op 8 oktober 1943 deel aan de alles-of-niets aanval, op het Duitse Bremen. Hij hoorde bij het 63e squadron, de 62e fighter group van de Amerikaanse luchtmacht (USAAF). De P-47 Thunderbold is een zware jager-bommenwerper en heeft maar 1 bemanningslid. Deze keer vloog Fleming in de kist van zijn kapitein, William H. Janson. Boven het IJsselmeer werd hij door een Messerschmitt 109 beschoten. Dovers collega Kidd Hofer haalde dat toestel neer, maar Fleming kon niet verder. Hij haakte af van de formatie en crashte. Sinds 1979 werd gedacht dat de crash bij de Osdorperweg was, maar na recent onderzoek van Jon van der Maas (SGLO) bleek dat een vergissing te zijn.  Fleming werd geregistreerd als Missed in Action (MIA). Op 14 augustus 1945 werd zijn dood administratief vastgesteld. Dover Chalmond Fleming jr. wordt op de Amerikaanse begraafplaats Margraten herdacht op de Muur der Vermisten.

Jan Kars
Jan werd op 20 april 1919 geboren als zoon van Tonia Kars. Haar latere man, Klaas Duijster, erkende Jantje en deze groeide met acht broers en zussen op aan de Osdorperweg 496. Maar zijn naam bleef Kars. Jan was lang en had opvallend rood haar. Hij zong graag, en was lid van de jongelingsvereniging en het jongerenkoor van de hervormde kerk in Sloten, waar hij ook belijdenis deed. Jan werkte eerst aan het onderwegje van de Osdorperweg bij tuinderij van Berkel. Na zijn militaire dienst bij het paardenvolk; kwam hij in bij de Koninklijke Marechaussee terecht. Deze stationeerde hem in Oostburg, Zeeuws Vlaanderen. Voor hij eind juli 1940 hierheen vertrok ging Jan in ondertrouw met zijn katholieke verloofde, Ans Kruissen. Een brief uit de marechausseekazerne van Oostburg van mei 1945 schrijft dat Jan lang ondergronds werkte. Zijn zuster Greet zei dat Jan joodse gevangenen op weg naar Vught had helpen ontsnappen. Jaap Gerritsen (1922), ondergedoken bij een zus van Jans moeder, weet dat Jan onderduikers van Rotterdam naar Groningen moest brengen. Als politieman kon hij dat makkelijker doen dan een ander. Kars zat in het verzet maar vertelde er weinig van. Hij wordt echter bekend; als hij op 4 augustus 1944 meewerkt aan de overval op het distributiekantoor van Oostburg. Hij zorgt voor de sleutel van de kluis en zet de achterdeur van het kantoor open. Daarna duikt hij in Oostburg onder. Zijn besluit om in oktober 1944, samen met boer de Bruyne en verzetsvrouw Francien de Zeeuw, door de vuurlinie bij Waterlandkerkje te gaan betekent het einde van zijn leven. De drie wilden de geallieerden waarschuwen hun boerderij met zo’n 80 gevluchte burgers niet te bombarderen. Onderweg werd een granaat naar hen gegooid. Alleen Jan werd geraakt en kwam om het leven. Na de bevrijding van West-Zeeuws-Vlaanderen werd Jan Kars begraven in Waterlandkerkje en afgebeeld als prominent lid van partizanengroep De Vos. Francien de Zeeuw, die kort daarna de eerste vrouwelijke militair (MARVA) werd, sprak vaak over hem. Zijn lichaam werd in 1946-1947 overgebracht naar het kerkhof bij de hervormde kerk van Sloten. Op 29 juni 1970 werden zijn stoffelijke resten bijgezet op het Nationaal Ereveld Loenen. 

Oprichting
Het is niet geheel duidelijk wanneer en door wie het monument is opgericht. Omdat de stoffelijke resten van Jan Kars waarschijnlijk in de loop van 1947 zijn overgebracht van Waterlandkerkje (Zeeuws-Vlaanderen) naar de begraafplaats bij de Nederlands-Hervormde kerk van Amsterdam-Sloten, moet het monument van voor die tijd zijn. Oude bewoners van Osdorp denken dat het monument werd gesticht door het Oranjecomité.

Op 4 mei 2017 is door het 4-5 mei comité Oud-Osdorp in aanwezigheid van adoptievrienden van de Amerikaanse begraafplaats te Margraten door de Amerikaanse consul David McCawley een gedenktegel gelegd voor Dover Chalmond Fleming jr.

Locatie
Het monument aan de Osdorperweg bevindt zich op de hoek van de Osdorperweg en Lutkemeerweg te Amsterdam (gemeente Amsterdam).

Bronnen
* Traces of War. ‘Monument PF Bierman en J Kars‘ (hwww.tracesofwar.nl)
* Jon van der Maas, artikel over de noodlandingen in 1941 en 1943 aan de Osdorperweg in: Bulletin van de Studiegroep Luchtoorlog (zie www.studiegroepluchtoorlog.nl);
* Pim Ligtvoet, In de schaduw van de oorlog. 1940-1945 in de polders van Amsterdam Nieuw-West. Stichting de Driehoek; 2015. ISBN 
9789490586164;
* Pim Ligtvoet, Osdorper Jan Kars (1919-1944), partizaan in Zeeuws-Vlaanderen. In: Tijdschrift – Bulletin van de Heemkundige Kring West-Zeeuws-Vlaanderen, 11/2/42, juni 2016 (p.15-39).

Informatie en tekst ontleend aan: Amsterdam, Monument aan de Osdorperweg (www.4en5mei.nl)

Zie ook:  (www.slotenoudosdorp.nl)

Stand van zaken verkeersmaatregelen Sloterweg

Nadat de gemeenteraad op 26 januari 2022 zijn voorkeur had uitgesproken voor Variant 2A om doorgaand verkeer voortaan via het Plusnet Auto naar de snelwegen te leiden, werd het stil.

Sindsdien is de ambtelijke projectgroep hard aan de slag gegaan om uit te zoeken hoe Variant 2A zo snel mogelijk gerealiseerd kan worden en hoe de door de gemeenteraad aangenomen moties kunnen worden opgepakt.

Binnenkort start de gemeente de procedure voor het nemen van het verkeersbesluit om op de Langsom en Plesmanlaan (tussen de Sloterbrug en de rotonde) 30 km/uur als maximumsnelheid in te kunnen voeren. Ondertussen gaat de gemeente alvast plannen maken voor de weginrichting die bij deze status hoort. Mogelijk wordt hier dan gekozen voor het plaatsen van verkeersdrempels.

Nog onduidelijk wanneer de camera’s precies gaan komen
Over de precieze datum waarop Variant 2A kan worden ingevoerd, valt nu nog niets te zeggen. De ambtelijke projectgroep doet er alles aan om dit zo snel mogelijk voor elkaar te krijgen. Er is echter een aantal puzzels dat eerst moet worden opgelost, zoals uit het onderstaande blijkt.

Verkeersmaatregelen Sloterweg West
Omgevingsmanager Bernard Kroeger: “Zolang al dat autoverkeer nog over de Sloterweg rijdt, is het vooral voor de zeer drukke westtak van de smalle weg van belang om tenminste de bebording op korte termijn aan te passen. Ik hoop dat de bebording op de Sloterweg tussen de dorpskern en de rotonde uiterlijk in de eerste helft van mei 2022 nóg duidelijker maakt dat hier een 30-km regime geldt. Later willen we ook een gevaarlijke plek op de Sloterweg beter markeren. Het gaat om de locatie waar voetgangers vanaf de Peilscheidingskade (in Nieuw Sloten) de Sloterweg op lopen. We gaan daar stippellijnen op het wegdek aanbrengen. Dat kunnen we doen zonder dat we daarvoor eerst een verkeersbesluit moeten nemen. Zo besparen we veel rompslomp die bij het nemen van een verkeersbesluit komt kijken. Ik kan nu nog niet beloven wanneer deze werkzaamheden precies uitgevoerd gaan worden.”

Op de oosttak van de Sloterweg, waar nu nog altijd 50 km/uur als maximum-snelheid geldt, zullen geen verkeersmaatregelen worden getroffen: “We moeten als projectteam onze prioriteiten stellen. We kunnen niet alles tegelijk oppakken. Als Variant 2A straks van kracht is, dan wordt het ook op de rustigere oosttak van de Sloterweg – zonder vrijliggende voet- en fietspaden – veilig. Om dat zo snel mogelijk voor elkaar te krijgen, moeten we helaas keuzes maken”, zo vertelt Kroeger.

30 km-maatregelen op Langsom / Plesmanlaan, Vrije Geer en Ditlaar
Als onderdeel van de in te voeren Variant 2A wordt 30 km/uur de maximum-snelheid op een aantal wegen. Het gaat om: de Plesmanlaan / Langsom tussen de rotonde bij de Baden Powellweg en de Sloterbrug en de hele Vrije Geer en de Ditlaar. Hiervoor moet wel een officieel verkeersbesluit genomen worden. De uitgebreide procedure hiervoor start op korte termijn. “Terwijl de aanvraag voor dat verkeersbesluit loopt, gaan we een pakket van verkeersmaatregelen voor op die wegen samenstellen. Misschien is het mogelijk om hier met verkeersdrempels te gaan werken. Anders dan op de smalle veendijk, die de Sloterweg is, is dat hier wel mogelijk. Zodra de portefeuillehouder Verkeer van stadsdeel Nieuw-West en de wethouder Verkeer hun goedkeuring aan deze plannen hebben gegeven en de gemeenteraad op de hoogte is, volgt meer informatie. Als het verkeersbesluit in de loop van de zomer dan officieel is, kunnen we daar snel beginnen met het aanpassen van de inrichting die hoort bij 30 km-wegen”, legt de omgevingsmanager uit.

Moties van de gemeenteraad
De gemeenteraad heeft gelijktijdig met het aannemen van Variant 2A ook een aantal moties aangenomen. Deze moties maken het werk voor de ambtelijke projectgroep lastig, omdat deze moties elkaar weerspreken en ook gedeeltelijk strijdig zijn met Variant 2A. De wethouder zal hierin keuzes moeten maken en deze gaan voorleggen aan de gemeenteraad. Tot de politiek hierover knopen heeft doorgehakt, kan omgevingsmanager Kroeger hier als ambtenaar nog over niets over zeggen. Zodra dat wél kan, volgt uiteraard meer informatie.

Ontheffingen: technisch en juridisch complexe puzzel
Dát er twee camera’s op de Sloterweg en twee op de Laan van Vlaanderen komen, staat vast. Alle adressen in Sloten en Nieuw Sloten blijven ook dan nog voor iedereen bereikbaar, maar niet meer via de kortste route. En er komen ook zeker duidelijke borden die automobilisten zonder ontheffing waarschuwen om vooral niet langs de camera’s te rijden. Voor alle motorvoertuigen geregistreerd in Sloten en Nieuw Sloten gaan toegangsregelingen voor één of meer camera(‘s) gelden.

Bernard Kroeger: “We zijn er nog niet uit voor welk systeem het beste gekozen kan worden. We hebben nu een notitie in voorbereiding waarin we de voor- en nadelen van verschillende oplossingen uitwerken. Weet dat we alle toezeggingen en opmerkingen uit de inspraak hierin meenemen. Deze notitie gaan we dit voorjaar aan de wethouder voorleggen. Pas als de politiek hier een keuze in heeft gemaakt, kunnen wij als projectgroep verder. Helaas kan ik hier dus nu nog niets over melden, maar zodra dat wel kan, laat ik zeker snel van me horen!”

Tamar Frankfurther; 29 april 2022.

Zie ook: Sloterbrug en Sloterweg

Nieuwe gebiedsmakelaar voor heel Sloten

Sinds enkele maanden is Nikki Weeling als gemeentelijk contactpersoon voor het Dorp Sloten, de Sloterweg, Sportpark Sloten, Rieker Business Park, De Oeverlanden en Nieuwe Meer aan de slag gegaan.

Nikki Weeling is een ervaren gebiedsmakelaar, die hiervoor ruim zes jaar werkzaam was voor Landelijk Oud Osdorp, de bedrijventerreinen en voor de Punt, het aangrenzende gebied in Osdorp.

Grote betrokkenheid bij Sloten
“Het was tijd voor een overstap naar een ander gebied”, zo laat de enthousiaste gebiedsmakelaar weten “en ik vind het erg leuk dat ik nu kennismaak met de andere kant van het landelijke gebied van hetzelfde staddeel. Sinds ik hier op Sloten rondloop, merk ik meteen al dat hier veel actieve bewoners zijn die zich inzetten voor het dorp. Dat is geweldig. Je voelt de sociale samenhang hier. Ik kan mij voorstellen dat het, als vertegenwoordiger van de gemeente, ook best een uitdaging gaat worden. Na mijn eerste ontmoetingen weet ik al dat veel bewoners hier graag proactief meedenken met van alles en nog wat en ook al veel kennis en ervaring hebben met de gemeente. Soms in goede zin; soms niet. Ik ga er vanuit dat ik mijn steentje bij kan dragen om de contacten met de gemeente zo goed mogelijk te laten verlopen.”

Landelijk gebied Sloten eindelijk weer bij elkaar
Naast het Dorp Sloten en de Sloterweg, is Nikki ook gebiedsmakelaar voor het De Sloterweg, Sportpark Sloten, het Rieker Business Park en voor De Oeverlanden. Die gebiedsindeling lijkt heel vanzelfsprekend en is dat ook. Maar, sinds de invoering van het stadsdeel Osdorp in 1981, is dit de eerste keer dat de gemeente weer oog heeft voor het logische verband tussen die gebieden. Het is goed voor het landelijke gebied dat de gemeente al deze gebieden en vooral de Slotense dorpskern en de Sloterweg weer onder één gebied schaart.

Veel veranderingen op stapel
“In en rond mijn werkgebied gaat de komende periode ook veel spelen”, zo legt Nikki uit, “en dat maakt het nog waardevoller om hier in de komende gebiedsmakelaar te mogen zijn. Er staan namelijk veel ontwikkelingen op stapel in bijvoorbeeld De Oeverlanden en het Schinkelkwartier. Die ontwikkelingen gaan vast ook invloed hebben op de bewoners rondom deze gebieden. Ik speel er graag een rol in om die inpassing zo goed mogelijk te laten verlopen.”

Bellen, mailen, langskomen in het Politiebureautje
Nikki is bereikbaar voor vragen en/of opmerkingen. Iedereen kan haar bereiken op 06 13 79 90 96 of mailen. Maar de kans is ook groot dat u haar tegenkomt in het gebied. Met collega’s en partners zal Nikki samen en apart rondes maken door het gebied. Daarnaast is Nikki samen met wijkagent Maurice Groenen bereikbaar tijdens het inloopspreekuur in het monumentale politiebureautje aan het Slotense Dorpsplein. Voorlopig is dat op iedere eerste dinsdag van de maand van 13 tot 14 uur. Misschien dat dat later gaat veranderen, maar al het nieuws daarover komt in de Nieuwsbrief te staan.

Tamar Frankfurther; april 2022.

Onzekere toekomst veerpont tussen De Oeverlanden en Amsterdamse Bos

Het vaarseizoen van de veerpont van rederij Oeverloos begint normaal gesproken half april.

Voorlopig gaat veerpont Helena echter niet varen. De reden? Geldgebrek. De subsidieregeling is gestopt en daardoor ontbreekt nu de helft van het bedrag dat nodig is om de pont in de vaart te houden.

De Helena (varend industrieel erfgoed uit 1956) in betere tijden. Tijdens het paasweekend was de pont even in de vaart om wachtenden niet teleur te stellen.
Foto: Erik Swierstra.

Volledige subsidie is essentieel
In de afgelopen jaren betaalde de gemeente € 40.000,- per jaar. De helft kwam uit het reguliere budget van het Amsterdamse Bos. De andere helft werd de afgelopen drie jaar betaald uit het project ‘Ontwikkelvisie Landschapspark Oeverlanden’. Eigenaar Klijn geeft aan dat het met de overgebleven helft van de subsidie en de inkomsten van de passagiers (retourtje € 1,-) niet mogelijk is om de pont te laten varen. Ook niet af en toe, omdat de basiskosten overeind blijven. De boot moet immers ook worden onderhouden en verzekerd. De diesel en de schippers moeten ook worden betaald.

De gemeente geeft in de Ontwikkelvisie juist aan hoe belangrijk het is dat De Oeverlanden beter bereikbaar worden. Wethouder Egbert de Vries wil de pont wel in de vaart houden, maar heeft nog geen langetermijnoplossing gevonden om de kosten van de verbinding structureel te dekken. Ook in stadsdeel Nieuw-West is er nog geen potje voor gevonden.

Veerpont Ome Piet vaart wel
Het kleine voet- en fietsveerpondje tussen Nieuwemeerdijk 337 in Badhoevedorp en Pannenkoekenboerderij Meerzicht vaart wel op weekenden en feestdagen. Voor de meeste fietsers en wandelaars ligt dit echter te ver uit de route.

Tamar Frankfurther; 22 april 2022.

Zie ook:

Nieuw boekje: Wandelroute langs zeven Slotense (tuin)parken

Het honderdjarige Tuinpark Ons Buiten – dat bij De Oeverlanden ligt – nam het initiatief om een bestaande wandelroute opnieuw herzien uit te geven.

De route gaat met de klok mee langs Tuinpark Ons Buiten, via natuurgebied De Oeverlanden over de Ringvaartdijk naar Tuinpark V.A.T. en dan via de Sloterweg naar Tuinpark Eigen Hof, Tuinpark Lissabon, het Oude Bijenpark en het Siegerpark terug naar Ons Buiten.

Het boekje staat vol wetenswaardigheden over de zeven (tuin)parken en bevat ook zeven wandelroutes door de individuele parken.

Welkom in alle (tuin)parken
In het handzame boekje vol wetenswaardigheden over de verschillende (tuin)parken zijn ook wandelingen óp al deze parken opgenomen. Wie alle routes uit het boekje aflegt, heeft in totaal ruim 18 kilometer in de benen. De interessante teksten gaan over de geschiedenis van de parken, de karakteristieken, welke bijzondere bomen, planten er groeien en welke dieren u hier kunt aantreffen.

De teksten nodigen van harte uit een kijkje te gaan nemen in de parken. Het is ook de moeite waard om de parken in de verschillende jaargetijden te bezoeken. Dit is de tijd van de bloesems en de frisgroen uitlopende boombladeren. Later in het voorjaar, in de zomer en herfst ziet het ‘schilderspalet’ van de parken er telkens weer anders uit.

Verrassende ontdekkingstocht
Wethouder Marieke van Doorninck vermeldt in het voorwoord de verschillen tussen de parken: “Waar een ‘gewoon’ park een zekere anonimiteit kent, ademt een volkstuinpark een persoonlijkheid uit die je verder alleen bij mensen thuis treft. Een veelheid aan persoonlijkheden, die tot uiting komt in alle verschillende stijlen van tuinieren. Van de moestuin met groente in rijen, tot de wilde ecotuin waar de ringslang en de egel scharrelen.

Van de designtuin met het strak afgestoken gazonnetje, tot de kunstenaarstuin die meer op een permanente buitententoonstelling lijkt.” Kortom, er is het hele jaar door veel te ontdekken in deze zeven Slotense parken. En uiteraard ook in de tuinparken in Oud Osdorp en elders in de stad.

Van nutstuin naar siertuin
Het wandelboekje bevat ook een beknopt overzicht van de geschiedenis van volkstuinen in Amsterdam. Over hoe in 1928 “de Bond van Volkstuinders de stadsmenschen uit de stoffige straten naar zonlicht en bloemen bracht”. Over de sociale motivatie (rond 1903) tot het stichten van tuincomplexen als “tuintjes voor werklieden en daarmee gelijk te stellen personen”. De Amsterdamse (volks)tuinhistorie startte in 1910. De tuinen werden aanvankelijk als nutstuin gebruikt voor het verbouwen van groente voor eigen consumptie. Eigen teelt bood ook soelaas tijdens de voedselschaarste in de wereldoorlogen, maar al in de jaren twintig verdrong de recreatietuin de nutstuin.

Amsterdam telt nu 43 tuinparken op 300 hectare grond. De gemeente streeft ernaar om de parken openbaar en meer toegankelijk te maken voor een breder publiek. Tegenwoordig staan in het volkstuinenbeleid de ecologische en recreatieve waarden van de parken centraal: “Anno 2022 vormen volkstuinen voor tuinders en niet-tuinders,, dieren en planten, een onmisbaar groen rustpunt in de stad.”

Deze uitgave is te koop bij Politiebureautje in de dorpskern van Sloten.

Tamar Frankfurther; 15 april 2022.

Kerkbestuur: “Sint-Pancratiuskerk op Sloten gaat sluiten”

Het dalende kerkbezoek en het gebrek aan vrijwilligers zorgt ervoor dat de katholieke Slotense kerk niet open kan blijven.

Het lag in de lijn der verwachtingen, maar als het zo zwart-op-wit in een brief van het kerkbestuur de Vier Evangelisten staat, is het toch schrikken. De kerk sluit uiterlijk op 1 januari 2024.

Interieur Sint-Pancratiuskerk; 10 april 2022.

Niet langer haalbaar
Het kerkbestuur: “De situatie in de St. Pancratius is door corona begin 2020 versneld verslechterd. Pastores die na het overlijden van pastoor Bankras voorgingen, hadden om diverse redenen aangegeven niet meer te willen komen. Door de sluiting zijn de inkomsten sterk terug gelopen, maar tegelijkertijd dienen zich wel grote onderhoudsproblemen aan van het rijksmonumentale kerkgebouw. Er hebben zich partijen gemeld die belangstelling hebben voor onze kerk. Een gespecialiseerde makelaar onderzoekt die partijen.” Wie vragen heeft, kan mailen naar het kerkbestuur.

Eén keer per maand viering
Nu de coronabeperkingen niet langer gelden, zal het bestuur voorlopig proberen om één keer per maand een eucharistieviering in de Sint-Pancratiuskerk te houden. Op de website en het mededelingenbord op de kerk staat wanneer deze vieringen gehouden worden.

Uitvaarten en begraafplaats
Het kerkhof blijft uiteraard bestaan. Uitvaarten blijven mogelijk, die worden door de uitvaartonderneming georganiseerd. Als meer daarover wilt weten, kunt u contact opnemen met Corrie van Weerdenburg 06 182 59 972.

Tamar Frankfurther; 11 april 2022.

Zie ook: De Sint-Pancratiuskerk in het dorp Sloten

Voor de geschiedenis van de Sint-Pancratiuskerk, zie ook: De Sint-Pancratiuskerk in het dorp Sloten.pdf

 

De Sint-Pancratiuskerk in het dorp Sloten

De Sint-Pancratiuskerk is een rooms-katholieke kerk in het dorp Sloten nabij Amsterdam.
Achter de kerk ligt het bijbehorende kerkhof. Het adres is: Sloterweg 1186, 1066 CV Amsterdam.

Sint-Pancratiuskerk te Sloten; 30 januari 2010.
Foto: Erik Swierstra.

Al in de middeleeuwen stond hier een kerk, die echter in 1573 door de Geuzen grotendeels werd verwoest tijdens het Beleg van Haarlem. De kerk van Sloten, gewijd aan Pancratius, was een dochterkerk van die van Velsen. Het dorp lag aan de ‘Heilige Weg’ van Haarlem naar pelgrimsoord Amsterdam, bekend van het ‘Mirakel’ uit 1345. Waarschijnlijk daarom had Sloten een relatief grote kerk, vanwege de vele pelgrims die hier langs kwamen. De Sloterweg was tot het begin van de 16e eeuw de belangrijkste landverbinding tussen Amsterdam en de rest van Holland, totdat de landbrug naar Haarlem in 1508 door de golven werd weggeslagen. Daarna ging het verkeer via Sloterdijk.

De Sint-Pancratiuskerk van boven gezien. Foto: Bob Oudejans.

De kerk te Sloten werd als Protestantse kerk herbouwd. Dit werd de Sloterkerk. De katholieken waren verdreven uit de kerk van Sloten en moesten enige decennia lang gebruikmaken van boerenschuren die als schuilkerk dienst deden. In 1650 werd als vervanging een kerk te Osdorp gebouwd. Deze katholieke kerk was ook weer gewijd aan de heilige Pancratius. De kerk werd vernieuwd in 1789. De toren is er in 1836 afgewaaid. Door de vervening van de omliggende polders werd de kerk als gevolg van verzakking bouwvallig en moest in 1901 worden afgebroken. Ter vervanging werd in 1901 een nieuwe Sint-Pancratiuskerk aan de oostelijke rand van het dorp Sloten gebouwd. Dit is het nog bestaande gebouw aan de Sloterweg.

Interieur Sint-Pancratiuskerk; 10 april 2022.

De parochie van Sint-Pancratius werd in 1893 opgericht. Deze parochie had behoefte aan een eigen kerk, waarbij gekozen moest worden tussen een locatie in Sloten en een plaats in Osdorp. De bouwpastoor J.A. Haverman was een groot voorstander van de huidige locatie en was ook degene die Jan Stuyt aantrok om het gebouw te ontwerpen. Stuyt was een leerling geweest bij A.C. Bleijs (Sint-Nicolaaskerk) en bij P.J.H. Cuypers. Voor Stuyt was dit zijn eerste kerk. In zijn ontwerp voor deze sobere neogotische driebeukige kerk is de invloed van Cuypers goed terug te vinden.

De kerk te Sloten is het eerste door Jan Stuyt gebouwde kerkgebouw. Het is een kleine driebeukige basilicale kerk, gebouwd in een min of meer neogotische stijl. Deze stijl is vrij sober in vergelijking met de meer “traditionele” rijke neogotische stijl die nog steeds de norm was voor katholieke kerken in die tijd. De kerk heeft een korte vierkante toren en een ondiep rechthoekig koor.

Nadat al eerder het interieur werd gerestaureerd werden in 2005 het dak en de torenspits onder handen genomen. Doordat deze restauratie niet goed is uitgevoerd, is de toren in 2013 weer opnieuw gerestaureerd.

In december 2019 werd door het Bisdom Haarlem-Amsterdam besloten dat de kerk per 1 januari 2020 fuseert met ver­schil­lende parochies van het stadsdeel Nieuw West (waaronder de Sint-Pancratiuskerk) tot één parochie: De Vier Evangelisten. De gerenoveerde kerk van de H. Paulus in Osdorp is aangewezen als hoofdkerk van de parochie.

Sinds 2024 zijn er in de Sint-Pancratiuskerk geen reguliere vieringen meer, bijzondere vieringen zijn nog wel mogelijk.

Meer informatie over de werken van de architect Jan Stuyt kunt u vinden op de website van Archimon: www.archimon.nl

Zie ook:
*
* Geschiedenis Sint-Pancratiuskerk op www.devierevangelistenamsterdam.nl
* Sint-Pancratiuskerk (Sloten) op Wikipedia
*
www.reliwiki.nl
* www.meertens.knaw.nl/bedevaart/bol/plaats/714
De Sint-Pancratiuskerk in het dorp Sloten.pdf

 

‘Kampers schooltje’ in Oud Osdorp wordt gemeentelijk monument

Dit ‘verborgen gebouwtje’ in Oud Osdorp is speciaal gebouwd als school voor de kinderen van het toen nabijgelegen woonwagenkamp ‘De Rolleman’.

Op 29 maart 2022 heeft het Dagelijks Bestuur van stadsdeel Nieuw-West besloten om dit voormalige schoolgebouw aan de Osdorperweg 665 als gemeentelijk monument aan te wijzen.

Een lagere school voor kampkinderen, kort na de bouw; 26 juli 1955.
Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.

Uniek voor Amsterdam
Het DB volgt hiermee het advies van de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit (CRK). Projectcoördinator Monumenten van stadsdeel Nieuw-West Jasmin Sporer: “Dit voormalige schoolgebouw is in 1954 gebouwd. Het is ontworpen door een architect die in dienst was van de toenmalige gemeentelijk Dienst der Publieke Werken Amsterdam.

Het pand is van bijzondere cultuurhistorische betekenis en zeldzaam voor Amsterdam. Het gebouw verleent zijn architectonische en stedenbouwkundige waarde aan de nog herkenbare opzet van de tweeklassige school en aan de typische architectuur voor de jaren vijftig van de twintigste eeuw waarin het gebouwd is. Ook de vrije ligging in het polderlandschap maakt het pand bijzonder.”

De voormalige school voor kampkinderen in gebruik als ‘honk’ voor padvinders;
5 juli 2020. Foto: Erik Swierstra.

Daarna Scouting; nu Terragon
Nadat de school was gesloten, vormde het gebouw jarenlang de thuisbasis van scoutinggroep Aladdin. Na afloop van de jaarlijkse Dodenherdenkingen op de Osdorperweg praatte iedereen hier altijd genoeglijk na met wat koffie en koek. De Dorpsraad organiseerde hier ook een paar keer per jaar zijn vergaderingen. Bij die vergaderingen stonden dan meestal vooral Oud Osdorpse onderwerpen op de agenda.

Tegenwoordig hebben Minne en Claudia hier hun magische wereld Terragon gecreëerd. Wie het hek passeert, komt in een heel andere wereld terecht vol inspirerende activiteiten, verhalenworkshops en een beetje magie. Ook de natuurtuin rond het pand straalt avontuur en creativiteit uit.

Tamar Frankfurther; 7 april 2022.

Speciaal Boekenweekgeschenk met Publieksprijs Nieuw-West

Boekhandel Meck & Holt aan de Tussen Meer 46 in Osdorp heeft voor de vijfde keer een eigen boekenweekgeschenk voor Nieuw-West gemaakt.

Met daarin net als eerdere jaren ook weer historische bijdragen over het landelijke gebied. Wie tijdens de Boekenweek (9 tot en met 18 april 2022) bij Meck & Holt voor tenminste € 20 een boek aanschaft, krijgt naast het gewone Boekenweekgeschenk ook de uitgave ‘Nieuw-West Side Stories: vijfde jaargang’ cadeau.

Jaagpad 200-201, de woning bij het Kruithuis. Op de voorgrond het smalspoor voor materiaaltransport; juni 1953. Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.

Transitie van het grondgebied van Sloten naar Nieuw-West
Het eigen Boekenweekgeschenk van Nieuw-West bevat vooral verhalen uit en over de Westelijke Tuinsteden, maar ook deze keer zijn er weer bijdragen opgenomen die vooral gaan over de historie van het ontstaan daarvan en de periode daarvoor. Zo schreef Erik Swierstra ook voor deze editie weer historisch interessante verhalen over de veranderingen die in de 20e eeuw plaatsvonden op het grondgebied van de voormalige gemeente Sloten. Zijn teksten dragen de titels de ‘Geschiedenis van Sloterplas en Sloterpark’ en ‘De Westelijke Tuinsteden van Amsterdam’.

Terug naar de jaren zestig
Jan Loogman schreef een lezenswaardig verhaal over het landelijke gebied halverwege de 20e eeuw: “Toen de stad nog ver weg was. Die grensde aan de Postjeskade. Wie wist er van de plannen om ook de rest van de polders onder het zand te werken en flats neer te zetten? Niemand hoorde je over de tuinsteden; tenminste niet hier in de polders.”

Het Jaagpad bij de Nieuwe Meer
Bijzonder is ook de bijdrage van Marian Merkestein, waarin zij haar prilste levensherinneringen aan de Nieuwe Meer deelt. Dat resulteert in een mooi sfeerbeeld van toen zij in de eerste helft van de jaren vijftig in ‘Het Kruithuis’ aan het Jaagpad 200 woonde. Ver van de bewoonde wereld. Omringd door ongerepte natuur en water.

Het Kruithuis maakte deel uit van de Stelling van Amsterdam. Het ontleende zijn naam aan de militaire magazijnen achter het huis waar munitie lag opgeslagen. “Vandaar dat wij achter een imposant hekwerk woonden. De aanvoer ging over water. Afgemeerd aan de grote steiger voor ons huis, werd de munitie uitgeladen en op lorries gezet, die op de rails naar de opslagplaatsen rolden.” De andere helft van van de twee-onder-een-kapwoning, met nummer 201, werd bewoond door veldwachter Tiemen Dijkema, die werkte vanuit het Politiebureautje in de Slotense dorpskern.

Zie ook: Herinneringen aan Jaagpad nr. 200 bij de Nieuwe Meer

Publieksprijs
Boekhandel Meck & Holt verbindt een leuke Publieksprijs aan hun vijfde in eigen beheer uitgegeven boek. Als lezer kunt u aangeven wat u de beste drie verhalen uit deel vijf van de ‘Nieuw-West Side Stories’ vindt. De auteur van de bijdrage met de meeste stemmen wint de ‘Publieksprijs Nieuw-West 2022’, een bedrag van € 1.000. Wie zijn stem uitbrengt, maakt kans op een van de vier tegoedbonnen voor € 200, € 100, € 50 of € 25, bij Meck & Holt te besteden. Voor meer informatie over deze wedstrijd klik hier.

Tamar Frankfurther; 4 april 2022.