Erik Swierstra

Dorpsplein Sloten weer piekfijn in orde

Het kostte flink wat energie… maar het resultaat mag er zijn! Het mooie Dorpsplein ziet er weer uit als nieuw: Het onkruid is verwijderd en er is nieuw grind gestort.

Nu kan het hart van het fraaie dorp Sloten weer prima functioneren als pleisterplaats voor de vele wandelaars en fietsers die even willen pauzeren tijdens hun fiets- of wandeltocht. Met veel dank aan Ben Meijer, omwonenden (onkruid wieders) van het Dorpsplein en… de gemeente.

Steentjes niet in de pomp
Nu wacht het dorp alleen nog op het terugplaatsen van de plantenbak en is het zaak om het plein niet weer opnieuw te laten verloederen… Nog wél een kleine kanttekening: Uit ervaring is bekend dat het grind kinderen uitnodigt om de steentjes in de afvoer van de pomp te gooien… Dat is natuurlijk geen goede actie, want dan raakt de pomp verstopt. Daarom het verzoek aan iedereen: Wijs de kinderen (en hun ouders) er zo nodig vriendelijk op dat dit niet de bedoeling is.

Tamar Frankfurther

Uit: de Westerpost van 3 juni 2020.

Film over Weilandje-referendum komt op AT5

AT5 vindt de documentaire ‘De slag om het Weilandje Vrije Geer’ dermate van belang en bijzonder dat de omroep besloot om deze film op zondag 31 mei 2020, eerste Pinksterdag, uit te zenden.

Dat is goed nieuws, omdat zowel Sloten en Nieuw-West als het belang van ‘groen’ in de stad dan weer eens goed en positief onder ieders aandacht worden gebracht. Daarnaast biedt deze uitzending nu ook echt aan íedereen de kans om de film (op groter scherm) te bekijken. Daarna blijft de film permanent te zien via www.geheugenvanwest.amsterdam.

Hein van Leeuwen en Jane Lang ontmoetten elkaar vijf jaar geleden in de beheergroep op Natuurpark Vrije Geer. Op 17 mei 2020 vertelden zij bij Hart van Nederland (SBS6) en in het AT5 Nieuws: “Gelukkig werd het referendum gewonnen. Waren wij elkaar anders wel tegengekomen?”

1992 – 2020
De film vertelt het verhaal over het Weilandje (nu Natuurpark) Vrije Geer vanaf de inspraak begin jaren negentig, via het referendum in 1995 tot nu. Het is daarom niet zo vreemd dat er véél te vertellen valt. Het verhaal is dan ook opgeknipt in drie delen van ieder ruim een half uur.

Carry, Gregor en Dick
Dat AT5 de documentaire nu gaat uitzenden zorgt voor een mooi ‘Droste-effect’. In de film zijn immers veel door AT5 zelf gemaakte beelden uit de jaren negentig opgenomen. U ziet voormalige nieuwslezers (zoals Chazia Mourali, Ton van Royen en Yvette Forster) in hun jonge jaren voorbij komen. Aangezien dit het allereerste door burgers georganiseerde referendum in Nederland betrof, haalde het Weilandje ook regelmatig het landelijke nieuws. Daarom maken bijvoorbeeld ook een jonge Joop van Zijl en Gerard Arninkhof van het NOS-journaal hun opwachting. Uiteraard wordt ook de andere kant van het verhaal verteld. Dat doen de wethouders van toen en burgemeester Schelto Patijn. Carry Tefsen, Gregor Frenkel Frank en Dick Bruynesteyn verleenden belangeloos hun medewerking aan de campagne. Geniet van hun grappige commercials waarin zij de Amsterdammers (met succes) aanmoedigen om ONeens te stemmen en het Weilandje groen te houden.

AT5-uitzendtijden op 31 mei 2020
* 17.18 uur en 22.15 uur: deel 1
* 17.50 uur en 22.50 uur: deel 2
* 18.20 uur en 23.20 uur: deel 3

Tamar Frankfurther

Uit: de Westerpost van 27 mei 2020.

Natuurspeeltuin Driesprong: uitdagend speelplezier

Op 11 mei 2020 opende basisschool De Driesprong op Sloten na de corona-stop weer zijn deuren. De natuurspeelplaats achter de school kon toen eindelijk in gebruik worden genomen. Het is een fijn speelparadijs geworden.

Je kunt er lekker klauteren en kinderen worden volop uitgedaagd om zelfstandig te spelen. De waterpomp (die grondwater oppompt) met aflopende stroom bieden ook leerzaam speelplezier.

De school is reuze blij met het resultaat. De leerlingen van De Driesprong kunnen hier in de pauzes veel leuker spelen dan op de vroegere kale stenen speelplaats. De speeltuin zal door de school ook worden gebruikt voor natuureducatie en andere buitenlessen.

De Slotense Mera (links) en Lena testten de nieuwe speeltuin meteen enthousiast uit.

Buurtkinderen
Op schooldagen is de speeltuin tot 16.00 uur ook geopend voor (buurt)kinderen tot en met 12 jaar. Aangezien er geen toezicht vanuit de school is, mogen kinderen hier alleen onder begeleiding komen spelen. Verwacht wordt uiteraard dan wel dat de jonge gasten zorgvuldig met het materiaal omgaan en niets kapot maken. En waarschijnlijk ten overvloede: Het is een rookvrij speelplein.

Tamar Frankfurther

Uit: de Westerpost van 27 mei 2020.

Vanaf 1 juni 2020 is de Molen van Sloten weer beperkt open voor bezoekers

Na een periode van elf weken gedwongen sluiting vanwege de coronacrisis heeft de Molen van Sloten per 1 juni 2020 zijn deuren weer (beperkt) geopend voor publiek.

Voor een bezoek aan de molen is vooraf een tijdslot reserveren noodzakelijk, minimaal 24 uur van tevoren. Er worden vijmaal per dag rondleidingen in de molen gegeven voor een klein aantal bezoekers. Het Kuiperijmuseum is niet toegankelijk voor publiek.

Tijden rondleiding, dagelijks om:
* 12.00 uur
* 13.00 uur
* 14.00 uur
* 15.00 uur
* 16.00 uur
De rondleiding duurt circa 45 minuten.

Voorzorgsmaatregelen
Tijdens uw bezoek zorgen onze medewerkers ervoor dat de vereiste hygiënemaatregelen in acht worden genomen. Bij binnenkomst zullen zij informeren naar uw gezondheidstoestand. Op diverse plaatsen in de molen zijn flacons desinfecterende gel aanwezig. Objecten als deurknoppen, trapleuningen, pinautomaat etc. die aangeraakt worden, worden na elke rondleiding ontsmet.

Voor bezoekers geldt:
Houd 1,5 meter afstand, zowel in als buiten de molen, Met uitzondering van gezinnen is de maximum grootte voor een rondleiding 5 personen, Kinderen onder 12 jaar hebben uitsluitend toegang onder begeleiding van een meerderjarige, Reinig uw handen direct bij de ingang met desinfecterende gel en schud geen handen, Raak niets aan dat niet aangeraakt hoeft te worden, tenzij het voor uw eigen veiligheid is

Kom niet als u of één van uw huisgenoten (lichte) verschijnselen heeft van neusverkoudheid, loopneus, niezen, hoesten, keelpijn, verhoging, koorts en/of benauwdheidsklachten. Wanneer men zich niet aan de regels en instructies houdt heeft de molen het recht de rondleiding niet door te laten gaan of te staken.

Er zijn een lift en een invalidentoilet aanwezig. Gratis parkeren.

Reserveren op: www.molenvansloten.nl/bezoekersinfo/prijzen

Toegangsprijzen Molen, incl. rondleiding
* Volwassenen: € 8,50 p.p.
* Volwassenen reductie *: € 7,00 p.p.
* Kinderen 4 – 12 jaar: € 4,00 p.p.
* Gezinskaart (2 volwassenen + 2 kinderen 4 – 12 jaar): € 20,00
* I Amsterdam card / Holland Pass / Tickets Holland – gratis
* Stadspas: € 4,25 p.p.
* Rondwandeling door het dorp: € 5,00 p.p.

* reductie voor: 65+, studenten, museumjaarkaart, kortingbon, Noordhollandpadkaart

Zie ook: www.molenvansloten.nl/bezoekersinfo/prijzen

Zie ook:  (1 mei 2020)

Het weilandje Vrije Geer is heilige grond sinds het referendum

Een kwart eeuw geleden stemde Amsterdam in een referendum over het weilandje Vrije Geer. Een documentaire toont hoe een klein comité uit Sloten kon winnen van het machtige stadsbestuur.

Patrick Meershoek – 17 mei 2020, 16:00

De enige bebouwing op weilandje Vrije Geer: drie ooievaarsnesten.

Heugelijk nieuws uit Sloten: op de ooievaarsnesten op weilandje Vrije Geer zijn twee jongen uit het ei gekropen. “En nu maar hopen dat ze het redden,” zegt de zelfverklaarde ooievaars-oma Tamar Frankfurther. “De palen staan er nu tien jaar en we hebben al heel wat nesten gehad. Er was nog wel een Artikel 19-procedure nodig om de palen te kunnen plaatsen. Het weilandje is heilige grond sinds het referendum. Er mag helemaal niets worden gebouwd.”

Met dank aan de 184.068 Amsterdammers die op 17 mei 1995 naar de stembus gingen om bij het eerste door burgers georganiseerde lokale referendum in het land tegen de plannen te stemmen om 180 nieuwe woningen te bouwen op het weiland bij Sloten. De opkomst en de ­uitslag kwamen indertijd als een grote verrassing, ook voor het stadsbestuur, dat zich niet kon voorstellen dat de kiezers massaal in de benen zouden komen voor een weiland met een omvang van zo’n drie voetbalvelden.

Over de slag om Vrije Geer is nu een documentaire verschenen, die in drie delen uitlegt hoe een piepklein actiecomité indertijd kon winnen van het machtige stadsbestuur. De documentaire van Petra van Lint is een heerlijke tijdreis naar het Amsterdam van de jaren negentig, met belangrijke bijrollen voor de piepjonge AT5-­presentatoren Ton van Royen, Chazia Mourali en Sacha de Boer, maar vooral een handboek succesvol actievoeren voor een hopeloze zaak.

Elke woning was nodig
Want hopeloos leek het, toen de gemeenteraad in 1994 het licht op groen zette voor de bouw van 180 woningen en de komst van een tramlijn door het weitje. Daartegen was door een groep Slotenaren, onder aanvoering van P. Hans Frankfurther, protest aangetekend, maar zowel de inspraakprocedure als het bewerken van de raad met brieven en spandoeken had niets opgeleverd. De woningnood was hoog en Amsterdam had elke woning nodig, was het credo.

Het actiecomité gaf zich niet gewonnen en zag een laatste kans in een democratisch instrument dat net was gelanceerd in de hoofdstad: het lokaal referendum. “Daarvoor waren 32.000 handtekeningen nodig,” vertelt Tamar Frankfurther, net als de rest van het gezin indertijd deel van de harde kern. “Ons grote probleem was: in Amsterdam had nog nooit iemand van weilandje Vrije Geer gehoord. In Sloten woonden een paar honderd stemgerechtigden. We moesten de mensen mobiliseren.”

Ansichtkaart logo Red het Weilandje; april 1995.

Dat gebeurde onder meer met de hulp van ­vergelijkbare comités in de stad. “Als gevolg van de woningbouw stonden ook andere stukken groen onder druk,” vertelt Frankfurther. “Ons weilandje werd het symbool voor alle bedreigde weilandjes in de stad. En ook voor het gebrek aan respect voor het zicht op ons bijna 1000-­jarige dorp. Als het weilandje in de grachten­gordel of het stadsdeel Zuid had gelegen, was er waarschijnlijk nooit een referendum nodig ­geweest.”

Strijkplank voor handtekeningen
De strijd tussen de David uit Sloten en de Goliath uit de Stopera raakte een gevoelige snaar, eerst bij de lokale media, daarna ook bij de landelijke actualiteitenrubrieken, die gretig verslag deden van de slag om Vrije Geer. Terwijl P. Hans Frankfurther als welsprekend monument van beschaving en redelijkheid de reporters ­uitleg gaf, liep de rest van het comité de stad af om handtekeningen op te halen. Dat gebeurde met een strijkplank, waarop drie mensen tegelijk konden tekenen.

Met de benodigde handtekeningen op zak kon het referendum op de agenda worden gezet. Het comité had gehoopt mee te kunnen liften met de Statenverkiezingen in maart, maar de gemeente koos voor 17 mei. Frankfurther: “We hadden het geluk dat er ook een referendum kwam over de stadsprovincie. Daar waren veel hoger opgeleiden in geïnteresseerd. Vrije Geer had de belangstelling van de gewone Amsterdammer. Dat zorgde samen voor een goede ­opkomst.”

In de campagne voor het referendum gingen alle remmen los. Er kwam een actieposter van tekenaar Dik Bruynesteyn, die duizenden ­ramen in de stad sierde. Op televisie riepen ­beroemdheden als Gregor Frenkel Frank en ­Carry Tefsen de Amsterdammers op tegen de bouwplannen te stemmen. “Het hielp dat het stadsbestuur ons nog steeds niet serieus nam. De houding was hautain en er werd onhandig geopereerd. Dat leverde ons veel extra publiciteit op.”

Na het tellen van de stemmen werd duidelijk dat het kleine comité een grote overwinning had geboekt. Frankfurther laat de zakagenda zien waarin haar vader heeft genoteerd: 184.068 stemmen tegen de bouwplannen, 20.360 voor. “Na het referendum zijn we allemaal ziek ­geworden. We waren oververmoeid.” Lang kon het gezin Frankfurther niet genieten. Een jaar later verdronken vader P. Hans en zoon Felix in de Indische Oceaan tijdens een vakantie in ­Indonesië.

Een kwart eeuw later zegt dochter Tamar dat ze erg gelukkig is met de documentaire. “Ik vind het belangrijk om deze geschiedenis vast te leggen, maar het is vooral een interessant document voor de actievoerders van nu.” Ze noemt twee gouden regels. “Houd vol en laat je niet uit het veld slaan. En: steek er ontzettend veel tijd in. Als je een maand op vakantie gaat, kan bij thuiskomst blijken dat je de beslissende slag hebt verloren.”

‘De slag om weilandje Vrije Geer’ is te zien via www.geheugenvanwest.amsterdam

 

Referenda in Amsterdam
Het referendum over de bouwplannen op Vrije Geer was niet de eerste volksraadpleging in Amsterdam. In 1992 had het stadsbestuur een referendum uitgeschreven om de meningen te peilen over beperkende maatregelen voor auto’s in de binnenstad. De opkomst was laag met ruim 27 procent, een kleine meerderheid steunde een ferme aanpak.

In de decennia daarna werd nog een tiental lokale referenda gehouden. Vaak over grote kwesties, zoals de aanleg van IJburg, de verzelfstandiging van het GVB of de wenselijkheid van de NZ-lijn, soms over kleine zaken zoals de bouw van een blokje appartementen in het Domela Nieuwenhuisplantsoen in Westerpark.

Goed om te weten: de uitslag van een stadsreferendum leidt maar zelden tot het gewenste resultaat, ook vanwege de hoge kiesdrempel. De aanleg van IJburg, de komst van de NZ-lijn, het stadsdeel Centrum, betaald parkeren in de Spaarndammerbuurt: de meeste stemmers waren tegen en het kwam er allemaal.

Uit: het Parool van 17 mei 2020.

Zie ook: www.parool.nl

Zie ook: De onverwachte overwinning (pdf)

Zie ook: De slag om het Weilandje Vrije Geer – Hóe krijg je 208.538 Amsterdammers naar de stembus?

De slag om het Weilandje Vrije Geer – Hóe krijg je 208.538 Amsterdammers naar de stembus?

Op zondag 17 mei 2020 is het precies 25 jaar geleden dat de Slotenaren het referendum tot behoud van het Weilandje Vrije Geer wonnen. 38,2% van de Amsterdammers nam deel aan het referendum en dat was ruim voldoende om de uitslag (88,3% was vóór behoud van het Weilandje) geldig te laten zijn. Hierover is een driedelige film gemaakt.

Kijk op: www.geheugenvanwest.amsterdam. Een korte inleiding (’teaser’) is te zien op: www.youtube.com.

Poster gezicht op Sloten; april 1995.

Ansichtkaart logo Red het Weilandje; april 1995,

Nu, 25 jaar later, is het toenmalige Weilandje omgetoverd tot een prachtig natuurpark waar velen dagelijks van genieten. Het park maakt officieel deel uit van de Hoofdgroenstructuur De Groene AS. Een grote vrijwilligersgroep ondersteunt de gemeente bij het beheer en ook dit jaar hebben de ooievaars weer nageslacht op de wereld gezet!

Voorbeeldproject
Maar, voor het zover was, moest er veel water door de sloot! Ter ere van dit jubileum is dat verhaal vastgelegd. Tamar Frankfurther, toen lid van het comité Behoud Weilandje Vrije Geer en nu nog altijd voorzitter van de beheergroep van het natuurpark, nam het initiatief tot de film: “Het is een uniek verhaal met een goede afloop. In de film geven we een kijkje in de keuken van de actievoerder. We vertellen hóe we het hebben aangepakt. Aan de ene kant is het mooi om deze bijzondere geschiedenis van Sloten, Nieuw West en Amsterdam vast te leggen. Aan de andere kant is dit ook een inspirerend voorbeeldproject voor nieuwe actievoerders. Dan hoeven zij het wiel niet opnieuw uit te vinden. Medewerkers van Eigenwijks hebben geadviseerd, zodat de film geschikt is om te worden gebruikt om burgers een actieve rol in hun wijk te laten spelen.”

AT5-Nieuwsitems
Tamar vervolgt: “Mijn vader P. Hans, nu bekend van de singel, was coördinator van het actiecomité. Hij is in 1996, ruim een jaar na het referendum, samen met mijn broer Felix helaas overleden, maar hij vertelt nu tóch een deel van het verhaal over hoe we het laatste stukje veenweide bij Sloten hebben gered. We mochten voor deze film namelijk gebruikmaken van materiaal van AT5 en de landelijke omroepen. We hadden toen veel media-aandacht en hebben alles zelf gearchiveerd en op video opgenomen. Het héle verhaal komt voorbij: de gemeentelijke bureaucratie, campagne voeren voor handtekeningen en voldoende opkomst, de strategieën…”

Carrie Tefsen; april 1995.

Gregor Frenkel Frank; april 1995.

Bekende gezichten
Ook de commercials met Gregor Frenkel Frank (Ook dat nog!), Carrie Tefsen (Zeg n’s AAA…) en Dick Bruynesteyn (sport- en striptekenaar) zijn in de documentaire opgenomen. Voormalige politici, onder wie burgemeester Schelto Patijn en Eberhard van der Laan, passeren de revue. En beelden van de later op nationale TV bekend geworden AT5-nieuwspresentatoren in hun jonge jaren. Kortom… een informatieve nostalgische terugblik op de jaren negentig!

Met dank aan
De documentaire ‘De slag om het Weilandje Vrije Geer’ is gemaakt door Petra van Lint van Happy4Film en kwam mede tot stand door bijdragen van de gemeente Amsterdam, het Amsterdams Fonds voor de Kunst, PIN/KNR, Fonds voor Nieuw-West, de Haëlla Stichting en de Dorpsraad Sloten-Oud Osdorp. En natuurlijk: De Westerpost. Als het straks weer kan, worden hierover bijeenkomsten en presentaties georganiseerd. Meer weten? Mail naar dorpsloten@gmail.com.

Tamar Frankfurther; 17 mei 2020.

Uit: de Westerpost van 20 mei 2020.

Zie ook: 25 jaar na het referendum – Het Weilandje-verhaal verfilmd

Zie ook: Het weilandje Vrije Geer is heilige grond sinds het referendum (Het Parool; 17 mei 2020)

Zie ook: Hoe gaat het met natuurpark de Vrije Geer dat 25 jaar geleden gered werd van de ondergang? (AT5; 17 mei 2020)

Het filmpje op AT5 is ook te zien op www.youtube.com

Zie ook: Precies 25 jaar geleden wonnen strijdende Slotenaren de slag om weilandje de Vrije Geer (Hart van Nederland; 17 mei 2020)

Het filmpje van Hart van Nederland is ook te zien op www.youtube.com

Zie ook: 25 jaar na de slag om het weilandje (www.theodurenkamp.nl)

Appartementencomplex aan de Sloterweg 984 ongewenst

Een projectontwikkelaar heeft op 15 april 2020 een omgevingsvergunning aangevraagd voor de bouw van een appartementencomplex (30 woningen) plus een ondergrondse parkeergarage op de locatie Sloterweg 984. Dat is op de locatie waar vroeger Tuincentrum Bakker zat, op de hoek bij de rotonde.

De Dorpsraad en de werkgroep Sloten zijn hier faliekant tegen. Hoewel er nu officieel nog geen zienswijzen kunnen worden ingediend, vinden zij het belangrijk dat het stadsdeelbestuur vroeg in het proces al weet dat dit bouwplan op zeer grote weerstand kan rekenen. Vandaar dat zij gezamenlijk nu al een zienswijze tegen dit hier totaal niet passende bouwplan hebben ingediend.


Dit complex zou niet misstaan in een nieuwbouwwijk, maar past wat betreft uitstraling en omvang totaal níet op de landelijke Sloterweg.

Totaal niet passend
Allereerst geven zij aan dat het bouwplan totaal niet aansluit bij de cultuurhistorie van de Sloterweg. In het recent verschenen onderzoeksrapport ‘Cultuurhistorische kwaliteiten oostelijk deel Sloterweg, Amsterdam’ wordt dit bevestigd. Dit rapport is in opdracht van de gemeente gemaakt en gaat over de Sloterweg tussen de Ditlaar en de Johan Huizingalaan. De experts concluderen het volgende over het gemeentelijke beleid ten aanzien van de Sloterweg de afgelopen jaren: “Stedenbouwkundige regie op basis van ruimtelijke kwaliteit ontbreekt. De omgang met de weg en de omgeving is te typeren als ‘liefdeloos’. Vanuit cultuurhistorisch oogpunt is het zeer gewenst deze ontwikkeling om te buigen.” Het realiseren van dertig appartementen op locatie Sloterweg 984 staat dus haaks op een groot aantal aanbevelingen in dit rapport, bijvoorbeeld dat het niet past bij het historisch landschappelijke raamwerk en geen aansluiting heeft op de bestaande bebouwing.

Strijdig met bestemmingsplan
Daarnaast staat het bouwplan voor het appartementencomplex ook op gespannen voet met het bestemmingsplan. Het voldoet niet aan de eis dat op de kavel tenminste 50% erfgroen moet zijn en dat er géén sprake mag zijn van vorming van ensembles van woningen. Het plan is ook niet in overeenstemming met de op deze locatie geldende maximale bouwhoogte, de bouwschaal en het toegestane bouwvolume.

Nóg meer verkeer
Daarnaast leiden dertig nieuwe woningen tot extra verkeersdruk op de toch al ernstig overbelaste Sloterweg. Een inrit naar dertig woningen pal naast de drukke rotonde leidt bovendien tot gevaarlijke verkeerssituaties.

Tijdens de inloop-informatie-avond afgelopen november bleek dat de ontwikkelaar er vanuit ging dat zijn appartementencomplex in de wijk ‘Nieuw Sloten’ zou komen te liggen. Hij gaf toen trots aan dat hij het bouwplan expres zo had laten ontwerpen, dat het mooi bij de architectuur van deze nieuwbouwwijk zou passen. Een groot misverstand… Het bouwplan ligt immers duidelijk op Sloten! Concluderend vatten de Dorpsraad en werkgroep Sloten hun boodschap aan het Dagelijks Bestuur stadsdeel Nieuw-West als volgt samen: “Een appartementencomplex op locatie Sloterweg 984 is verre van gewenst.”

Tamar Frankfurther

Uit: de Westerpost van 13 mei 2020.

25 jaar na het referendum – Het Weilandje-verhaal verfilmd

Op 17 mei 2020 is het precíes 25 jaar geleden dat 208.538 Amsterdammers hun stem op 17 mei 1995 uitbrachten of het Slotense Weilandje Vrije Geer volgebouwd mocht worden en of tram 2 er (op een dijk) doorheen zou gaan.

De overgrote meerderheid (88,3%) wilde het Weilandje sparen. Daarom is er nu een prachtig natuurpark. Ter ere van dit jubileum verschijnt op 17 mei 2020 een driedelige documentaire. Over de hele actie rond het Weilandje van toen tot en met hoe het nú met het huidige natuurpark gaat. We kregen het niet cadeau…

Een korte inleiding (’teaser’) is te zien op: www.youtube.com

Bekijk de film vanaf 17 mei op: www.geheugenvanwest.amsterdam.

Tamar Frankfurther

Uit: de Westerpost van 13 mei 2020.

Zie ook: De slag om het Weilandje Vrije Geer – Hóe krijg je 208.538 Amsterdammers naar de stembus?

‘Weesp, blijf waakzaam en behoud je eigen identiteit’

Tips uit Sloten en Oud-Osdorp

Uit: Weesper Nieuws Extra; 13 februari 2020.

Hoe is dat nou? Opgenomen worden in Amsterdam? In 1921 gingen de dorpen Sloten en Osdorp (gemeente Sloten) ons voor. Hoewel de status van Weesp binnen Amsterdam heel anders wordt, kunnen we toch nog wel wat leren van de bewoners daar. Zij hebben immers ervaring, al bijna 100 jaar.

Tamar Frankfurther, wonend op Sloten, kan ons veel vertellen over hoe je je staande houdt tegenover de grote stad. Maar ook over de voordelen die het heeft om bij Amsterdam te horen.

Dorpsraad
“Ik weet wel dat het voor jullie anders wordt dan voor ons en bovendien, ik heb niet de wijsheid in pacht”, wil Tamar Frankfurther vooraf wel gezegd hebben. Toch is zij al tientallen jaren actief om het landelijk karakter van Sloten en Oud Osdorp te bewaken. En voor haar deed haar vader dat al. Hij was het die in de jaren ’60 zorgde voor een democratisch gekozen dorpsraad.


Het landelijke Sloten met de Sint-Pancratiuskerk.
Foto: Erik Swierstra.

Sloten en Oud-Osdorp vallen onder het stadsdeel Nieuw-West. In 1962 werd de Dorpsraad Sloten-Oud Osdorp opgericht, die sindsdien opkomt voor de belangen van het landelijke gebied. De dorpsraad bestaat uit vrijwilligers die iedere vier jaar op persoonlijke titel gekozen worden, tegelijk met de gemeenteraadsverkiezingen.

De geschiedenis, opgetekend door Erik Swierstra op de website van de twee dorpen:
In 1921 was het de beurt aan Sloten (net als Watergraafsmeer, Buiksloot, Nieuwendam en Ransdorp) om door Amsterdam opgeslokt te worden. Voortaan behoorde dit gebied tot Amsterdam, met de bedoeling dit voor stadsuitbreiding te gebruiken. In de jaren twintig en dertig werden de buurten rond het Mercatorplein, Surinameplein en Hoofddorpplein gebouwd. In de jaren dertig en veertig verrezen Landlust en Bos en Lommer. Vertraagd door de Tweede Wereldoorlog kwam verdere bouw pas in 1951 goed op gang. In 1952 konden de eerste bewoners hun nieuwe huizen in de Tuinstad Slotermeer betrekken. Daarna werden de Tuinsteden Geuzenveld, Slotervaart, Overtoomse Veld en Osdorp gebouwd. In de jaren negentig kwamen nog drie nieuwbouwgebieden tot stand: de Oostoever, Nieuw Sloten en De Aker.

Oud en Nieuw
Het eeuwenoude Osdorp moest na de komst van de nieuwbouwwijk Osdorp ‘oud’ voor zijn naam gaan zetten om het onderscheid duidelijk te maken. Bij Sloten werd daar een stokje voor gestoken. “De naam Osdorp hebben ze ingepikt. Daarmee werden we toen compleet overvallen”, vertelt Frankfurther. “Toen ze dat met Sloten in de jaren ’90 ook wilden doen, gingen de dominee en de pastoor arm in arm met de Dorpsraad naar het stadhuis om te protesteren. Sloten is al duizend jaar onze naam. Die pakken jullie ons niet ook nog af!” Vandaar dat in dit geval de nieuwe wijk Nieuw Sloten is gedoopt.


Dorp Sloten met de Sloterkerk.
Foto: Erik Swierstra

Waakzaam
Op dit moment telt het gebied waar de Dorpsraad Sloten-Oud Osdorp over waakt nog ongeveer 2.500 inwoners. Een belangrijk verschil met Weesp, dat op het moment 19.000 inwoners heeft, en bovendien als stadsgebied in de stad wordt opgenomen. Mét een eigen, gekozen bestuurscommissie. De komende drie jaar in ieder geval.

En daarop moeten we waakzaam blijven, raadt Frankfurther aan. “Leg alles nu heel erg goed vast en maak de afspraken oneindig geldig. Zodat het over 100 jaar nog steeds zo geregeld is. Niet alleen schriftelijk, maar zorg dat de kennis ook bij zoveel mogelijk mensen bekend is. Politici en ambtenaren komen en gaan. Daardoor gaat de gemeente al snel aan geheugenverlies lijden. Zorg dus dat ook gewone Weespers weten wat er afgesproken is.”

Zoveel mogelijk betrokkenheid
De kracht van de Dorpsraad Sloten-Oud Osdorp zit hem erin dat deze ondersteund wordt door diverse werkgroepen, aldus Frankfurther. “Ik raad jullie dan ook aan om de bestuurscommissie straks te ondersteunen met vrijwilligers die de gekozen mensen adviseren. Zorg dat zoveel mogelijk Weespers betrokken zijn bij het behoud van de identiteit van jullie stad. Bij ons heeft de Dorpsraad-organisatie ook een heel sterke verbondenheid met veel andere vrijwilligersorganisaties, van de speeltuinvereniging tot de Oranjevereniging. Door samen op te trekken zijn onze gemeenschappelijke identiteit en imago veel krachtiger.”

Historie
Na 100 jaar zullen er nog maar heel weinig Osdorpers en Slotenaren zijn die nog uit eigen herinnering weten hoe het was vóór de dorpen in 1921 in Amsterdam opgingen. Om die herinneringen te bewaren, zijn er in de jaren ’80 en ’90 interviews opgenomen met bewoners. En een jaar of vijf geleden zijn daar nog video-herinneringen bij gekomen. Ze zijn te vinden op www.geheugenvanwest.nl. Het vastleggen van de historie is ook een belangrijke manier om je identiteit en imago vast te houden, vindt Frankfurther.

Het dorp Sloten rond 1900.

Onafhankelijke media
“Weet je wat een groot voordeel is voor Weesp? Jullie hebben een eigen onafhankelijke krant met een website. Wij hebben ook geluk met de Westerpost, de wekelijkse huis-aan-huiskrant van Nieuw-West. Daarin hebben wij nu al 42 jaar onze eigen rubriek. Het is weliswaar ‘slechts’ een halve pagina, maar wij zijn er erg blij mee. Daar is mijn vader in 1978 mee begonnen. Die mogen we naar eigen inzicht invullen en ja, de stukken zijn vaak kritisch van toon richting de gemeente.”

Zichtbaar
Het is belangrijk dat je zichtbaar bent, zegt Frankfurther. “Of we ons gehoord voelen? Niet op alle fronten. Dat ligt niet aan de welwillendheid van het huidige dagelijks bestuur van het stadsdeel. Maar vooral aan onbekendheid en een ver-van-mijn-bed-mentaliteit. Wij maken ons bijvoorbeeld al tientallen jaren sterk om de wegen in onze oude kernen te ontlasten en veilig te houden als er steeds weer nieuwe woonwijken om ons heen verrezen. In zijn tijd als wethouder kwam Joop den Uyl in 1963 al zelf op de Osdorperweg de situatie bestuderen. Maar er is nog altijd niets veranderd. Het heeft geen prioriteit.”

Onbekendheid en een ver-van-mijn-bed-mentaliteit
“Wat net gespeeld heeft, is de sloop van een drietal karakteristieke arbeidershuisjes. Dat had best voorkomen kunnen worden. Op die kavel komen straks vier nieuwe woningen. En dat terwijl er om de hoek in de voormalige Riekerpolder straks 12.000 woningen komen. Dan had men de cultuurhistorie kunnen respecteren en de huisjes bewaren. Stadsherstel had belangstelling om ze op te knappen en te verhuren.”

Beschermd dorpsgezicht
Toch is er ook wel wat in positieve zin veranderd. “Er is een tijd geweest van alleen maar bouwen en kapot maken. Tegenwoordig niet meer. Sloten heeft nu ook een beschermd dorpsgezicht. Daar heb ik me wel 20 jaar voor moeten inzetten.” Een ander wapenfeit, waar een werkgroeplid veel energie in heeft gestoken: Sinds januari 2020 staan er bij de toegangen van het dorp Sloten (weer) plaatsnaamborden met de aanduiding ‘Sloten’, met de toevoeging ‘Gemeente Amsterdam’. Sinds de jaren ’60 stond daar alleen de plaatsnaamaanduiding ‘Amsterdam’.


Het kleinste politiebureautje van Nederland.
Foto: Erik Swierstra.

100 jaar
Op 1 januari 2021 is het 100 jaar geleden dat de gemeente Sloten opging in Amsterdam. Tijd voor een feestje? “Nou, we zijn er wel over aan het nadenken. Of het een feest moet worden, weten we nog niet. Wel een moment om te markeren. En ik hoop dat Weesp daar ook bij betrokken kan worden. Natuurlijk ben ik beschikbaar om ervaringen te delen als mensen in Weesp daar behoefte aan hebben.”

Voordelen
Hoewel de Dorpsraad altijd strijdbaar moest zijn tegenover de expansiedrift van Amsterdam, zitten er ook echt wel voordelen aan om bij de grote stad te horen, vindt Frankfurther.

‘Ik zou niet meer los willen van Amsterdam’
“Amsterdam is een goed georganiseerde entiteit, waardoor dingen heel goed geregeld zijn. Bij een grote stad als Amsterdam werken heel goede ambtenaren. Geld? Als je het weet te vinden is er voor speciale projecten zeker ook genoeg geld. Hoewel we subsidies waarschijnlijk niet meer via de Dorpsraad mogen verdelen, dus we moeten kijken hoe dat gaat. Ik zou in ieder geval niet meer terug willen naar de oude situatie, los van Amsterdam.”

Kijk, dat geeft de (Weesper) burger moed.

Het wapen van de gemeente Sloten die uit vier dorpen bestond:
vanaf rechtsonder en met de klok mee: Osdorp, Vrije Geer, Sloterdijk en Sloten.

Zie ook: Weesper Nieuws Extra: www.weespernieuws.nl

Zie ook: ‘Weesp, blijf waakzaam en behoud je eigen identiteit’ (pdf)

Het verhaal van Willem de Buisonjé, de man die Sloten verraadde

Een eeuw geleden annexeerde Amsterdam de gemeente Sloten. Een opmerkelijke rol was weggelegd voor wethouder Willem de Buisonjé van de buurgemeente, lokaal bekend als de man die Sloten verraadde.

Patrick Meershoek – 26 april 2020 (Het Parool)

De inwoners van Sloten zijn nog lang boos op hem geweest, merkte schrijver Jan Loogman toen hij zich verdiepte in het levensverhaal van Willem de Buisonjé. Een oude tante uit Osdorp sprak schamper over ‘de verrader’, de vermaledijde wethouder die in 1920 het zelfstandige Sloten tegen de wil van de overgrote meerderheid van de bevolking uitleverde aan de grote stad Amsterdam.

Willem Hendrik de Buisonjé (1878 – 1952)

Honderd jaar na dato ligt het hele verhaal op tafel, opgenomen in het boekgeschenk dat boekhandel Meck & Holt in Osdorp elk jaar laat maken. Als gevolg van de corona­crisis heeft de in eigen beheer uitgegeven bundel Nieuw West Side Stories weinig aandacht gekregen en weinig kopers gevonden. Het verbluffende relaas over De Buisonjé is bij uitstek geschikt om de boel alsnog vlot te trekken.

Eerst terug naar een eeuw geleden. Sloten is in de 19de eeuw nog een van de grootste gemeenten in het land, die zich aan de kant van Amsterdam uitstrekte tot aan de Kostverlorenvaart. Vanaf de eeuwwisseling laat het snel groeiende Amsterdam zijn hongerig oog vallen op het boerenland van de buurgemeente, met steun van de provincie, die van mening is dat de hoofdstad ruimte moet krijgen voor verdere uitbreiding.

Massief verzet
In 1920 liggen er twee opties op tafel: een volledige inlijving en een gedeeltelijke annexatie. Het kabinet heeft een voorkeur voor het eerste scenario, maar er is ook een voorstel van het christelijke Kamerlid Reinhardt Snoeck Henkemans om de overname te beperken tot een deel aan Amsterdamse kant. Snoeck Henkemans maakt zich onder meer zorgen over het zedelijk verval, dat het ­gezonde platteland onder Amsterdamse vlag onvermijdelijk zal aantasten.

In het parlement krijgt Snoeck Henkemans te maken met oppositie uit onverwachte hoek. Willem de Buisonjé, fractielid van de Economische Bond én wethouder van Sloten, houdt in de vergadering een pleidooi voor de volledige annexatie van zijn gemeente. “Ik kan u verzekeren dat een grote minderheid van de gemeenteraad van Sloten, waar ik zelf deel van uitmaak, vóór de aansluiting bij Amsterdam is,” spreekt De Buisonjé, daarmee het massieve verzet in Sloten relativerend.

De oproep van de wethouder om zijn eigen gemeente op te heffen, valt thuis in slechte aarde. De raad van Sloten roept een spoedvergadering uit om de wethouder duchtig de oren te wassen. “De Buisonjé was op dat moment voor zaken in Duitsland,” vertelt Loogman. “Later in de week kwam hij alsnog naar Sloten om verantwoording af te leggen. Dat deed hij wel netjes trouwens. Hij draaide niet om de hete brij heen. Maar zijn dagen als bestuurder waren geteld.”

Wat bezielde de man? Met de vraag die honderd jaar geleden heel Sloten bezighield, dook Loogman de archieven in. En wie was Willem de Buisonjé eigenlijk? Hij volgde het spoor terug naar Nijmegen, waar de hoofdpersoon van het verhaal opgroeit. Na de hbs trekt hij naar Amsterdam, waar hij in dienst treedt van de Maatschappij voor Goede en Goedkope Lektuur, de latere Wereldbibliotheek. De Buisonjé maakt carrière en wordt adjunct-directeur van de uitgeverij.

In 1917 verhuist de uitgever met zijn echtgenote naar de gemeente Sloten, waar hij actief wordt in de lokale politiek. De Buisonjé organiseert twee jaar achtereen de Jaarbeurs in Utrecht en het zakelijke succes maakt dat hij ook een beurs in Sloten wil houden. De Reclame- en Grafische Arbeid-Tentoonstelling ­Amsterdam van 1919 wordt een zeperd, ook vanwege de concurrentie van een grote luchtvaartshow bij het Centraal Station. De Buisonjé blijft met torenhoge schulden achter.

Vanaf dat moment gaat het mis, concludeert Loogman. “De Buisonjé maakt een vrije val. Hij gebruikt geld van de uitgeverij om te speculeren op de beurs, in een poging zijn financiën weer op orde te krijgen. Als de fraude aan het licht komt, reist hij naar Berlijn voor een zakendeal die hem uit de problemen moet halen. Ook dat plan mislukt. Tot overmaat van ramp komt zijn echtgenote te overlijden. Het is in alle opzichten een rampjaar voor De Buisonjé.”

Ontslagen en failliet
De politieke zelfmoord in Sloten past in het profiel van een gebroken man, gelooft de schrijver van diens levensverhaal. “De Buisonjé raakte in 1921 zijn politieke functies kwijt. Hij werd ontslagen bij de uitgeverij en werd failliet verklaard door de rechtbank. Hij vluchtte naar Berlijn, waar hij hertrouwde en drie jaar bleef wonen. In 1925 keerde hij samen met zijn nieuwe echt­genote terug naar Amsterdam. In datzelfde jaar werd hij door een boekhandelaar beschuldigd van oplichting.”

De Buisonjé overlijdt in 1952. Loogman weet in de archieven nog een snipper geschiedenis terug te vinden. In augustus 1944 doet W.H. de Buisonjé, chef van de redactie bij uitgeverij Westland, aangifte van de diefstal van tien boeken. Loogman: “Westland was met Duits geld opgericht om tijdens de bezetting nationaal­socialistische lectuur te verspreiden. De uit­geverij was gevestigd aan de Herengracht. Na de bevrijding werd het pand toegewezen aan De Bezige Bij.”

Naar buiten fietsen
Was de verrader van Sloten ook een landverrader? Loogman heeft het antwoord op die vraag nog niet gevonden. “Hij had in de jaren twintig natuurlijk alle schepen achter zich verbrand. Er was geen fatsoenlijke uitgeverij meer waar hij nog terechtkon. Het kan best zo zijn dat hij zelf geen nationaalsocialist was, maar dat Westland zijn manier was om het hoofd boven water te houden. Een foute keuze uit opportunisme. Maar ook daar kan ik alleen maar naar gissen.”

En de annexatie van Sloten? Hoe beslissend is de rol geweest van De Buisonjé in de besluit­vorming? Het voorstel van Snoeck Henkemans werd verworpen met 42 stemmen tegen en 25 stemmen voor. “Als De Buisonjé eerlijk had verteld dat de overgrote meerderheid van Sloten ­tegen annexatie was, had het amendement mogelijk een goede kans gehad,” zegt Loogman. “En dan had Amsterdam een stukje van Sloten gekregen in plaats van de hele gemeente.”

In de ogen van de schrijver was dat geen straf geweest. In zijn bijdrage aan de bundel geeft hij de vrije teugels aan zijn liefde voor de polders met de rustige bedrijvigheid van boeren en tuinders. ‘Nieuw-West zou niet zijn ontstaan,’ schrijft Loogman. ‘De stadsbewoners zouden in het weekeinde naar buiten kunnen fietsen. De lucht zou breed boven hen wolken, ze zouden hier en daar een stukje blauw zien en genieten van de stilte langs het water.’

De lyrische passage eindigt abrupt bij dezelfde oude tante uit Osdorp en een van haar gevleugelde uitspraken: “As is verbrande turf.”

‘Nieuw West Side Stories’, verkrijgbaar bij boek­handel Meck & Holt, Tussenmeer 46. Jan Loogman publiceerde onlangs samen met Paul Kroes, Kees Loogman en Kees Schelling het boek ‘Rondom de Sloterbrug, verhalen over Sloten, Badhoevedorp en Oud-Osdorp’.

Van: www.parool.nl

Zie ook: Het verraad van Sloten (pdf)

Zie ook: nl.wikipedia.org/wiki/Willem_Hendrik_de_Buisonjé

 

Die ándere Sloterweg

Zaterdag (25 april 2020) heeft het Parool bij een artikel over Sloten helaas de Sloterweg in Badhoevedorp paginabreed afgebeeld. En dus niet van de Sloterweg op Sloten, sinds 1921 onderdeel van Amsterdam.

Deze prachtige Sloterweg wordt nu helaas volgebouwd met patserige reusachtig grote huizen op zelfbouwkavels. De kans is groot dat de gemeente ook volgende bouwaanvragen voor een veel te groot en modern appartementencomplex (dat in Nieuw Sloten niet zou misstaan) en andere dure projecten van ontwikkelaars gaat goedkeuren. Alles draait immers om winstmaximalisatie uit de grondopbrengst.

Zelfs 99 jaar na de annexatie van de gemeente Sloten gaat de afbraak door. Onderzoeksbureau ‘Cultuurhistorische projecten Weesp’ bekritiseert de gemeente hierover in felle bewoordingen in zijn rapport “Cultuurhistorische kwaliteiten oostelijk deel Sloterweg, Amsterdam”. Dit rapport bracht het bureau afgelopen februari uit. De gemeente bracht dit rapport echter pas in maart naar buiten. Vlák nadat de laatste arbeiderswoningen, die volgens de onderzoekers écht gespaard hadden moeten worden, met de grond gelijk gemaakt waren…

Hopelijk biedt deze foto-vergissing de kans om wat resteert wél goed te beschermen.

Tamar Frankfurther
Werkgroep Historie Sloten-Oud Osdorp

Uit: het Parool van 30 april 2020.