Amsterdam-Sloten, 18 december 2017

Heemschut Amsterdam heeft de bestuurscommissie van Nieuw-West gevraagd drie oude landarbeidershuisjes aan te wijzen als gemeentelijk monument, om te voorkomen dat zij geofferd worden voor enkele zelfbouwkavels. Het voormalig dorp Sloten is in 1921 geannexeerd door Amsterdam, maar op enkele plekken is de historische dorpsstructuur nog te herkennen. Deze laatste arbeidershuisjes tonen een belangrijk deel van de agrarische geschiedenis van het dorp.

 
Sloterweg 711-713-715. Foto: Erik Swierstra.

Het blokje woningen is niet zo zeer om architectonische redenen van belang maar wel uit cultuur-historisch oogpunt als authentieke arbeiderswoningen in Sloten, die verder in het dorp niet meer voorkomen. Bijzonder is bovendien dat deze huisjes dicht op de Sloterweg staan en dat hier de wegsloot ontbreekt. Ze nemen daardoor een markante positie in.

Bij het beschermen van monumenten ging in het verleden de aandacht vooral uit naar bijzondere, markante gebouwen en nauwelijks naar onaanzienlijke arbeiderswoningen. Daardoor zijn dit soort huisjes heel zeldzaam geworden; een reden temeer voor behoud.

Behoud is van belang voor de agrarische geschiedenis. Zouden deze huisjes gesloopt worden, dan wordt een aspect van de Sloterweg weggepoetst en zal bij menigeen het idee ontstaan dat aan deze vanouds belangrijke weg naar het dorp alleen boerderijen hebben gestaan. De boerderijen die hier en daar gelukkig nog aanwezig zijn, zijn echter niet zo kwetsbaar als deze drie huisjes. Juist daarom dringt Heemschut met klem aan op bescherming.

Van: www.heemschut.nl

Nieuw-West is een stadsdeel met zo’n 146.700 inwoners (januari 2015). Zou hier sprake zijn van een zelfstandige gemeente dan hadden we recht op 39 raadsleden. In België heeft een dergelijke gemeente zelfs 47 raadsleden die voor 6 jaar worden verkozen. Onze werkelijkheid is een andere, we hebben hier te doen met een Bestuurscommissie met 15 leden en 3 leden Dagelijks Bestuur.

Na de komende gemeenteraadsverkiezing van 21 maart aanstaande wordt hier nogmaals een verslechtering van de volksvertegenwoordiging doorgevoerd en rest een soort adviescommissie waarvan de tanden zijn getrokken. Niks aan de hand zult u wellicht zeggen, we hebben toch nog een gemeenteraad met 45 leden (België 55 leden!). Een kiesdeler van globaal 1 raadslid op 17.000 inwoners. In Amsterdam gaat de meeste aandacht en energie van het bestuur, gemeenteraad en het college van Burgemeester en Wethouders, naar het centrumgebied, de Ring A10 is een psychologische barrière van de eerste orde.

De echte macht zetelt in de Stopera en bekommert zich weinig om het buitengebied. De bestuurscommissie heeft besloten tot een postzegelbestemmingsplan aan de Sloterweg waar authentieke bebouwing moet plaatsmaken voor kleine villaatjes.

Onze SP-bestuurder Erik Bobeldijk is er niet de man naar om het cultuur-historisch belang van de arbeidershuisjes te behartigen, net als veel van zijn voorgangers en collega’s in deze. Sinds van Eesteren met zijn Algemeen Uitbreidings Plan uit 1934 is er altijd een blinde vlek geweest voor agrarisch erfgoed. Er is natuurlijk altijd hoop dat de gemeenteraad wel voor dit belang wil opkomen, zeker nu er verkiezingen in aantocht zijn. Het probleem is om de kwestie op de agenda te krijgen. Een relatief kleine gemeenteraad wordt al overstelpt met de vraag om aandacht van haar bewoners.

Een enorme opsteker hierbij is de brief die Erfgoedvereniging Heemschut nu gestuurd heeft aan de bestuurscommissie met het verzoek om de huisjes alsnog tot gemeentelijk monument te verklaren. Niet omdat de architectuur bijzonder is, maar om de herinnering aan- en de beleving van het oude agrarische karakter van de Sloterweg te bewaren voor het nageslacht. Het plan om juist hier de wegsloot uit te graven waar deze aantoonbaar nooit geweest is stuit op scepsis. Op de vele plekken waar de wegsloot wel is verdwenen moet deze hersteld worden, niet daar waar deze historisch gezien nooit aanwezig geweest is.

Hopelijk kan dit een aanzet zijn voor agendering in de gemeenteraad en een begin vormen van behoud en herstel van de landarbeiderswoningen. Daarna van de gehele Sloterweg, met een eigentijdse invulling met respect voor de geschiedenis, die 800 jaar teruggaat.

Nico Jansen

Uit de Westerpost van 20 december 2017.

Sinds januari 2014 verzorg ik met plezier deze rubriek voor u. Vier jaar lang heb ik met hulp van velen de schoonheid van het landelijk gebied en de problemen die hier zich voordoen, onder de aandacht gebracht. In de hoop u hiermede te informeren en te plezieren.

Met niets anders dan de macht van het gedrukte woord heb ik gepoogd negatieve ontwikkeling aan de kaak te stellen en positieve ontwikkelingen te propageren. Maar het is zoals Joseph Luns zei over de journalist Willem Oltmans: ”een eenmotorige mug die hier en daar wat kan steken, wat slechts jeuk oplevert”. Ik zeg het niet graag, maar ik moet Luns hierin gelijk geven.

Keer op keer heb ik dezelfde riedel herhaald dat de Sloterweg en de Osdorperweg hersteld moeten worden, zodat Sloten en Oud Osdorp weer logisch verbonden raken met elkaar en het omringende gebied.

In Koers 2025 staat het voornemen om inderdaad de Sloterweg weer te verbinden met Rijnsburgstraat met noodzakelijke aanpassing van de kruising met de A10-west. Het is een kwestie van wil van een wethouder om zoiets te realiseren. Ik denk dat eerder het Zuidasdok klaar is dan dat de Sloterweg weer aaneen gesmeed is, hoewel dit tegen een fractie van de kosten gedaan kan worden. Een bruggetje over de Slotervaart in de Osdorperweg is nog gemakkelijker, maar is psychologisch een hindernis van formaat.

Zo zijn er meer kwesties die de aandacht vragen en waar deze rubriek aandacht aan zal besteden. Daarnaast de activiteiten die door velen ondernomen worden in de dorpen of de Tuinen van West. Dat vergt 1 à 2 uur per week berichten verzamelen van velerlei correspondenten en zelf teksten toevoegen. Nadere informatie kunt u verkrijgen via de dorpsraad, e-mail: de.dorpsraad@kpnmail.nl

Nico Jansen

Uit de Westerpost van 20 december 2017.

Uit de Bestuurscommissie

Gerard Molewijk (BNW81) had schriftelijke vragen gesteld aan het DB over het herplantbeleid van bomen langs de Sloterweg. Molewijk maakte zich er zorgen over, dat niet elke gekapte boom op dezelfde plek herplant wordt, zodat lelijke gaten vallen in de cultuur-historische, monumentale bomenrij. Hij overwoog om een voorstel in te dienen, waarin de BC zich uitspreekt “voor herplant van alle gekapte bomen”.

Daarna voerde Paulus de Wilt (GroenLinks) die het geheel eens was met Molewijk, een soort toneelstukje op waarin hij uiteenzette wat er ambtelijk gebeurt, als het stadsdeel aan Waternet advies vraagt. Volgens hem zouden ambtenaren slechts regeltjes nalezen en navolgen voor het (al dan) niet toestaan van bomen op dijken.

De Wilt vergat hierbij te zeggen dat Waternet slechts de regels voor o.a. waterveiligheid uitvoert (voor het behoud van droge voeten), die zijn vastgelegd in de Waterschapsverordening (= de Keur AGV 2017) van het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV). En die regels zijn vastgesteld door het gekozen Algemeen bestuur van het waterschap. Het bestuur van AGV moet in een Watervergunning besluiten over bomen op dijken en in het talud van die dijken.

Volgens De Wilt ligt er op stadsdeelniveau beleid voor het herplanten van bomen langs de Sloterweg. Willem van Ham (D66) wilde ook meer zekerheid over herplant, net zoals Maarten van Maurik (PvdA) en Fred Siegel (VVD).

Portefeuillehouder Openbare Ruimte, Erik Bobeldijk, kan zich vinden in het verzoek voor het herplanten van bomen langs de Sloterweg en zegde toe informatie te gaan inwinnen bij Waternet over de regels van AGV. Hij komt er op terug.

Uit de Westerpost van 20 december 2017.

Woensdagavond 6 december 2017 velt de bestuurscommissie het vonnis over de arbeidershuisjes aan de Sloterweg. Waar ik al voor vreesde gebeurt, Barbertje moet hangen.

Al drie jaar heeft het Dagelijks Bestuur van ons stadsdeel erop aangestuurd dat dit stuk historisch erfgoed wordt gesloopt en de vrije ruimte rondom wordt volgebouwd met arbeidersvillaatjes die de hoogst mogelijke bijdrage aan de gemeentekas leveren. De gemeente Amsterdam is zwaar verslaafd aan geld om alle megalomane projecten te kunnen betalen, daarvoor is de normale belastingopbrengst onvoldoende en daarom wordt op nietsontziende wijze elk open plekje langs de Sloterweg volgeplempt met zogenaamde zelfbouwkavels.

Het terrein van de voormalige politieschool laat nu zien hoe dat oogt. De enige hoop is dat mettertijd opgroeiend groen wat kan maskeren. De fracties van BNW’81 en GroenLinks stemden als enigen tegen het bestemmingsplan. Dat de collega fracties van de coalitie in de Stopera voor stemmen, verbaast niet, dat de PvdA instemt grieft me zeer. Twee avonden zit je dus als Gekke Gerrit, in een orgaan dat zich verlaagt tot een theater waar een toneelstukje wordt opgevoerd.

In eerste instantie leken de meeste fracties wel geporteerd voor de gedachte van een pas op de plaats te maken en te kiezen voor behoud en herstel van de arbeidershuisjes. Toen bestuurder Bobeldijk vast hield aan de plannen gingen ze meteen terug in het hok. Beschamend en frustrerend, met een verdrietige afloop.

Bericht aan stadsdeel en gemeente
Sinds afgelopen woensdagavond ben ik woedend op dit stadsdeelbestuur. Zij claimen de democratisch gekozen bestuurders te zijn, met alle rechten die daar uit volgen. In deze kwestie die te maken heeft met respect voor- en behoud van onze eigen cultuurhistorie in de vorm van dit gemeenschappelijk erfgoed, kunnen ze dat mandaat niet waarmaken. Dit verwijt ik vooral Erik Bobeldijk die ik hierover al in het begin van zijn ambtstermijn heb gesproken. Hij is de loopjongen van de Stopera die als het braafste jongetje van de klas de opdracht uitvoert om geld in het laatje te brengen.

Al was ik maar de enige bewoner die behoud van dit erfgoed voorstaat, dan nog had hij daar over moeten nadenken. Ik heb daar niets van kunnen bespeuren. Er is wel een minimale handreiking gedaan aan de Dorpsraad Sloten -Oud Osdorp om 1 villaatje minder te bouwen en een huisje dat enigszins lijkt op wat er nu staat, maar dat heeft ten diepste geen enkele waarde als het gaat om behoud van de historisch context van de Sloterweg. De miljardenprojecten vliegen ons om de oren, maar dit kleine huisje restaureren kunnen we ons niet veroorloven. Hoe geloofwaardig is dit?

Verstedelijking dendert door
Van het eertijdse landelijke gebied van de gemeente Sloten is nog weinig over. Niet alleen de historische bebouwing van dorpen en boerderijen is gesloopt, van de toenmalige wegenstructuur is bijna niets meer over. Het ergst getroffen is het unieke dijkdorp Sloterdijk, door van Eesteren c.s. bijna volledig van de kaart geveegd. Slechts de Petruskerk en naaste omgeving is gespaard vanwege grafrechten! De huidige Sloterweg is ter nauwer nood gered door juridische actie van Jan Rijnierse. Een groot deel is totaal verdwenen. Het Aalsmeerder veerhuis, aan de Sloterkade, is van de sloop gered door Geurt Brinkgreve. Het huis Te Vraag is al aan het begin van de 20ste eeuw gesloopt. De uitbreiding van de stad is onstuitbaar maar kan wel in banen geleid worden door nauwkeurig te kijken hoe die stedenbouwkundige ontwikkeling moet vorm krijgen, waarbij historisch erfgoed behouden kan blijven en eventueel een nieuwe maatschappelijke bestemming kan krijgen.

Helaas is de praktijk minder mooi, in achterkamertjes worden plannen door ambtelijke diensten gemaakt, de politiek mist vaak de inhoudelijke kennis om dit goed te kunnen beoordelen, en beperken zich er toe de plannen aanvaard te krijgen. Liever zonder veel bemoeienis van burgers.

Nieuwe aantastingen van de Sloterweg
Het blijft niet bij deze ene nadelige ontwikkeling voor de Sloterweg, want de volgende komt er al aan. De kruising met de Anderlechtlaan wordt nog lelijker en gevaarlijker met de komst van de busbaan. Nog meer asfalt en verkeer, nog minder schoonheid. Neem eens een dapper besluit en hef de rotonde op, zet de vlindermolen iets naar het noorden. Dat verlost de Sloterweg van veel sluipverkeer en herstelt de zichtlijn.

Ik weet zeker dat dit advies niet wordt opgevolgd.

Nico Jansen

Uit de Westerpost van 13 december 2017.

Uit de Bestuurscommissie

Gerard Molewijk (BNW81) had een wijzigingsvoorstel ingediend om de beoogde nieuwbouw zoveel mogelijk te laten lijken op de te slopen, cultuurhistorisch waardevolle ‘arbeiderswoningen’. Dat voorstel haalde het niet. Een meerderheid in de BC (VVD + CDA + D66 + PvdA + Fractie Manisa + SP) stemde vóór het nieuwe bestemmingsplan, waarbij het perceel na de sloop in vier kavels verkocht mag worden voor 5 zelfbouw-woningen. In het zogeheten ‘kavelpaspoort’ (dat geen juridische status heeft) voor het kavel dat aan de Sloterweg grenst, zal wél een passage worden opgenomen om de nieuwbouw er ‘zo authentiek mogelijk’ uit te laten zien.

Uit de Westerpost van 13 december 2017.

Op zondag 10 december 2017 reed de rode elektrische gelede bus 195 stilletjes door het besneeuwde Sloten naar Schiphol. Tot teleurstelling van sommigen rijdt de bus niet meer rechtstreeks naar Hoofddorp.

Voor hen deze tip: Neem bus 195 rond het halve uur uit Sloten en stap op het Lorentzplein over op bus 145. Dan hoef je slechts twee minuten te wachten! Bus 145 vertrekt daar van maandag tot en met zaterdag ieder uur vanaf 8.41 uur (door de week ook op 7.53 uur). De laatste 145 naar Hoofddorp vertrekt daar om 17.43 uur. Op zondag rijdt 145 niet. Via Schiphol kunt u dagelijks en vaak met bus 300, 341 en 397 naar Hoofddorp.

Tamar

Uit de Westerpost van 13 december 2017.

Nieuw-West – Voordat hier verslag gedaan wordt van onderwerpen die vorige week aan de orde kwamen in de vergaderzaal van het Tuinstadhuis, loont het de moeite om nog even stil te staan bij een onderwerp dat een week eerder in de V-BC besproken werd.

Door: CeesFisser@Westerpost.nl

Als gebouwen niet voldoen aan de criteria om aan te wijzen als ‘gemeentelijk monument’, wil dat nog niet zeggen dat ze daarom ‘niet behouden’ zouden moeten worden. Dat blijkt uit het volgende voorbeeld.

Niet behoudenswaardig?!
Op 22 november 2017 sprak historicus Nico Jansen in, voor het behoud van de ‘arbeidershuisjes’ aan de Sloterweg 711-715, die – na wijziging van het bestemmingsplan – zouden moeten plaatsmaken voor vijf nieuwe woningen op vier zelfbouwkavels. Dat er op die plek nieuwe ‘arbeidershuisjes’ terugkomen, ligt niet voor de hand…

Het Dagelijks Bestuur van ons stadsdeel bood het plan – dat was opgesteld door het ambtelijke cluster ‘Ruimte en Economie’ – aan de BC aan, met daarin een beschrijving van het advies dat de afdeling ‘Monumenten en Archeologie’ (M&A) over Sloterweg 711-715 gegeven zou hebben [citaat]: M&A komt in haar advies tot de conclusie dat het object architectonisch “niet behoudenswaardig” is, … [einde citaat]. Wie het originele advies van M&A – dat de BC op 2 november 2016 behandelde – erop na slaat, ziet echter dat M&A een ander advies gegeven had [citaat]: Onze conclusie luidt […]. Dergelijke woongebouwen zijn bovendien intussen zeldzaam, “zodat behoud ervan gewenst is” [einde citaat].

Kortom: het Dagelijks Bestuur heeft met het stuk dat de BC op 22 november behandelde, onjuiste informatie verstrekt over dit deel van het advies van de afdeling M&A. Of dit nog gevolgen heeft voor het besluit dat de BC moet nemen, is de vraag. Want uit een onafhankelijk onderzoek (Fugro) naar de kwaliteit van de fundering van de woninkjes, bleek dat de fundering tussen nu en 5 jaar hersteld moet worden, om ze te kunnen behouden (ca. € 82.000, excl. BTW). En uit het meerjaren-onderhoudsplan dat Sweco heeft opgesteld, blijkt nog een groot aantal andere mankementen, waardoor de onderhoudskosten om de panden 50 jaar te kunnen behouden, geschat wordt op een slordige € 360.000 (excl. BTW).

Uit de Westerpost van 6 december 2017.

Met ingang van zondag 10 december 2017 heeft Sloten zijn directe busverbinding met Schiphol weer terug! Ook de haltes Langsom, Osdorperweg, Ditlaar en Sportpark Sloten blijven allemaal in gebruik. Er zijn wel veranderingen: Het wordt een nieuwe elektrische (stille en schone) bus en hij heet voortaan 195.

Deze bus gaat ieder half uur, van 4 uur ’s morgens tot na middernacht rijden. Lijn 195 maakt deel uit van het nieuwe Schiphol Busnet. Vanaf de halte Osdorperweg rijdt 195 in 24 minuten, via Badhoevedorp, naar Schiphol Plaza. De andere kant op verandert er niets: De bus blijft dus via Nieuw Sloten, het Slotervaartziekenhuis en het Sierplein naar station Lelylaan rijden.

Hoofddorp, Haarlem, Zuidoost
De directe busverbinding tussen Sloten en Hoofddorp wordt opgeheven. Er werd te weinig gebruik van gemaakt. Maar, vanaf Badhoevedorp (Lorentzplein) rijdt straks dagelijks tussen 7.00 / 8.00 uur en 17.00 uur rond tien over half nog wel een bus tussen Badhoevedorp en Hoofddorp. Wie naar Hoofddorp wil met de bus kan waarschijnlijk beter kiezen voor een andere optie: Ook vanaf Schiphol rijden er namelijk drie hoogfrequente lijnen (nummer 300, 341 en 397) naar Hoofddorp. Deze bussen maken deel uit van het R-Net en rijden over snelle vrije busbanen.

Via datzelfde net reist u met een breed scala aan bussen ook heel frequent naar bijvoorbeeld Haarlem, Amstelveen, Aalsmeer en Amsterdam-Zuid en Zuidoost. Al met al zou ik zeggen dat we op Sloten écht in onze handen mogen knijpen met deze prachtige OV-verbindingen vanaf ons mooie dorp. Het is de kers op de taart na veel inspanningen. Maak er gebruik van, dan pakken ze ons dit niet meer af!

Tamar

Uit de Westerpost van 6 december 2017.

Ik weet niet hoe dat u vergaat, mij is het altijd een vreemde gewaarwording als ik in het Openluchtmuseum ben, daar huizen of gebouwen zie die vanuit mijn eigen omgeving afkomstig zijn. Bijvoorbeeld het blokje huizen dat van de Westerstraat uit de Jordaan afkomstig is. Toen ik nog op de Westermarkt woonde, vorige eeuw, heb ik ze daar vaak gezien. Nu moet ik ervoor naar Arnhem.

De landarbeidershuisjes aan de Sloterweg waar ik nu vaak langskom hebben ook een groot openluchtmuseum gehalte. Het ademt de sfeer van een voorbije tijd. Langs de Sloterweg stonden veel kleine huisjes waar de boerenknechten woonden met hun gezinnen. Praktisch alles is verdwenen, veelal met de boerderijen waartoe ze vaak behoorden. Hier staat nog een mooi voorbeeld van eenvoudige woningen in een karakteristiek gedeelte van de Sloterweg. Dit is een bijzonderheid, een relict van het agrarische verleden van de gemeente Sloten, de voedselbron van Amsterdam.

Samen met boerderij Zomerlust die eind 19de eeuw in de toen populaire chaletstijl is gebouwd, boerderij De Bijweg die praktisch in originele toestand van de jaren 50 van de vorige eeuw verkeert, landhuis Riekerstaete en het Siegerpark vormt dit een ‘openluchtmuseum van de Sloterweg’. Hier laat de geschiedenis zich lezen, voor degenen die dat leuk vinden. Aanschouwelijk onderwijs voor de jeugd en iedereen.

Bureau Monumenten en Archeologie stelt in haar rapportage dat vanuit dit soort overwegingen de landarbeidershuisje behoudenswaard zijn. Vanwege het verval dat heeft plaatsgevonden door gebrekkig onderhoud door de eigenaar, de gemeente Amsterdam, en het feit dat hier slechts van eenvoud sprake is, maakt het object niet monumentwaardig. Op andere wijze zou hier toch bescherming voor moeten komen.

Woensdag 6 december komt dit onderwerp op de agenda in de besluitvormende vergadering van de Bestuurs Commissie (BC) Afgelopen week heeft de gemeenteraad ingestemd met het voorstel de BC in deze vorm op te heffen. Voor alle kwesties moeten we in de toekomst naar de Stopera, Amstel 1. Ze hebben het al druk, dit zal filevorming opleveren.

Voor het zover is kan BC-Nieuw-West nog besluiten over het lot van de karakteristiek gelegen landarbeidershuisjes. Nieuw-West is al niet zo rijd bedeeld met cultuurhistorisch erfgoed, laat staan met monumenten, het zou heer en eerlijk zijn als hier gekozen wordt voor behoud en herstel. Een prachtig ensemble agrarisch erfgoed met bos en park doet de door drukte overspoelde stadsbewoner weldadig aan.

Nico Jansen.

Uit de Westerpost van 6 december 2017.