Sloten en Oud Osdorp

Hé denkt u misschien, al weer een jaaroverzicht? Zowel radio- als tv-zenders en kranten en tijdschriften buitelden de afgelopen weken over elkaar heen met jaaroverzichten, hoogte- en dieptepunten uit … En zelfs het eerste decennium van deze eeuw moest worden herdacht.

Tegen zoveel herdenkingsgeweld kun je als rechtgeaarde rubriek in een lokale krant niet op. Maar wij willen toch niet helemaal achterblijven. Daarom op deze pagina een overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen in ons eigen woongebied. Gerubriceerd naar de maand van publicatie.

Januari
In het eerste nummer van deze maand opende de pagina met het jaaroverzicht 2009. Maar was er ook aandacht voor winterse taferelen. Zoals de Kerstzang op het Dorpsplein en het Over de Rand Winterfeest. Beide festiviteiten dik in de sneeuw en omlijst  met enkele prachtige sneeuwsculpturen. In nummer twee zou de uitslag komen van de verlichte-tuinen-competitie, maar door gebrek aan inzenders was dat gecanceld. De traditionele Nieuwjaarsreceptie van de Dorpsraad, deze keer in de kantine van Tuinpark VAT, was een groot succes, mede dankzij de toespraak van Ahmed Marcouch, in aanwezigheid van veel leden van de DB-Osdorp en natuurlijk de bewoners van Sloten en Oud-Osdorp. De Cultuur kwam deze maand ook aan bod met concerten van Marieke Schneemann  en Marieke Grotenhuis-Hopman.

Februari
Twee hele pagina’s waren deze maand gereserveerd voor de verkiezingen van het nieuwe bestuur van het stadsdeel. De partijprogramma’s werden doorgelicht met daarbij uiteraard veel aandacht voor de passages over het landelijk gebied. De oogst was heel mager.
Op 9 februari werd in de Deelraad Osdorp vergaderd over het bestemmingsplan Osdorperweg. Veel insprekers probeerden duidelijk te maken dat de plannen op veel punten rammelden en er fouten zaten in het kaartmateriaal. Verzoeken om uitstel werden niet gehonoreerd en het plan is aangenomen, met de aantekening dat het ‘overgangsrecht’ het leidend beginsel is.
Verdere aandachtspunten deze maand onder meer: de verkiezingsavond van de Dorpsraad, de opening van zorgboerderij De Kwekerij aan de Osdorperweg en de eerst column van Maurice Vink.

Maart
Het eerste nummer van maart opende met het bericht over het slaan van de eerste paal voor de basisschool Het Bovenland op 19 februari. De school wordt nu afgebouwd, ondanks alle protesten en procedures. Vlak ernaast, bij de Molen van Sloten begon een grote renovatie, o.a. aan de wieken van de molen.
Verder deze maand uitgebreid aandacht voor de uitslag van de verkiezingen voor de deelraad . Een uitslag die het vormen van coalities niet echt gemakkelijk maakte. Maar ze zijn er uitgekomen  en we hebben nu een nieuw stadsdeelbestuur in een nieuw Stadsdeel: Nieuw-West. Met een serie interviews wordt afscheid genomen van de zittende bestuurders.

April
De in maart gestarte serie exit-interviews krijgt nog een vervolg in april. De laatste uit de serie was Achmed Baâdoud die afscheid nam van Osdorp en tegelijkertijd, op basis van de verkiezingsuitslag, het voortouw mocht nemen bij de formatiebesprekingen voor Nieuw-West. De kop boven het artikel was: Achmed Baâdoud: eerste ‘burgemeester’ van Nieuw-West.
April was ook de maand waarin de nieuwe Dorpengids officieel werd uitgereikt. Aan,  jawel daar is hij weer, Achmed Baâdoud. De nieuwe deelraad kreeg al bij haar aantreden te maken met enorme bezuinigingen die moesten worden doorgevoerd. In meerdere artikelen is daar aandacht aan gegeven, te beginnen in april.
Aan het eind van de maand aandacht voor de 4-mei-herdenking en Koninginnedag.

Mei
Uiteraard een uitgebreid verslag van de 4mei-herdenking en Koninginnedag in Sloten, met veel foto’s in kleur. Twee personen in ons gebied kregen deze maand een officieel lintje uitgereikt: Henk Celie  en Jan Kooter, beiden uit Oud Osdorp.
Omdat het ruim een jaar geleden was dat Waternet met ambitieuze plannen kwam om de Ringvaartdijk-Oost aan te pakken wilde de redactie wel eens weten hoe de zaken er voorstonden. Verhoging van de dijk, verleggen van de weg, aanleg ecologische zone en de aanleg van alle nutsvoorzieningen waren de speerpunten. Maar na een jaar lijkt er niet veel schot in het project te zitten.
Tenslotte oproepen voor deelname aan de verkiezingen voor de Dorpsraad en het festival Over de Rand.

Juni
Op 9 juni, gelijk met de Tweede Kamerverkiezingen, konden de inwoners van Sloten en Oud Osdorp hun eigen Dorpsraad kiezen. Vele vrijwilligers waren hiervoor in touw en hulde aan iedereen voor de inzet en het vlekkeloze verloop van de verkiezingen. De uitslag leverde niet veel verrassingen op, of het moest zijn dat Gerrit Oostendorp het, net als de vorige keer, weer op een paar stemmen na niet haalde om verkozen te worden.
Het artikel in mei over de Ringvaartdijk-Oost leverde nogal wat reacties op, vandaar deze maand nog een keer uitgebreid aandacht voor het onderwerp. En daar was dan ook het Over de Rand Festival. Deze keer bij wijze van experiment vóór de schoolvakanties en volgens de organisatoren (en de redactie) een groot succes. Dat kan ook gezegd worden van de vrijwilligersdag van de Dorpsraad. Deze keer in de vorm van een excursie naar het stoomgemaal Halfweg. Tot slot een artikel over het bestemmingsplan Sportpark Sloten, een onderwerp dat het komend jaar zeker een vervolg krijgt.

Juli
De redactie van deze pagina wil graag interessante verhalen uit dit gebied optekenen. Niet alleen geschiedkundige verhalen, maar ook alledaagse dingen, zoals het wel en wee van sport- en  hobbyclubs, interessante beroepen en dergelijke. Deze maand een heel bijzondere hobbyist, namelijk iemand die in zijn huis een complete en werkende cockpit van een Boeing 737 heeft gebouwd. Het artikel leverde aardig wat interessante reacties op. Het was ook de maand waarin de Oude Molen een flinke donatie kreeg van het Schipholfonds en kon worden aangekondigd dat de officiële opening van de molen aanstaande was. Verder was het een maand van halve pagina’s met niet zo heel veel nieuws. Of het moet de uitslag zijn van de peiling zijn die de Dorpsraad heeft gehouden tijdens de verkiezingsdag. Er bleek vrij veel waardering voor het werk van de raad, met als eindcijfer een 7+. Volgens de voorzitter van de raad gaan we de komende 4 jaar voor minimaal een 8.

Augustus
Net als juli deze maand halve pagina’s met daarin onder meer aandacht voor ‘Sloten op z’n Kop’, een spektakel dat inmiddels tot de folklore van Sloten begint te behoren. Dit jaar iets anders van opzet omdat een aantal mensen uit de organisaties ook bij Sail Amsterdam betrokken waren. Maar ook dit jaar weer een groot succes. Tussendoor werd de eerste piketpaal geslagen voor een toiletblok bij de speeltuin. Helaas is het tot nu toe bij die ene paal gebleven, maar wat in het vat zit verzuurd niet.

September
Start van een nieuwe rubriek: uit de Dorpsraad. Daarin op gezette tijden een overzicht van de activiteiten van de Dorpsraad. Hoogtepunt verder de opening van de oude molen aan de Ringvaart op 1 september. Tevens de naamgeving, want vanaf die datum heet de molen officieel De Akermolen.
Een dieptepuntje: de sloop van het clubgebouw in het Siegerpark. Het door verwaarlozing en vandalisme getroffen gebouw was niet meer te redden. Beter gezegd: niemand wilde voor de kosten opdraaien. Verder aandacht voor de publicatie van een bijzonder boek: ‘De geschiedenis van de Westelijke Tuinsteden: Amsterdam Nieuw West’. Een aanrader voor iedereen die wil weten wat de geschiedenis is van zijn leefgebied.
Deze maand beginnen twee series artikelen. Eén over de (on)wenselijkheid van een buslijn over de Osdorperweg en een over de bezuinigingen die Nieuw-West en dus Sloten en Oud Osdorp boven het hoofd hangen.

Oktober
Veel verschillende artikelen, waaronder de hiervoor genoemd artikelen over de bezuinigingen en de busverbinding. De relatie tussen de Voedselbank Osdorp en de zorgboerderij De Kwekerij werd belicht, evenals de recente ontwikkelingen bij De Kwekerij zelf. In een hoofdartikel over de Molen van Sloten werd ingegaan op de recente renovatie en de plannen die men heeft voor de toekomst. Het project Nieuw en Meer deed weer van zich spreken met een kunstproject (Landen 2010) in de open lucht en de redactie vroeg zich af hoe het zit met de lantaarnpalen in Sloten. Een deel is vernieuwd, maar wanneer volgt de rest? Het antwoord werd niet gevonden.

November
Aandacht deze maand voor de komende ‘Lichtfeesten’, pompoenen, Sint Maarten en de intocht van Sinterklaas. Ook lijkt er weer wat schot te komen in de plannen voor sloop en nieuwbouw bij de voormalige garage Sloterweg 1269. Er werd bodemonderzoek verricht. Dat was verplicht omdat er een nieuwe bouwaanvraag was ingediend. De resultaten van het onderzoek houdt u nog tegoed.
Deze maand overleed Ton van Scheppingen, een oud-Slotenaar die de laatste jaren aan de Zuiderakerweg woonde, samen met zijn zus Suze. Kunst was er ook weer, in de vorm van een artikel over een avond over ‘het zelfportret in de schilderkunst en de fotografie’ bij Nieuw en Meer.

December
In het eerste nummer van deze maand werd kort stilgestaan bij nog een overledene in november, namelijk de heer Goof Hendriks van de Osdorperweg. Verder artikelen over de Tuinen van West en wat de bezuinigingen voor dit project zouden kunnen betekenen, de restauratie van Rembrandt op Zolder in de molen, een grote reünie van de St. Jozefschool in Sloten. Tot slot een verhaal over de familie Barlag waarin de 79-jarige Leo Barlag verhaalt over zijn leven aan de Osdorperweg.
En opnieuw het zingen bij de kerstboom op het Dorpsplein in Sloten, net als vorig jaar in sprookjesachtige sfeer met sneeuw, vuurkorven, glühwein, warme chocolademelk en Jägermeister.
Waarmee de cirkel rond is.

Arie van Genderen

Uit: de Westerpost van 5 januari 2010 (www.westerpost.nl)

Buurttelevisie Nieuw-West is een bewonersorganisatie die al ruim vijf jaar televisie maakt in de Westelijke Tuinsteden. Naast de uitzendingen op Salto 1 (elke donderdag van 21.00 tot 21.30 uur) zijn de items nu ook direct te bekijken op www.buurttelevisie.nl.

Bijvoorbeeld twee items over de Akermolen, over de Boterbloem en het Bijenpark. Kijk regelmatig op de site, want het archief wordt uitgebreid. Vertel het rond, in het bestuur, in de werkgroepen en aan de bewoners in Sloten-Oud Osdorp.

Hieronder enkele filmpjes die betrekking hebben op Sloten-Oud Osdorp:

* De Oude Molen van de Akerpolder in Osdorp (oktober 2007)

* Opening Akermolen (september 2010)

* Ton Heijdra vertelt over de geschiedenis van Oud-Osdorp, de Sloterplas en Sloterhof (augustus 2010)

Graag nodigen wij u uit om aanwezig te zijn bij de feestelijke Nieuwjaarsbijeenkomst 2011 van de Dorpsraad.

U bent van harte welkom op vrijdag 14 januari 2011, vanaf 20.00 uur bij Tuinpark Osdorp, Baron Schimmelpenninck van der Oyeweg 10, 1067 HV  Amsterdam.

Gastspreker is de heer R. Mauer, portefeuillehouder van Stadsdeel Nieuw-West. In zijn toespraak zal de heer Mauer stilstaan bij het nieuwe stadsdeel en de positie van het landelijk gebied daarin.

De Dorpsraad Sloten-Oud Osdorp hoopt u te mogen begroeten op 14 januari.

Voor de bereikbaarheid van Tuinpark Osdorp , zie: maps.google.nl

Hier een aantal foto’s van deze bijeenkomst. Zie: www.mijnalbum.nl

Gaat er nog iets van terechtkomen van de Tuinen van West, was de vraag toen CDA-staatssecretaris Henk Bleker een streep zette door de subsidieregeling voor recreatie rond de stad. Vorige maand, bijna meteen na zijn aantreden, schrapte Bleker het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG), waarmee provincies het aanleggen van groen rond steden betalen. Daarmee viel ook de financiering weg voor de Tuinen van West.

Het rijk zou daar elf miljoen euro aan bijdragen, op een totale begroting van 33 miljoen euro. Maar Bleker heeft de provincie laten weten dat alleen investeringen die voor 20 oktober zijn gedaan, nog zullen worden vergoed. De financiering van de Tuinen van West is daarom per direct stilgezet, terwijl de aanleg halverwege is. Het gevaar is dat straks fietspaden niet verder gaan omdat er geen brug is, of andersom, zei stadsdeelbestuurder Ronald Mauer in het Parool.

Overval
De gemeente, de provincie en stadsdeel Nieuw-West vrezen verrommeling van de stadsranden en hopen dat de Tweede Kamer Bleker zal terugfluiten. Drieëntwintig november zou de Tweede Kamer debatteren over de begroting van het ministerie van Economische Zaken Landbouw en Innovatie. Daaronder valt tegenwoordig ook natuurbeheer. Telefonisch contact met het stadsdeel Nieuw-West kort daarna leverde geen nieuwe informatie op. De woordvoerder van het stadsdeel verwees naar de website van de provincie. Maar daar vinden we geen actuele informatie. Wel een statement van de gedeputeerde Rob Meerhof. Volgens hem hebben de plannen van Bleker grote gevolgen voor het buitengebied. “In Noord-Holland lopen vooral de aanleg van recreatiegebieden rond grote steden en de verbinding tussen natuurgebieden, de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), gevaar. Projecten waar soms jaren voorbereiding en overleg aan vooraf is gegaan. Dat valt gewoon niet uit te leggen aan onze partners. Bovendien worden provincies die voortvarend te werk zijn gegaan door deze aanpak extra gestraft.”

Lobby
De komende weken gaat de provincie in kaart brengen hoe zij kan omgaan met projecten die mogelijk in de knel komen. Ook is samen met de gemeente Amsterdam een lobby ingezet om de staatssecretaris op andere gedachten te brengen. En dat lijkt effect te hebben. Dinsdag 30 november heeft een meerderheid van de Tweede Kamer zich tegen de bezuiniging op recreatiegebieden rond de steden gekeerd. De ontwikkeling van de Tuinen van West heeft hiermee weer hoop gekregen. De gemeente Amsterdam probeert in de tussentijd een kettingreactie van vertragingen te voorkomen. Deze maand starten in opdracht van de provincie werkzaamheden aan de ringvaartdijk voor de aanleg van een fietsverbinding tussen de Raasdorperweg en Halfweg. Ook is op woensdag 24 november het definitief ontwerp voor de Osdorperbinnenpolder-Noord tijdens een bewonersavond gepresenteerd. Deze plannen liggen tot 29 december voor inspraak ter inzage in de stadsdeelkantoren.

Voor meer informatie over de Tuinen van West: www.nieuwwest.amsterdam.nl/tuinenvanwest

Arie van Genderen

Uit de Westerpost van 8 december 2010 (www.westerpost.nl)

Aan de westrand van stadsdeel Nieuw-West wordt het groene recreatiegebied Tuinen van West ontwikkeld. In het vierhonderd hectare grote poldergebied zijn fietsen wandelpaden deels aangelegd en liggen plannen klaar voor nieuwe routes en recreatievoorzieningen. De financiering hiervoor komt grotendeels van de provincie Noord-Holland, die de subsidies sinds november tijdelijk heeft stopgezet. Kort na zijn aantreden heeft staatssecretaris Bleker namelijk het Investeringsbudget Landelijk Gebied geschrapt, waarmee provincies het aanleggen van groen rond de steden betaalden.

De gemeente Amsterdam en provincie Noord-Holland hebben de lobby ingezet om de staatssecretaris op andere gedachten te brengen. Het plotselinge stopzetten van de subsidies heeft tot gevolg dat in de Tuinen van West straks fietspaden niet verder gaan omdat er geen brug is of andersom.

Dinsdag 30 november 2010 heeft een meerderheid van de Tweede Kamer zich tegen de bezuinigingen op recreatiegebieden rond de steden gekeerd. De ontwikkeling van de Tuinen van West heeft hiermee weer hoop gekregen. De gemeente Amsterdam probeert in de tussentijd een kettingreactie van vertragingen te voorkomen. Deze maand starten in opdracht van de provincie werkzaamheden aan de ringvaartdijk voor de aanleg van een fietsverbinding tussen de Raasdorperweg en Halfweg. Ook is op woensdag 24 november het definitief ontwerp voor de Osdorperbinnenpolder Noord tijdens een bewonersavond gepresenteerd.

Deze plannen liggen tot 29 december voor inspraak ter inzage in de stadsdeelkantoren.

Voor meer info over de Tuinen van West: www.nieuwwest.amsterdam.nl/tuinenvanwest

Van: www.westerpost.nl (de Westerpost van 8 december 2010).

Tussen de Haarlemmerpoort en Halfweg ligt een negen kilometer lang en 450 meter breed landschap dat niet veel mensen écht kennen: de Brettenzone. Het gebied is vier keer groter dan het Vondelpark en toont een enorme afwisseling van oud en nieuw, van agrarisch en industrieel landschap, van infrastructuur en natuur.

Dit najaar werd het boek ‘Tussen Haarlemmerpoort en Halfweg’ (De historische atlas van de Brettenzone in Amsterdam) gepresenteerd. Een boek voor wie nieuwsgierig is of enorme interesse heeft in dit gebied en (Nieuw-)West.

Door: Shirley Brandeis

Meer dan honderd pagina’s geschiede- nis van het natuurgebied langs de rand van het Westen en Nieuw-Westen van Amsterdam telt dit boek met het buitengewone formaat van 35 bij 25 centimeter. Smullen dus voor de liefhebber, want dat moet je zijn, wil je de vele informatie tot je nemen. Ook leuk: veel plaatjes. Honderdvijfendertig illustraties, plattegronden, oude en recentere foto’s én (weer een andere manier om naar de Brettenzone te kijken) foto’s vanuit een vliegtuig genomen.

Dorische zuilen
De Brettenzone als groene scheg werd gepland in het beroemde Algemeen Uitbreidingsplan uit 1935, maar in de uitvoering was vooral aandacht voor woningbouw en havenuitbreiding.

Ertussen bleef een versnipperd gebied over. Een openluchtmuseum van half uitgevoerde plannen; een rijk maar onontdekt cultuurlandschap. Tijd om te ontdekken dus – aan de hand van deze historische atlas, die laat zien hoe dit landschap zich ontwikkelde van veenmoeras tot stadsrand. Het boek vertelt over de (nodige) dijkaanleg, de ontwikkeling van dorpen en de aanleg van de trekvaart en eerste wegen.

Hoe Amsterdam tussen 1600 en 1800 uitgroeide van een kleine havenstad tot de derde stad van Europa met alle stadsuitbreidingen daarbij gedetailleerd beschreven. Over de aanleg – langs de trekvaart – van Neerlands eerste spoorlijn in 1839, in een tijd dat men over de route Amsterdam-Haarlem 28 minuten deed en er vier treinen per dag reden.

Al een jaar later werd een tweede spoor ernaast aangelegd. Mooi is de illustratie van station Willemspoort, geopend in 1843, van architect Cornelis Outshoorn.

Het eerste echte stationsgebouw van Nederland, half rond met Dorische zuilen. Zo zie je ze tegenwoordig niet meer.

Plattegrond
De liefhebber van de ontstaansgeschiedenis van de Westelijke Tuinsteden komt goed aan zijn trekken en al is het verhaal bekend, toch is het weer anders opgeschreven en komt er vast weer nieuwe informatie naar boven (en zo niet, wordt het geheugen wel weer opgefrist). Sowieso leuk: de genummerde plattegrond, zodat je nummer na nummer kunt kijken wat je in het gebied allemaal tegenkomt tussen de Spaarndammerdijk en het gemeentehuis van Halfweg.

Het boek bevat naast de atlas ook interviews met de mensen die er wonen, werken en/of ervan houden. Zoals Nicolaas Zaal, die er een boerderij heeft gehad, en Koos en Bea Kruijs die er een volkstuin hebben. Of stadsecoloog Martin Melchers die opgroeide in de tuinsteden, Sloterdijkbewoner Sjoerd Bartlema, die zich al veertig jaar inzet voor het behoud van dorp en natuurzone, en landschapsarchitect Pieter Boekschooten die zich vanuit het stadsdeel Nieuw-West (voorheen Geuzenveld-Slotermeer in de voormalige Westelijke Tuinsteden) bezighoudt met de Brettenzone.

Schatkist
De Brettenzone zal de komende jaren door de ligging een sleutelrol spelen in de ontwikkeling van de Metropoolregio Amsterdam, als groene en blauwe as van de stad naar de kust. Deze atlas is daarom niet alleen van belang voor historisch geïnteresseerde lezers, maar ook voor architecten, landschapsontwerpers en stedenbouwkundigen. Na atlas en interviews volgt er nog een visie om het geheel compleet te maken.

Immers, de Brettenzone heeft nooit een eenduidig thema gehad, zoals het Amsterdamse Bos. Het herbergt een bonte verzameling van vaak deels uitgevoerde en elkaar overlappende plannen. Het is een schatkist van ingre- diënten, aldus de auteurs. Van onder andere volkstuinparken, kunstwerken, openbare en privé-ruimtes. De voortschrijdende verdichting en uitbreiding van de stad rond de Brettenzone leidt tot noodzaak van het veilig stellen van dit gebied. De auteurs stellen in het boek verschillende ingrepen voor, die de Brettenzone tot een samenhangend geheel kunnen maken. Een duidelijk plan verdeelt de groene zone in acht op zichzelf staande, aangesloten delen.

Alles bedacht voor het goede doel: om de Brettenzone een duurzame, bruikbare plek te geven in de stad.

Tussen Haarlemmerpoort en Halfweg, historische atlas van de Brettenzone in Amsterdam – J.E. Abrahamse, M. Kosian, E. Schmitz.

Uitgeverij Thoth Bussum (www.thoth.nl) – € 29.90 – ISBN 978 90 6868 5152.

Van: www.westerpost.nl (de Westerpost van 24 november 2010).

Op vrijdag 15 oktober 2010 werd in de Petruskerk in Amsterdam-Sloterdijk ‘Tussen Haarlemmerpoort en Halfweg, Historische atlas van de Brettenzone in Amsterdam’ gepresenteerd. Tussen de Haarlemmerpoort en Halfweg ligt een landschap dat weinigen echt kennen: de Brettenzone. Een afwisseling van oud en nieuw, agrarisch en industrieel landschap, van infrastructuur en natuur.

De Brettenzone komt voort uit het beroemde Algemeen Uitbreidingsplan van Amsterdam uit 1935. Dat voorzag in een groene zone tussen de Westelijke Tuinsteden en het havengebied.

Maar in de uitvoering was vooral aandacht voor woningbouw en havenuitbreiding. Ertussen bleef een versnipperd gebied over, een openluchtmuseum van half uitgevoerde plannen, een rijk maar onontdekt cultuurlandschap.

Tussen Haarlemmerpoort en Halfweg presenteert de geschiedenis van de Brettenzone in een reeks nieuw getekende kaarten met een heldere toelichting. Deze atlas laat zien hoe dit landschap zich ontwikkelde van veenmoeras tot middeleeuwse ontginning, van landgoederenzone tot stadsrand.

Met daarin de eerste trekvaart uit de Gouden Eeuw en de oudste spoorlijn van Nederland, maar ook de Westergasfabriek en Sugar City. Een stedelijk landschap waarin de natuur – voor het eerst sinds de vroege middeleeuwen – op veel plekken de overhand krijgt.

De Brettenzone zal de komende jaren door zijn ligging een sleutelrol spelen in de ontwikkeling van de Metropoolregio Amsterdam, als groene en blauwe as van de stad naar de kust. Deze atlas is daarom niet alleen van belang voor historisch geïnteresseerde lezers, maar ook voor architecten, landschapsontwerpers en stedenbouwkundigen.

Uitgeverij Thoth, Bussum
Historische atlas van de Brettenzone in Amsterdam
Auteur(s): Jaap Evert Abrahamse, Menne Kosian en Erik Schmitz

Formaat 35 x 25
112 pagina’s
135 kleurenillustraties

ISBN 978 906868 515 2
€ 29,90
www.thoth.nl

In de Westerposten van 1 en 8 september 2010 heeft u al uitgebreide recensie kunnen lezen over het boek van Ton Heijdra en een interview met hem. Dat gaan wij dus niet overdoen. Onze blik richtte zich vooral op de eerste twee hoofdstukken van het boek waarin de geschiedenis van het oude dorpen Osdorp, Sloterdijk en Sloten staat beschreven. En het begint met een kleine deceptie.

Sloten 1000 jaar
Vorig jaar heeft een aantal Slotenaren, waaronder uw eigen redacteur wat historisch onderzoek gedaan met als conclusie dat Sloten in 2012 (ongeveer) 1000 jaar zou bestaan. Reden dus om te beginnen met de voorbereidingen van een knallend feest. Tenslotte wordt je dorp maar één keer 1000 jaar oud. Het plan werd, in kleine kring, enthousiast ontvangen, maar regelmatig werd de vraag gesteld: hoe nauwkeurig is jullie berekening? Wel, verder dan ‘het is een educated guess’, kwamen we niet en eigenlijk is het plan toen stilletjes verhuisd naar een bureaulade. Waar het nog steeds ligt. En misschien is het maar goed ook, want volgens Heijdra is Sloten nog lang geen 1000 jaar. Hij heeft uitgebreid research gedaan en komt tot de conclusie dat een eerste nederzetting met de naam Sloton pas rond ongeveer 1150 ad gesticht moet zijn. Kerkelijke documenten die eerdere data noemen zijn niet erg betrouwbaar. Ook over de plaats waar Sloten oorspronkelijk lag is onduidelijkheid. Heijdra beschrijft dat uitgebreid in zijn boek.

Wegen
Interessant zijn ook de beschrijvingen met hoe allerlei, nog steeds bestaande wegen hun naam hebben gekregen. Zo heette de huidige Osdorperweg vroeger Slimme Weg. In Sloten is nog een klein stukje weg met dezelfde naam. Overigens sloeg dat ‘slim’ niet op intelligentie, maar op de breedte van de weg. Die was slim, smal, zoals in het Engels. Verder waren de gemeentes zoals Osdorp, Sloterdijk en Sloten verplicht om noodwegen aan te leggen voor het geval er weer eens een overstroming was. Onder meer Uitweg en Notweg zijn daar overblijfselen van. Maar ook bijvoorbeeld de Geerban en Vrije Geer verwijzen nog naar de historie.

Economie
Bijzonder interessant zijn ook de verhandelingen over de economische ontwikkeling in de loop der eeuwen. Het maakt duidelijk dat in het cultureel en economisch leven niets voor altijd is. Een open deur misschien, maar neem nu de eigenaren van de vrachtschepen en de trekschuit die soms eeuwen lang het belangrijkste vervoermiddel bezaten en daar hun brood mee verdienden. Totdat in dit gebied rond 1631 begonnen wordt met de aanleg van een weg die later de Haarlemmerstraatweg gaat heten. Daarover reden diligences in een fractie van de tijd die met de meer comfortabele trekschuit nodig was, van Amsterdam naar Haarlem. Met als gevolg dat veel eigenaren van een trekschuit in de financiële problemen kwamen.
En zo verging het ook veel boeren en tuinders. Tussen 1880 en 1900 beleefden zij een gouden tijd, alhoewel dat allemaal relatief is. Maar economische en geografische ontwikkelingen maakten dat veel boeren moesten verkassen en anderen raakten brodeloos. De middenstand, winkeliers en caféhouders maakten hetzelfde mee. Een relatief korte bloeitijd en daarna de ondergang.

De annexatie
De annexatie van het hele gebied, dus de gemeentes Sloterdijk, Osdorp en Sloten, vond plaats in 1921. Daarvoor had Amsterdam al eerder, in 1814, de feitelijke zeggenschap over dit gebied gehad, maar was die in 1851 weer kwijtgeraakt. De annexatie in 1921 ging niet zonder slag of stoot. De gemeenteraad van Sloten verzette zich met hand en tand tegen de overname. Maar Amsterdam had betere relaties in het Haagse politieke circuit. Toen bovendien de Slotense wethouder W. H. de Buisonjé, tevens lid van de Tweede Kamer, in een vergadering beweerde dat de Slotense bevolking vóór de annexatie was, was het pleit beslist. Woedend was men in Sloten en De Buisonjé kon zich er lange tijd niet op straat vertonen. Hij krijgt het verwijt dat hij zijn eigen gemeente heeft verkwanseld.

Tot zover een korte impressie van de eerste twee hoofdstukken van het boek. Een absolute must voor iedereen die zich ook maar enigszins interesseert voor de geschiedenis van de eigen woonomgeving. En nog een laatste opmerking: het boek staat barstensvol  prachtige illustraties en foto’s.

Arie van Genderen

De geschiedenis van de Westelijke Tuinsteden: Amsterdam Nieuw-West. Dor Ton Heijdra, uitgeverij René de Milliano. ISBN: 978 9072810 588. Prijs € 22,50.

Uit: de Westerpost van 15 september 2010.

Er zijn al heel wat markeringspunten, herdenkingen, voortgangsrapportages en mijlpalen geweest, maar nu is de Akermolen dan toch officieel geopend. Met een zangkoor, toespraken, een proefrit met het pontje werd een periode van ruim 11 jaar lobbyen, bedelen, plannen maken en nieuwe plannen maken afgesloten.

Dankwoorden waren er voor de personen en organisaties die dit allemaal mogelijk hebben gemaakt. Jammer genoeg ontbreken in dat soort toespraken meestal de namen van mensen die op de achtergrond bezig geweest zijn, maar dat zijn vaak juist diegenen die voor de continuïteit hebben gezorgd. Kenners weten wel wie dat zijn. Hulde.

Het met een elektromotor uitgeruste pontje op weg van Badhoevedorp naar de steiger bij de Akermolen;

Theehuis
Nu breekt een nieuwe periode aan. In de molen wordt een theehuis gevestigd. Theehuis de Akermolen  is onderdeel van stichting de Vrije Geer, officieel de exploitant van de molen. Het is een plek waar mensen met een verstandelijke beperking o.a. werken in de bediening of de keuken. Zij vinden het allemaal prettig de gasten van dienst te zijn. Zij krijgen professionele begeleiding van mensen met horeca-ervaring en tevens jarenlange ervaring in de zorg.

Openingstijden
– dinsdag t/m zondag van 10.00 tot 20.00 uur (tijdens de zomermaanden)
– dinsdag t/m zondag van 12.00 tot 18.00 uur (tijdens de wintermaanden)
Voor reserveringen, ook buiten de reguliere openingstijden, kunt u bellen naar 020 – 6100788

Pontje
Om het voor recreanten gemakkelijk te maken het theehuis te bezoeken is een voet- en fietsveerpont (Cocobo) aangeschaft. Hiermee kunnen voetgangers en fietsers worden overgezet van Badhoevedorp naar het theehuis en vice versa.

Voor de molen is een steiger geplaatst, waar behalve de Cocobo ook (kleine) schepen aan kunnen leggen en gebruik kunnen maken van het theehuis. De Cocobo zal onder begeleiding van een vrijwilliger worden bestuurd door een van de medewerkers van het theehuis.

Meer foto’s
Voor foto’s van het openingsfeest zie: www.mijnalbum.nl/Album=TRV7E3ZI

Tekst en foto: Arie van Genderen

Uit de Westerpost van 8 september 2010.

Ton Heijdra: “Je moet wel heel oud zijn om mij nog iets nieuws te vertellen”

Nieuw-West – Na andere buurten als De Pijp, Zeeburg en Oud-West is het nu de beurt aan Nieuw-West om in boekvorm in de serie van sociaal-geograaf Ton Heijdra te verschijnen. Een beetje een thuiswedstrijd; Heijdra heeft jaren in Slotervaart en Osdorp gewerkt. Maar er was voldoende nieuws te ontdekken. Nu kan men er kennis van nemen in ‘Nieuw-West, de geschiedenis van de Westelijke Tuinsteden’.

Door Shirley Brandeis

Het is er eindelijk.
“Ja, het duurde even. Ik heb er uiteindelijk vijf jaar aan gewerkt. Achteraf gezien kwam het nog goed uit dat het langer dan gepland duurde. Nu kon ik mooi de fusie van de drie stadsdelen van Nieuw-West erin opnemen. Tijdens de installatie van de nieuwe raad heb ik nog de laatste foto voor het boek genomen.

Nu is het meer een afgerond geheel.
Geuzenveld-Slotermeer, Slotervaart en Osdorp zijn nu echt Nieuw-West. “Welke onderwerpen komen aan de orde in het boek? “Wat zijn de Westelijke Tuinsteden, waarom is een buurt zo gevormd zoals ie nu is, dat soort dingen. Ik had en heb altijd veel vragen. Daarom schrijf ik ook. Dan kan ik op zoek naar de antwoorden.”

Dus vanaf 1935, toen het AUP…
“Nee! Ik ga veel verder terug. Het begon hier niet met het Algemeen Uitbreidingsplan van Cornelis van Eesteren. Ik ben begonnen bij het begin, zo’n duizend jaar geleden. Hoe het er toen uitzag – die polders, het water – heeft medebepaald hoe het er vandaag de dag uitziet. Neem bijvoorbeeld de vraag of de tuinsteden hier wel waren gekomen als dat meer er niet gelegen had.”

Dat meer.
“De Sloterplas, waar wij nu op uitkijken tijdens dit gesprek. Ik wilde per se hier afspreken. Hiermee is het allemaal begonnen. Waar wij nu zitten was vroeger de gemeente Sloten. Amsterdam bestond toen nog niet eens. Ja, het is een hele oude geschiedenis. Ik moet eerlijk toegeven dat er al veel overgeschreven is in boeken en polderarchieven. Maar ik ben verder gaan zoeken. Onder andere naar de eerste akte van de gemeente Sloten. De dorpsraad daar heeft al veel archiefwerk gedaan, maar toch was het nog een pittige klus om achter de waarheid te komen.”

Welke waarheid?
“Men zegt dat het oudste document waarin over Sloten wordt geschreven van rond het jaar duizend is. De eerste documenten blijken echter geantedateerd, dus van eerdere datum voorzien, om zo het eigendom over kerken te kunnen staven. Waarschijnlijk is het oudste document dan ook van rond 1150. Toch nog altijd ouder dan Amsterdam.”

Wat is er zo leuk aan die hele geschiedenis ontrafelen?
“Het leuke is om te zien dat de geschiedenis zich herhaalt. En dat sommige zaken anders zijn dan ze nu in de hoofden van de mensen zitten. Neem Loveland, dat vorige maand hier plaatsvond en waar veel bewoners tegen protesteren. Vaak doet men daarbij eenberoep op Van Eesteren, die hier rust wilde hebben. Welnee! Van Eesteren wilde hier juist meer levendigheid. Waar wij nu wat drinken, bij café Oostoever, had een uitkijktoren moeten komen en dat had publiek moeten trekken.”

Grappig.
“Nog een voorbeeld: waar nu de drie flats aan de Burgemeester Hogguerstraat staan, daar was de tentoonstelling Het Atoom gepland. Een piramide had er gebouwd moeten worden, met een echt werkende kernreactor. De expositie kwam uiteindelijk bij Schiphol en daar is weer Petten uit voortgekomen.”

Waar haal je die informatie vandaan?
“Door veel te lezen, zowel boeken als tijdschriften, en door te zoeken. Soms op slechts één woordje. Ik heb geen mensen geïnterviewd. Je moet wel heel oud zijn om mij nog iets nieuws te vertellen.”

Geef nog eens een tipje van de sluier.
“In mijn boek vertel ik ook over het plan van stedenbouwkundige Witteveen, een voorloper van het Algemeen Uitbreidingsplan van Van Eesteren.

Toen Sloten in 1921 werd geannexeerd barstte er een strijd los tussen de gemeentelijke Dienst Publieke Werkenen de gemeentelijke Woningdienst, tussen respectievelijk de ambtenaren Bos en Keppler, over hoe de stad uit te breiden. Witteveens plan was de inzet en in dat plan werd veel meer natuur gehandhaafd. Onder andere was er een grote strijd over de Nieuwe Meer. Bos wilde daar een industrieterrein, Keppler en Witteveen wilden natuur.

Dus in die jaren twintig was men al bezig met het tuinstadidee. De dienst Stadsontwikkeling werd in 1928 opgericht om het conflict op te lossen. Van Eesteren sloot veel compromissen in zijn plan en daarbij kwam in de jaren dertig ook de invloed van het Nieuwe Bouwen. Je kunt dus niet zeggen dat alles hier begonnen is met het AUP van Van Eesteren. Overigens, er zijn ook nog alternatieve plannen geweest. Onder andere het doortrekken van de grachtengordel, was een idee. Moetje voorstellen waar we nu dan hadden gezeten.”

Komt ook de veranderende bevolkingssamenstelling ter sprake in je boek?
“Ja, alleen niet als eerste over de groepen waar jij nu aan denkt. Ik schrijf ook over de Duitse immigranten uit de 19e eeuw. De arbeiders die hier naar toe trokken om bij de tuinders te werken.

Ik schrijf over de komst van de Friezen en de Groningers naar de tuinsteden inde jaren vijftig. Over de problemen die er waren: geïsoleerde vrouwen, het niet integreren, de spanningen binnen het gezin. In een onderzoek stelde men toen voor om ‘an aggressive approach’ toe te passen! In een tijdschrift sprak men ook al over een actief spreidingsbeleid van de mensen die in groten getale uit Nederlands-Indië naar de Westelijke Tuinsteden kwamen. Als je dat allemaal hoort en leest, relativeert dat wel de huidige situatie.”

Je hebt uiteraard ook over stedelijke vernieuwing geschreven.
“Ja. Ik was zelf betrokken bij het veranderingsproces. Dus daar wist ik veel vanaf. Alleen de laatste jaren beschrijf ik globaal. Daar waag ik me nu nog niet aan, dat is te vroeg. Wel verklaar ik de komst van de stedelijke vernieuwing.
Dat functies van wonen veranderen, daarom.”

Wat vind jij daar als opbouwwerker van?
“Ik spreek geen oordeel uit in mijn boek. Dat moeten de mensen zelf doen. Op basis van de geschiedenis kun je je eigen conclusies trekken. Ik hoop dat het boek de lezers anders tegen het gebied laat aankijken. Dat je af en toedenkt: ik woon hier al mijn hele leven, maar dat wist ik nog niet.”

Zoals?
“Ken jij de geschiedenis van de Westerpost? “

Globaal, niet echt, nee.
“Die vraag – hoe is die krant begonnen en waarom hier – heb ik mezelf ook gesteld. Je kunt het straks lezen in mijnboek.”

Signeren
Het eerste exemplaar van het boek ‘Nieuw-West, de geschiedenis van de Westelijke Tuinsteden’ wordt vandaag, op woensdag 1 september, aan stadsdeelvoorzitter Achmed Baâdoud overhandigd.

Het boek is vanaf nu verkrijgbaar bij de boekwinkel, onder andere bij Meck en Holt en bij www.uitgeverijdemilliano.nl voor € 22,50. ISBN 978 9072810 588.

Op zaterdag 4 september 2010 signeert Ton Heijdra tussen 11.30 en 15.30 uur bij Meck en Holt aan Tussen Meer 48. Die dag krijgt u korting op het boek.

Uit: De Westerpost van 1 september 2010; www.westerpost.nl