Groot onbegrip voor uitstel Variant 2A op Sloterweg

Bijna een jaar na het besluit van de gemeenteraad om de Sloterweg met selectieve toegangscamera’s veiliger te maken, heeft wethouder Van der Horst op 28 november 2022 aangegeven tijdelijke overbruggingsmaatregelen te willen invoeren op de Sloterweg.

Waarom kan de gemeente Variant 2A met ontheffingen nog niet invoeren? Het gaat toch om een beproefd systeem dat elders in Nederland en Europa allang wordt toegepast? De gemeente Amsterdam hoeft het wiel toch niet zelf uit te vinden? Allemaal vragen van Slotenaren, die erg teleurgesteld in en soms kwaad op de gemeente zijn, omdat deze opnieuw gedane beloftes en besluiten vooruit schuift. Wat nog wel het meest grieft is dat de gemeente zélfs nog geen duidelijk zicht biedt op wanneer de selectieve toegang dan wél kan worden ingevoerd.

Erkenning onveiligheid Sloterweg
Wat wel als positief wordt ervaren is dat de gemeente nu eindelijk door blijkt te hebben hoe ontzettend gevaarlijk het is op de overbelaste smalle dijkweg, de Sloterweg. Maar tegelijkertijd is iedereen ook unaniem over de gekozen oplossing: Die is waardeloos.

Namens het bewonerscomité Sloterweg verwoordde Atze Broeckmans het op 30 november 2022 als volgt op AT5: “Het is weer zover. Het zegt vooral wat over het onvermogen van de gemeente om projecten tot een goed einde te brengen. Zeker na zoveel jaar is het wel een domper als het weer wordt vertraagd. Het is een brevet van onvermogen dat de gemeente dit niet kan uitvoeren. De wethouder moet actie ondernemen en doorpakken. Velen zijn haar voorgegaan en is het niet gelukt. Zo kan het niet langer: Pak door!”

Ook andere bewoners uitten hun ongenoegen, al liet één geïnterviewde weten dat “Het een prima situatie is, zoals het nu is”. De andere toevallige voorbijgangers die hun mening op AT5 deelden zijn ronduit negatief: “Dat zijn de trucjes van de gemeente. Iets beloven, maar niet doen.” En: “Ja, je moet één of twee kilometer omrijden, maar als dat moet omdat het dan veiliger wordt op de Sloterweg, dan moet dat dan maar. We zijn er niet blij mee. De elektronische ontheffing zou zo snel mogelijk moeten komen en wij begrijpen niet waarom dat niet gebeurt.” En de teneur op de Slotense groepsApp: “Als de gemeente niet eens een nieuwe ingangsdatum kan noemen, is ons vertrouwen in de goede afloop wel verdwenen.”

“Gemeente, gebruik kennis van elders!”
Niemand snapt waarom het voor de gemeente blijkbaar nog altijd niet mogelijk is om de kentekens van de motorvoertuigen van de omwonenden in te voeren. Dan kan de software in de camera’s deze voertuigen herkennen en kunnen deze straffeloos langs de camera’s rijden. “Dit is immers inmiddels een beproefd systeem in de EU en zelfs in Nederland”, aldus Atze Broeckmans. Een vergelijkbaar systeem is bijvoorbeeld al operationeel in Landsmeer, in Haarlem (Spaarndam) en in De Bilt. “Als het daar kan, dan moet het in Amsterdam toch ook lukken? Voor al die juridische, technische en praktische vraagstukken waar de Amsterdamse ambtenaren tegenaan lopen is blijkbaar elders in het land al een oplossing gevonden. Die opgedane kennis en ervaring kan dan toch worden gedeeld?” Bernard Kroeger hierover: “Ik heb geen weet van hoe de zaken bij andere gemeenten zijn geregeld en dus ook niet in hoeverre deze verschillen van de Amsterdamse situatie.”

Gemeente: “Alleen uitstel en geen afstel”
Het is de gemeente Amsterdam tien maanden na het raadsbesluit dus nog niet gelukt om een werkend digitaal ontheffingensysteem te realiseren. “Het gaat alleen om uitstel van de invoering van Variant 2A en zeker niet om afstel. De selectieve toegang wordt zo snel mogelijk ingevoerd. We doen onze uiterste best om dit zo snel mogelijk voor elkaar te krijgen, maar ik kan jammer genoeg nu nog niet precies zeggen wanneer dat zal zijn”, zo laat omgevingsmanager Bernard Kroeger weten.

Hulpdiensten en bussen
De gemeente beschikt over de lijst met kentekens van de voertuigen van de hulpdiensten en van de bussen. Die worden alvast ingevoerd en kunnen dus wél boetevrij langs de camera’s blijven rijden. De omgevingsmanager legt hieronder uit waarom het allemaal zo lang duurt en waarom het invoeren van selectieve toegang zo moeilijk is.

Waarom duurt het dan zo lang?
“Wat is de gemeente al die tijd dan aan het doen?” en “Waarom is dan zo ingewikkeld?” Omgevingsmanager Bernard Kroeger geeft uitleg, maar wil bovenal wel nogmaals benadrukken dat Variant 2A niet van tafel is: “Het gaat alleen wat langer duren voordat we alles praktisch en juridisch zo geregeld hebben. Uiteindelijk zullen we de geplande geautomatiseerde methode om ‘intelligente toegang’ toe te passen op de Sloterweg én op de Laan van Vlaanderen gaan invoeren. We doen er alles aan om dit zo snel mogelijk te realiseren.”

Kentekens geregistreerd in Sloten en Nieuw Sloten
Zoals toegezegd tijdens de uitgebreide inspraakprocedures zullen bewoners met voertuigen geregistreerd op hun huisadressen in Sloten en Nieuw Sloten straks niet hoeven te betalen voor hun ontheffingen om straks kosteloos langs één of meer digitale camera’s te kunnen blijven rijden. Het bestand van de kentekens van deze voertuigen kan maandelijks geautomatiseerd worden aangemaakt en gekoppeld met de software van de camera’s. De gemeente wil het zo makkelijk mogelijk maken voor de bewoners.

Kentekens van ondernemers, leaserijders en anderen
Voertuigen die buiten de verschillende postcodegebieden geregistreerd staan, kunnen dan niet meer gratis langs de palen rijden. Dat is natuurlijk precies ook de bedoeling van deze hele actie, want het gaat erom dat er beduidend minder verkeer over de Sloterweg (en de Laan van Vlaanderen) gaat rijden. Omgevingsmanager Kroeger: “In sommige gevallen kan een voertuig dat elders geregistreerd staat tóch behoren aan een bewoner of ondernemer in Sloten of Nieuw Sloten. Denk bijvoorbeeld aan bewoners met een leaseauto en aan ondernemers met een bedrijf in Sloten of Nieuw Sloten. Vastligt in ieder geval dat de nood- en hulpdiensten en de bussen een ontheffing krijgen. Het is best wel ingewikkeld om te bepalen wie waarom wel of juist geen ontheffing krijgt.”

Hoewel de gemeente dat anders zou willen, is het niet mogelijk om de ontheffingen voor deze groep weggebruikers ook kosteloos te maken. Kroeger: “De gemeente moet kosten maken om handmatig ontheffingen te verlenen. Dat kost allemaal veel tijd. Aan die werkzaamheden zijn, net als voor alle andere ontheffingen binnen de gemeente geldt, gewoon kosten verbonden. De gemeente kan niet anders dan die kosten ook hier door te berekenen. Dat gebeurt op basis van de daadwerkelijk gemaakte kosten door ambtenaren. Het huidige tarief voor een ontheffing bedraagt 237 euro per twee jaar.” Uiteraard volgt hierover later meer informatie.

Venstertijden Laan van Vlaanderen
De camera’s op de Sloterweg-Oost en -West blijven na invoering van Variant 2A permanent 24/7 het hele jaar door aanstaan, maar de gemeenteraad heeft laten onderzoeken of beide camera’s op de Laan van Vlaanderen misschien op bepaalde tijden uitgezet kunnen worden. Kroeger: “Het onderzoek had wat voeten in de aarde. Om het goed te kunnen uitvoeren hebben we alvast de camera’s opgehangen die uiteindelijk nodig zijn voor de digitale handhaving van de knips. Medio juni 2022 zijn de camera’s twee weken lang gebruikt om tellingen uit te voeren. De tellingen bevestigen het eerdere beeld dat het overdag buiten de spitsperiode iets minder druk is als in de spits. De venstertijden op de Laan van Vlaanderen hebben dus beperkt effect en de kans op filevorming op de kruisingen met Plesmanlaan en Anderlechtlaan overdag blijft bestaan. Als voor optie 2 van de tijdelijke overbruggingsmaatregelen wordt gekozen, dan zullen we de verkeerssituatie monitoren. De uitkomsten kunnen dan betrokken worden bij het bepalen of en zo ja op welke tijden de knips op de Laan van Vlaanderen mogelijk op bepaalde tijden opengesteld kunnen worden.”

Ingewikkelde en nieuwe materie
Er moesten veel stappen worden gezet om de in- en uitvoering van Variant 2A mogelijk te maken. De door de gemeenteraad aangenomen (elkaar soms weersprekende) moties maakten deze taak erg ingewikkeld. Hierin ligt de verklaring waarom het bijna een jaar duurde voordat beslisopties konden worden voorgelegd aan de wethouder. Omgevingsmanager Bernard Kroeger had het ook liever allemaal wat sneller zien gebeuren, “Maar”, zo laat hij weten, “liever nu alles zorgvuldig in één keer goed doen, dan te snel te werk gaan en later tegen niet goed doordachte zaken aanlopen”.

Dit project is op verschillende terreinen (technisch, juridisch en politiek) erg complex en daarnaast ook nieuw voor de gemeente. Bovendien spelen er binnen Amsterdam nog andere projecten, die net even anders zijn, maar wel vergelijkbaar. Kroeger: “Die verschillende projecten moeten goed op elkaar worden afgestemd, want je kunt natuurlijk niet binnen één gemeente met verschillende maten gaan meten. Het beleid dat de gemeente nu voor de Sloterweg en die andere projecten gaat invoeren, geldt dus in de toekomst ook voor vergelijkbare nieuwe projecten. We konden en wilden dus niet over één nacht ijs gaan.” De omgevingsmanager doet een boekje open over wat er in de afgelopen maanden allemaal gebeurd is.

Onderzoeksgegevens anoniem maken
De gemeenteraad koos in januari 2022 voor de invoering van Variant 2A en naam ook een aantal moties aan. Hierdoor was het nodig om – voorafgaand aan de invoering van Variant 2A – te onderzoeken of het mogelijk was om de camera’s op de beide takken van de Laan van Vlaanderen in Nieuw Sloten tijdens bepaalde ‘venstertijden’ uit te zetten. Daardoor zouden de winkels op het Belgiëplein op die tijden vanuit Osdorp beter bereikbaar blijven. Omgevingsmanager Kroeger: “Om dit goed te kunnen onderzoeken, was het nodig om tijdens het onderzoek net te doen alsof de Sloterweg al was afgesloten. En dat gemeten werd hoeveel welke voertuigen wanneer en waar precies reden.

Dat kon alleen maar worden uitgevoerd door bij de metingen gebruik te maken van de scancamera’s, die de gemeente toch al had klaarliggen. Maar, als je gaat vastleggen wie waar wanneer rijdt, dan moet je volgens de privacywetgeving eerst toestemming vragen en aangeven wat je met de gegevens gaat doen. Na het onderzoek moet je vervolgens meteen alle verkregen gegevens volledig anonimiseren, zodat je zeker weten dat er echt geen privégegevens op straat komen te liggen. Al met al heeft dit hele traject veel meer tijd gekost dan we van tevoren hadden ingeschat, maar het goede nieuws is dat het onderzoek nu eindelijk helemaal af is. Daarmee hebben wij als ambtenaren nu uitgevoerd wat de gemeenteraad ons had opgedragen. De onderzoeksresultaten zijn voor het einde van het jaar openbaar en uiteraard voor iedereen in te zien.”

Koppelen van gegevensbestanden: privacygevoelig
Het handhaven met camera’s is tegenwoordig ‘gesneden koek’ voor de gemeente. Overal in de stad staan tegenwoordig camera’s die alle kentekens van passerende voertuigen scannen om te controleren van welk bouwjaar ze zijn. Wanneer een te oude auto de milieuzone inrijdt, krijgt de eigenaar automatisch een bekeuring. Dat hele proces is geautomatiseerd en werkt prima. Waarom levert de invoering van de camera’s in Sloten en Nieuw Sloten dan zoveel problemen op? Kroeger: “Ja, zolang het op dat niveau is, is er geen vuiltje aan de lucht. Dat klopt. Maar, bij dit project gaat het niet alleen om het scannen van de kentekens zelf, maar ook om de koppeling met het bestand met de kentekens die in Sloten en Nieuw Sloten geregistreerd staan. In de praktijk betekent dit dat je het RDW-bestand van de kentekens moet koppelen aan het gemeentelijke bestand met de woonadressen van de autobezitters. Dát maakt het lastig.

Ten eerste moet dat technisch mogelijk zijn, vervolgens moeten we natuurlijk voldoen aan de privacywetgeving. Dat klinkt in eerste instantie misschien als overdreven, maar dat is het niet. Ik geef een voorbeeld: Op basis van de scanresultaten van de camera op de hoek van de Sloterweg bij de Ditlaar zou je een dossier kunnen opbouwen van het rijgedrag van die individuele bewoner van Sloten. Dat mag natuurlijk niet gebeuren. Dat betekent dat die gegevens binnen een bepaalde tijd alweer gewist moeten zijn. Dergelijke regels moeten meteen vanaf de start worden opgesteld en in de software worden opgenomen. En wees ervan verzekerd: De gemeente doet dit alles heel zorgvuldig.”

Hoe nu verder?
Kroeger verwacht dat er begin volgend jaar meer duidelijkheid komt over de methode ‘intelligente toegang’. “Ook als we nu tijdelijk overbruggingsmaatregelen instellen, blijven we ondertussen druk bezig om alles rond de digitale toegang zo snel mogelijk in te voeren. Als de wethouder in januari 2023 bekend heeft gemaakt of zij (en zo ja voor welke) tijdelijke maatregelen kiest, dan gaan we meteen de procedure voor het nemen van het verkeersbesluit starten. Ruim voor de invoering komen er dan overal waarschuwingsborden te staan. Als het systeem eenmaal werkt, dan gaan we eerst twee maanden proefdraaien. En, nog even voor de zekerheid: alle adressen in Sloten en Nieuw Sloten blijven voor iedere automobilist bereikbaar. Ook als er tijdelijke overbruggingsmaatregelen komen. Alleen niet meer altijd via de kortste route. Maar voor dat het zover is, hoort u zeker nog heel vaak van mij!”

Tamar Frankfurther; 1 december 2022.

Zie ook: Sloterbrug en Sloterweg