“Leg procedures bebouwing Lutkemeerpolder (tijdelijk) stil”
Steeds meer experts keren zich tegen de bedrijfsbebouwing van de Lutkemeerpolder: “Deze locatie is daarvoor niet geschikt.”
Inmiddels hebben specialisten van Voedselpark Amsterdam en vertegenwoordigers van de gemeente ook samen de feiten in het lange en ingewikkelde Lutkemeerdossier op een rijtje gezet. In dit traject zien degenen die de polder groen willen houden hun gelijk bevestigd: Zelfs de gemeente erkent dat de Lutkemeerpolder geen ideale locatie is voor stadslogistiek. Voor het eindverslag van de zogenaamde ‘Joint Fact Finding’: klik hier. Voor de samenvatting in de vorm van 35 conclusies: klik hier.
Polders noodzakelijk voor wateropslag
Burgemeester Femke Halsema kwam op 11 april naar de Lutkemeerpolder en werd bijgepraat. Dijkgraaf Joyce Sylvester van Amstel, Gooi en Vecht deelde namens het ‘kritische’ waterschapsbestuur haar zorgen over de gevolgen van het volbouwen van deze laagste polder van Amsterdam. Het waterschap heeft deze polder immers nodig voor wateropslag. Als opslag om uit te putten in droge tijden en om overtollig water naartoe te leiden in natte tijden. Geen overbodige luxe in het veranderde klimaat.
Nog niet te laat om groot deel polder te behouden
Iris Poels van Voedselpark Amsterdam ontkent dat het besluit tot bouwen onomkeerbaar is: “Natuurlijk kan de gemeente nog terug. Voor heel veel kavels ligt er nog niets vast. Het gaat hier om politieke wil. Leg het vergunningentraject in ieder geval voorlopig stil.”
Argumenten voor behoud polder in overvloed
Een dag eerder spraken twee vrijwilligers van Voedselpark Amsterdam in bij de commissie Ruimtelijke Ordening van de gemeenteraad. Ook zij benadrukten dat de raad het besluit om de Lutkemeerpolder te bestemmen voor bedrijven kan terugdraaien en dat dat in dit geval ook logisch zou zijn. Samen met de gemeente is nu immers blootgelegd dat er ondoordachte beslissingen zijn genomen en nog dreigen te worden genomen. Dat vraagt volgens hen om een onmiddellijke bouwstop. De insprekers benoemden ook dat het volbouwen van de polder niet alleen strijdig is met het waterschapsbeleid, maar ook met rijksbeleid en stuit op logistieke, verkeerskundige en klimaattechnische bezwaren. Het is nog onbekend wanneer de gemeenteraad de herziening van het bestemmingsplan zal behandelen.
Hebt u deze actie, net als ruim 23.000 anderen, al (opnieuw) gesteund? Zo niet, dan kan dat nog even via deze link.
* Lees verder: Ook-de-gemeente-erkent-nu-Lutkemeerpolder-niet-ideaal-voor-distributiecentrum-Het-Parool-24-april-2024.
Ponten gaan weer varen over de Nieuwe Meer en de Ringvaart
Met ingang van de weekenden van 13 en 14 april en van 20 en 21 april 2024 zullen de beide veerponten weer varen van en naar de pannenkoekenboerderij in het Amsterdamse Bos.
Veerpont Ome Piet vaart al met ingang van 13 april en Rederij Oeverloos start een week later, op 20 april, zodat u dan weer een leuk, voordelig en gevarieerd tochtje in de buurt kunt maken.
Motorschip Helena meert met ingang van 20 april 2024 weer af aan de steiger van De Oeverlanden, vlakbij restaurant Aquarius.
Veerpont Ome Piet
Het kleine fiets- en voetveerpontje vaart op zaterdagen tussen 12.00 en 18.00 uur en op zon- en feestdagen tussen 11.00 en 19.00 uur. Het veer steekt de Ringvaart over tussen de Nieuwe Meerdijk 337 in Badhoevedorp en het Amsterdamse Bos, vlakbij de pannenkoekenboerderij. Volwassenen en kinderen vanaf 5 jaar betalen 50 cent voor een enkele reis. Jongere kinderen, fietsen en kinderwagens mogen gratis mee.
Motorschip Helena van Rederij Oeverloos
Deze veerboot steekt de Nieuwe Meer over tussen De Oeverlanden (bij restaurant Aquarius) en de Meerkade in het Amsterdamse Bos. Dat is vlakbij de pannenkoekenboerderij. Het schip vertrekt op zaterdagen, zondagen en feestdagen iedere 15 minuten tussen 11.00 en 18.00 uur.
Volwassenen betalen 2 euro, kinderen één euro en tot 4 jaar (begeleid) gratis. Per fiets: één euro. Bakfietsen: 2,50 euro. Scootmobiel en rolstoel mogen gratis mee. De bestuurder daarvan betaalt alleen voor de overtocht.
Aanvraagprocedure vergunningen betaald parkeren gestart
Vanaf 3 juni 2024 zal er ook op Sloten, in Nieuw Sloten en in De Aker van maandag tot en met zaterdag van 9 tot 19 uur moeten worden betaald voor het parkeren van motorvoertuigen op de openbare weg.
Sinds 8 april is het betaald parkeerbeleid al ingegaan in Osdorp en op de Bok de Korverweg en Tom Schreursweg in Oud Osdorp.
Wie meer dan één auto heeft, is de sjaak
Eigenaren van motorvoertuigen vragen hun vergunningen aan bij de gemeente, die rond het verschijnen van deze Nieuwsbrief ook huis-aan-huis een bewonersbrief zal laten bezorgen.
De kosten voor een parkeervergunning bedragen per half jaar 37,29 euro voor het eerste motorvoertuig. Dit tarief geldt ook voor een beperkt aantal vergunningen voor volkstuinders. Wie een tweede motorvoertuig bezit en deze op straat wil parkeren, betaalt straks 93,23 euro per half jaar. Hiermee wil de gemeente overduidelijk het bezit van meerdere motorvoertuigen per huishouden ontmoedigen. Voor bedrijven geldt een tarief van 59,67 euro.
Voor hulpverleners, mantelzorgers en maatschappelijke instellingen gelden andere tarieven. Gehandicapte bewoners en dito bezoekers parkeren gratis.
Bezoekers krijgen 65 procent korting
Iedereen, ook bewoners die zelf geen auto bezitten, kan gratis een parkeervergunning voor bezoekers aanvragen. Daarmee betaalt uw bezoek voor maximaal 150 uur per kwartaal geen 1,60 euro maar 56 cent per uur om de auto te parkeren in de openbare ruimte.
Wie een parkeerplaats op eigen grond heeft, hoeft daarvoor niet te betalen.
Meer informatie en aanvragen vergunning en bezoekersparkeerkaart…
Eerste Dorpengids 2024 voor wethouder Melanie van der Horst
Tijdens de overhandiging op 21 maart 2024 heeft de Dorpsraad de verkeerswethouder bedankt voor het invoeren van beide knips op de Sloterweg waardoor de smalle dijkweg eindelijk veilig is voor fietsers.
Nu het Hoofdnet Fiets op Sloten veilig is voor fietsers staat ook de nog altijd ónveilige verkeerssituatie op de Osdorperweg in Oud Osdorp – in veel opzichten vergelijkbaar aan die van de Sloterweg – volop in het voetlicht.
Van der Horst laat zich informeren over problematiek Osdorperweg
Tijdens de mini-overhandigingsplechtigheid liet Van der Horst desgevraagd weten niet goed op de hoogte te zijn van de al meer dan 60 jaar slepende verkeersproblematiek op de Osdorperweg. Daarop hebben Sjoerd Jaasma en Tamar Frankfurther haar bijgepraat over de gevaarlijke verkeerssituaties op deze weg en over de herhaalde uitsteltactieken van de gemeente. En uiteraard ook over de – na de schoolstaking – in 1963 genomen verkeersbesluiten om op de Osdorperweg voortaan alleen nog bestemmingsverkeer en geen zware vrachtwagens zonder ontheffing meer toe te laten.
De gemeente is de originele besluiten voor deze maatregelen kwijt en betwist daarom de geldigheid ervan. Jaasma: “Dan neem je die voor deze smalle gevaarlijke dijkweg logische verkeersbesluiten toch opnieuw? De verkeersborden staan er al!” De wethouder zegde toe hierin te duiken en uit te zoeken hoe het zit.
Het jaar 2023 in woord en beeld
In deze 39e editie van de Dorpengids Sloten-Oud Osdorp treft u het rijk geïllustreerde jaarverslag 2023. Het is opmerkelijk hoeveel er speelt in landelijk Nieuw-West. Het is hartverwarmend om te lezen hoe een groeiende groep vrijwilligers zich voor het behoud en de versterking van het landelijke gebied inzet en wat zij vorig jaar allemaal voor Sloten en Oud Osdorp gedaan en bereikt hebben. Al blijft er voor 2024 nog veel te wensen over…
Huis-aan-huis bezorgd en op te halen
Vrijwilligers doen hun best om de gids in de eerste helft van april overal in het landelijke gebied huis-aan-huis te bezorgen. Daarnaast kunt u de gids onder andere ophalen bij Buurthuis België in Nieuw Sloten en bij Boekhandel Meck & Holt op Tussenmeer in Osdorp. Uiteraard liggen de gidsen ook bij het Slotense Kleinste Politiebureautje van Nederland dat ieder weekend weer tussen 14 en 17 uur geopend is. Kunt u niet wachten? U vindt de gids hier digitaal.
Welke toekomst zien de provincie en het waterschap voor de Lutkemeerpolder?
Waarschijnlijk valt voor de zomer het besluit of de Lutkemeerpolder in Oud Osdorp groen blijft of geasfalteerd wordt voor een bedrijventerrein.
Zowel waterschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV) als de provincie Noord-Holland buigt zich over dit dossier. Iris Poels van Voedselpark Amsterdam geeft uitleg in een filmpje van 1 minuut.
Waterschap: “Watersysteem is leidend”
In januari 2023 heeft het waterschap al een zienswijze ingediend tegen het ‘ontwerp eerste partiële herziening bestemmingsplan Lutkemeerpolder’. AGV wil dat de gemeente bij eventuele bebouwing van de Oud Osdorpse polder – die 4,80 meter onder NAP ligt – rekening houdt met waterveiligheid en waterkwaliteit.
“Immers”, zo vindt het waterschap “rekening houdend met de gevolgen van de klimaatverandering moeten overheden behoedzaam omgaan met lage polders. De gevolgen bij overstroming kunnen groot zijn. Mocht de gemeente vasthouden aan de bouwplannen, dan is waterberging nodig en moet de grond zodanig worden opgehoogd dat niet nog verdere peilverlaging nodig is. Maar, daar zullen wij als AGV niet aan meewerken. De rek is eruit. Het is tijd voor fundamenteel andere keuzes, waarbij het watersysteem leidend is.” De gemeente heeft nog niet gereageerd op deze zienswijze.
“Herzie gedateerd besluit van 20 jaar geleden”
Ondertussen staat de toekomst van de Lutkemeerpolder – dankzij Partij voor de Dieren-statenleden Hanou en Hollebeek – ook weer op de agenda van Provinciale Staten. Op 11 maart spraken twee vrijwilligers van Voedselpark Amsterdam in. Lucie Snoeker vroeg tijdens haar inspraak aan het provinciebestuur om – als aandeelhouder en dus mede-grondeigenaar – een andere afweging dan 20 jaar geleden te maken over het toekomstige gebruik van de polder. Een nieuwe afweging die is gebaseerd op de kennis van nu – waarbij het veranderde klimaat leidend is en die is gebaseerd op het huidige besef dat water en bodem de basis van het bestaan vormen.
Iris Poels’ inspraak bouwde hierop voort: “Tegenwoordig zou niemand meer het onverantwoorde besluit nemen om deze laagste polder van Amsterdam met vruchtbare biologische klei vol te bouwen met distributiehallen. Bovendien gaat het om een locatie waarvan de logistieke experts in koor zeggen dat deze ongeschikt is omdat er geen goede aansluiting met de snelweg is. Als aandeelhouder en mede-eigenaar van de grond kunt u ook nu nog het gesprek openen en een ander standpunt innemen.”
Droog en slakvrij eigen biologische groenten verbouwen
Als eerste tastbare Stadslandgoed-initiatief wordt op het ogenblik alles in gereedheid gebracht voor de start van moestuinen.
Wilde u altijd al een eigen moestuin hebben? Maar kwam dat er niet van omdat u vreest dat de oogst toch maar door slakken zal worden opgepeuzeld of omdat uw oogst door overtollige regenbuien verloren zou gaan?
Droog en uit de wind
Dan is er goed nieuws: u kunt nu het héle jaar door in een overdekte kas tuinieren in het kassencomplex van de Osdorperweg 937. In tegenstelling tot traditionele moestuinen ondervindt u geen hinder van wisselende weersomstandigheden. Wind, regen, hagel, sneeuw en vorst hebben geen negatieve invloed op uw oogst. Daarnaast profiteert u van de aanwezigheid van een geavanceerde klimaatcomputer waardoor u – ook als beginneling – optimaal kunt tuinieren.
Deskundig advies voorhanden
Ervaring is niet nodig, want professionele telers staan klaar met advies en leveren de beste voedingsbodem voor uw eigen groente, fruit en kruiden. De Wereldgroente Tuintjes maken deel uit van het Living Lab. Dit is een samenwerking tussen verschillende opleidingsinstanties en universiteiten die onderzoek doen in een nabijgelegen kas. Er zijn zaadveredelaars, telers en professoren en studenten aanwezig aan wie u vragen kunt stellen. Bovendien helpen zij u om van uw tuintje een succes te maken. Daarnaast zullen zij verschillende workshops geven waar alle tuinders van dit project gratis aan kunnen deelnemen.
Comfort en gemak
Aan alles is gedacht: er zijn overal waterkranen, wasplekken, toiletten en groot gereedschap. In de kas zullen zelfs bijen rondvliegen die zorgen voor de bestuiving. Daarna kunt u smullen van uw eigen biologische voedselopbrengst. Wie kleinschalig alvast een bijdrage aan de voedseltransitie wil leveren kan het hele jaar door zaaien en oogsten in eigen moestuin, want de kassen zijn voor de moestuinders het hele jaar geopend.
Te huur per 25 vierkante meter
De tuintjes hebben een formaat van 25 m² en zijn voor 64 euro per maand te huur. Het is uiteraard ook mogelijk om meer tuintjes (naast elkaar) te huren. Daarnaast zijn ook enkele tuintjes met een afwijkende maat en prijs.
Kijk op de website van de Wereldgroente Tuintjes, stel uw vragen tijdens de bezichtiging ter plaatse, of bel 06 – 819 26 999 om uw vragen te stellen.
Nu maar hopen dat al die amateurtuinders met de fiets komen. Dat is beter voor het milieu, hun eigen gezondheid en voor de veiligheid op de smalle Osdorperweg.
Theo Durenkamp; 7 maart 2024.
In het dorp Sloten heeft de tijd stilgestaan
De geschiedenis van het geannexeerde dorp Sloten gaat verder terug dan de oprichting van de stad Amsterdam. Maar toch zijn de stad en het dorp al eeuwenlang nauw met elkaar verbonden. Hun gedeelde verleden werd bezegeld met een dobbelspel en de dronken overmoed van landsheer Van Brederode.
Het oude Rechthuis op Sloterweg 1230; 1928.
Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Sloten bestaat uit de Sloterweg (de Dorpsstraat), de Osdorperweg en een paar zijstraten en steegjes. In het witte monumentale huis tegenover de speeltuin woonde huisarts Faber, die in het koetshuis ook paarden behandelde. Bij de bakker kon je op de zaterdag voor Pinksteren speciale luilakbollen kopen. En aan de Sloterweg stond vroeger een tolhuis waar iedereen die vanuit Amsterdam het oude dorp in wilde, moest dokken. Het dorp is een herinnering aan nabuurschap, in de schaduw van de grote stad.
Het tolhek aan de Sloterweg (thans Sloterkade); 1817. Afbeelding: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Geschiedenis van Sloten
Sloten is ouder dan Amsterdam. De geschiedenis van het dorp gaat terug tot rond het jaar 1000. In deze tijd bestond het gebied dat nu bekendstaat als Amsterdam en omstreken veelal uit veenmoerassen, veenstroompjes en meren. De moerassen waren nauwelijks bewoonbaar en dienden als jacht- en visgronden voor de spaarzame bevolking die leefde van visvangst, veeteelt en turfsteken. Vanaf de 10e eeuw begon de ontginning van deze gebieden, waarbij de eerste dorpen werden gesticht.
Tolhek aan de Sloterweg, Sloten. Rechts het oude tolhuis; circa 1900.
Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Het nabijgelegen Haarlemmermeer vormde een constante bedreiging voor de dorpen in het gebied. En dus ook voor Sloten. De zogenoemde Waterwolf slokte door de eeuwen heen grote stukken land op, waaronder de dorpen Rietwijk en Nieuwerkerk. Sloten bleef gelukkig gespaard. Tot de overstroming van 1836, waarbij het hele dorp tot aan de Haarlemmerpoort in Amsterdam onder water kwam te staan. Prompt werd besloten om het Haarlemmermeer in te polderen en de Waterwolf voor eens en altijd te verslaan.
Tolhek aan de Sloterweg. Rechts het nieuwe tolhuis, Sloten; circa 1905.
Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Doorn in het oog
Voor het onderdeel van Amsterdam werd, stond het dorp in de 15e en 16e eeuw onder gezag van een landheer. Het werd bestuurlijk gezien als een ‘vrije heerlijkheid’. Ambachtsheer Reinoud III van Brederode had naast Sloten ook de heerlijkheden Sloterdijk, Osdorp en Amstelveen in bezit. Hij was een doorn in het oog van het Amsterdamse bestuur. Van Brederode verzette zich namelijk tegen de uitbreiding van Amsterdam, dat steeds meer nabijgelegen grondgebied annexeerde.
De vier heerlijkheden van landsheer Van Brederode. Een prent met vier prenten onder elkaar van de dorpen Amsterveen, Slooten, Slooterdijk en Osdorp. Blad is ooit losgeknipt uit een boek van Commelin; circa 1693.
Afbeelding: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Zo begon hij een proces tegen de stad, over de Amsterdamse banpalen. Een banpaal is een vaak stenen paal die de grens van de Banne (het rechtsgebied) van een stad aangeeft. Amsterdam had van Aartshertog Maximiliaan van Oostenrijk het recht gkregen om 5 kilometer buiten de stadsgrenzen misdadigers op te pakken zonder inmenging van de landheren. En dus plaatste de stad ook banpalen in het gebied van Van Brederode. Op die banpalen was het wapen van Amsterdam met daarop een kroon te zien.
De banpaal uit 1794 aan de Sloterweg 1206; april 1984.
Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Van Brederode nam aanstoot aan de aanwezigheid van het Amsterdamse stadswapen binnen zijn landgrenzen. De banpalen maakten hem woedend. Daarnaast meende Van Brederode dat een groot deel van Amsterdam zijn voorouders onrechtmatig was afgenomen. Amsterdam was deels van hem, vond de landsheer. Hij eiste belasting van de stadsbewoners en verbood zijn boeren om hun producten op de Amsterdamse markt te verkopen.
Dronken dobbelen
Het langlopende conflict kwam uiteindelijk ten einde dankzij een dobbelspel. Van Brederode genoot er namelijk van om dronken te dobbelen. En tijdens zo’n dobbelspel verloor hij de heerlijkheden van Sloten, Sloterdijk, Osdorp en Amstelveen aan de burgemeester van Amsterdam.
Althans, zo gaat het verhaal. Of het waar is, zullen we nooit helemaal zeker weten. We kunnen het hem tenslotte niet meer vragen. Wat we wel zeker weten, is dat het dorp Sloten vanaf 1529, ofwel door een dobbelverlies ofwel door verkoop, toeviel aan Amsterdam.
Nog steeds staat in Sloten zo’n door Van Brederode gehate banpaal met het wapen van Amsterdam inclusief de 3 andreaskruizen duidelijk zichtbaar. Het origineel verrees in 1342 en verhuisde in 1624 naar de huidige plek, verstopt tussen huizen aan de Sloterweg. De banpaal werd vernieuwd in 1794. Onder de Fransen verloren de banpalen hun functie: heel Nederland werd namelijk één rechtsgebied. Sloten werd weer een aparte gemeente en bleef tot 1921 onafhankelijk van Amsterdam. Een kleine overwinning voor Van Brederode.
Het politiebureautje aan de Sloterweg 1226 is tegenwoordig een winkeltje. Rechts de plaquette en de brandmelder; 1 oktober 2022.
Kleinste politiebureau
Midden in het dorp staat het kleinste politiebureau van Nederland. Dit pittoreske gebouwtje stamt uit 1866 en diende oorspronkelijk als een post voor de dorpsveldwachter die de orde in het dorp handhaafde. Er was net genoeg ruimte voor een bureau, een cel, een toilet en een klein aanrechtje. Dorpelingen die een glaasje te veel op hadden, mochten in de cel van het politiebureautje hun roes uitslapen. Dat waren er heel wat. Het dorp telde vroeger namelijk wel 7 kroegen. En kinderen die kattenkwaad uithaalden, moesten een uurtje in de cel hun zondes overdenken.
In 2015 kwam het gebouw leeg te staan. De politie maakte er geen gebruik meer van en voerde geen onderhoud uit. Het raakte in verval. De inwoners van Sloten maakten zich hard voor het behoud van het gebouw en redden het bureau samen met Stadsherstel van de ondergang. Tegenwoordig is het een winkeltje en ontmoetingsplek. Een herinnering aan de tijden van eenvoudiger gemeenschapsbeheer.
De kerk van Sloten
Het hart van het dorp is de Sloterkerk, gelegen aan het Dorpsplein. Sinds de Alteratie van 1578 is dit een protestantse kerk. Tot de brand in 1573 was het een katholieke kerk, vernoemd naar Sint-Pancratius (naamdag 12 mei), een Romeinse martelaar uit de 4e eeuw en een van de vier ijsheiligen. Deze heiligen hebben hun naamdagen half mei op de laatste dagen dat er volgens de volksweerkunde nog nachtvorst kan optreden.
De oude Sloterkerk met het verwoeste koor gezien vanuit het noorden (de ruimte waar het altaar zich bevindt); circa 1650. Afbeelding: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
De Sloterkerk kent een roerige geschiedenis. De eerste Sloterkerk wordt voor het eerst in 1063 genoemd, in een oorkonde van bisschop Willem I. Toen stond de kerk mogelijk nabij de zuidwestpunt van de Slotermeer (tegenwoordig de Sloterplas). In de 13e eeuw werd er een tweede Sloterkerk gebouwd, in het huidige dorp Sloten. Deze was best groot voor een dorpskerk.
Dit kwam omdat Sloten aan de Heilige Weg lag. In 1345 had in Amsterdam een wonder plaatsgevonden, het Mirakel van Amsterdam. Dit mirakel maakte van Amsterdam een bedevaartsoord. Om de stroom pelgrims in goede banen te leiden, werd vanaf het dorp Sloten tot aan de bedevaartkerk in Amsterdam een pad aangelegd: de Heilige Weg.
De huidige Sloterkerk uit 1861 met op de voorgrond een basketbalveldje. Hier was vroeger het Rechthuis en tegenwoordig is hier het Dorpsplein; november 1962.
Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Rijksmonument
De tweede Sloterkerk werd in 1573 voor een groot deel verwoest door de Geuzen tijdens het Beleg van Haarlem. Daarop werd de kerk in de 17e eeuw herbouwd als protestantse kerk. De rooms-katholieken namen gedwongen hun toevlucht tot schuilkerken. In 1650 bouwden zij in het huidige Oud Osdorp een nieuwe R.K. kerk, ook weer naar Sint-Pancratius vernoemd. De vierde en huidige Sloterkerk stamt uit 1861, en is een rijksmonument. De grote klok is gemaakt door de broers Willem en Jaspar Moer. Zij vervaardigden ook de grootste luidklok van de Zuiderkerk in Amsterdam.
De voetbalclub Pancratius in Badhoevedorp is opgericht in Sloten in 1930 en vernoemd naar de in 1901 aan de Sloterweg gebouwde Rooms-katholieke Sint-Pancratiuskerk. Het voetbalveld lag ten zuiden van de kerk, in 1954 is de club naar Badhoevedorp verhuisd. In 1901 werd deze Sint-Pancratiuskerk nieuw gebouwd aan de Sloterweg ter vervanging van de toen gesloopte kerk in Oud Osdorp. Alleen een begraafplaats bij de knik van de Osdorperweg herinnert hier nog steeds aan.
Adempauze
Uiteindelijk werd Sloten in 1921 officieel geannexeerd door de gemeente Amsterdam als onderdeel van de stadsuitbreidingsplannen. Van de boerderijen met landbouwgrond rond het dorp is weinig meer over. Na de annexatie door Amsterdam zijn ze verdwenen onder de nieuwe woonwijken en buurten van stadsdeel Nieuw-West.
Maar het dorp Sloten zelf staat nog steeds fier overeind en is nooit zijn karakter verloren. Met zijn monumentale kerken, minuscule politiebureau, karakteristieke huizen, doodlopende stegen en eeuwenoude banpaal, weert Sloten zich kranig tegen de oprukkende stad. Een adempauze en uniek contrast met het stedelijke Amsterdam.
28 februari 2024 – Dit is een bewerkte versie van een artikel van www.amsterdam.nl/nieuws/achtergrond/sloten/
* Dit artikel als pdf-document: In het dorp Sloten heeft de tijd stilgestaan (pdf)
Zie ook:
* De banpaal van Sloten – www.slotenoudosdorp.nl/de-banpaal-van-sloten/
* Mijn plek: Sloten – het oudste dorp van Amsterdam – www.slotenoudosdorp.nl/mijn-plek-sloten-het-oudste-dorp-van-amsterdam/
* Vliegtuig halen, twee maal tol betalen – www.slotenoudosdorp.nl/vliegtuig-halen-twee-maal-tol-betalen/
* Sloten herinnert nog aan hoe het hier ooit is geweest – www.slotenoudosdorp.nl/sloten-herinnert-nog-aan-hoe-het-hier-ooit-is-geweest/
* Acht eeuwen Sloterkerk – www.slotenoudosdorp.nl/acht-eeuwen-sloterkerk/
* Geschiedenis Sint-Pancratiuskerk Sloten – www.slotenoudosdorp.nl/geschiedenis-sint-pancratiuskerk-sloten/
* De Sint-Pancratiuskerk in het dorp Sloten – www.slotenoudosdorp.nl/de-sint-pancratiuskerk-in-het-dorp-sloten/
* Het dorp Sloten – www.slotenoudosdorp.nl/historie/het-dorp-sloten/
Hoe in Sloten de tol kwam, verdween en… weer terugkwam
Afgelopen jaar (2023) kreeg de Sloterweg een voor Amsterdam unieke status. Na een jarenlange strijd om massaal sluipverkeer over de smalle landweg te weren kwam er voor beide zijden een ‘doorrijdverbod’.
Precies 100 jaar eerder, in 1923, gebeurde het omgekeerde: de Sloterweg werd toen voor iedereen opeens vrij toegankelijk. Want toen werd de tol, ingevoerd in 1816, afgeschaft door de gemeente Amsterdam die twee jaar eerder Sloten had geannexeerd. Maar na 100 jaar was de sluiproute over de Sloterweg zó populair geworden dat via een elektronische knip opnieuw een afsluiting volgde. Wie deze camera-afsluiting echter negeert krijgt te maken met een torenhoge tol van 110 euro.
Foto uit het begin van de 20e eeuw. Hierop is het nieuwe, nog bestaande, tolhuis te zien. Het tolhek is gesloten. Het aantal bomen langs de fraaie weg is sindsdien fors afgenomen. Links is een overkapte toegangspoort te zien naar de in 1901 in gebruik genomen Sint-Pancratiuskerk en het kerkhof. Prentbriefkaart uit de Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Tol heffen voor bestrating
Ruim 200 jaar terug sloegen de grondeigenaren langs de Sloterweg de handen ineen om de vaak slecht begaanbare weg aan te pakken. In 1815 besloten ze gezamenlijk een lening aan te gaan om daarmee de weg tussen de Overtoomse Sluis en het dorp Sloten te bestraten en aan beide zijden van bomen te voorzien. De lening werd stukje bij beetje afgelost via tolheffing. Bij Koninklijk Besluit werd dat tolrecht toegekend. In 1816 kwam er aan uiteinden van de weg een tolhek waar betaald moest worden om van de weg gebruik te maken: een op de huidige Sloterkade ter hoogte van nr. 90, en een op de Sloterweg bij nr. 1193. De tarievenlijst voor de tolheffing hangt nog steeds in Café Kerkzicht.
Het 19e-eeuwse tolhuis met het tolhek in geopende toestand. Ernaast zijn links en rechts nog mooie oude straatlantaarns te zien. De weg is omzoomd met fraaie bomen. Links de toen nog nieuwe muur rond de Sint-Pancratiuskerk uit 1901. Prentbriefkaart uit de Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Overbelaste route naar Schiphol
Vanaf 1919 werd de Sloterweg steeds drukker vanwege de verbinding vanuit de stad met Schiphol. Toen in dat jaar de KLM werd opgericht, reisden luchtreizigers vanaf het KLM-kantoor op het Leidseplein per elektrische tram naar de Overtoomse Sluis. Vanaf daar ging de reis per paardentram over de Jacob Marisstraat, Sloterkade en Sloterweg naar de Sloterbrug bij Badhoevedorp, waarna de tocht langs de ringvaart werd voortgezet. Toen Amsterdam in 1921 de gemeente Sloten annexeerde duurde het nog twee jaar voordat de tolheffing werd beëindigd. Nu Sloten binnen Amsterdam viel vond de gemeente het niet langer juist om binnen zijn grenzen een weg te hebben die zonder betaling niet vrij toegankelijk was voor iedereen.
De tol op de Sloterkade; circa 1920. Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Nieuwe brug en weg buiten het dorp
Door de toename van het verkeer werd de Sloterweg steeds meer overbelast. Met name de dorpskern en de Sloterbrug kregen het zwaar te verduren. Toch duurde het nog tot 1938 totdat verkeer van en naar Schiphol en Den Haag niet langer steeds de nauwe dorpskern van Sloten moest passeren. In dat jaar werd een nieuwe brug in de (Oude) Haagseweg over de ringvaart in gebruik genomen waarvan de weg door de Riekerpolder liep en ter hoogte van de huidige Johan Huizingalaan werd aangesloten op de oude Sloterweg. Tussen deze aansluiting en de Aalsmeerweg werd de Sloterweg in de jaren ’50 verbreed waarbij het oorspronkelijke karakter met zijn bomen, sloten en voortuinen verdween. Ook de naam van dit stuk werd toen gewijzigd in (later Oude) Haagseweg.
De tol bij het Tolhuis in Sloten; circa 1920. Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Opnieuw overbelast door sluipverkeer
Vanaf de jaren ’60 nam het verkeer over de Sloterweg in razend tempo toe. De toename van het aantal auto’s en de bouw van nieuwe woonwijken maakten van de Sloterweg een druk bereden op- en afrit voor de nabijgelegen autosnelwegen. De roep om aanpak van de onveiligheid op deze eeuwenoude smalle veendijk werd na jarenlang actievoeren uiteindelijk in 2023 bekroond met de afsluiting van de Sloterweg aan beide zijden. Een zogenoemde elektronische knip met cameracontrole is alleen nog te passeren door auto’s van bewoners en bedrijven met ontheffing en de lijnbus van lijn 195. Wie toch op de Sloterweg moet zijn, zal moeten omrijden via een van de twee ’tolvrije’ toegangswegen: de Louwesweg of de Anderlechtlaan. Behalve tussen 7 en 10 uur en tussen 16 en 19 uur kan dit ook vanaf de Plesmanlaan via de Laan van Vlaanderen.
Het nog bestaande Tolhuis aan de Sloterweg, gezien in westelijke richting; april 1969. Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Torenhoge tol 75 meter opgeschoven
Met de invoering van de elektronische knip met cameracontrole is de tolheffing na 100 jaar niet alleen weer terug – zij het 75 meter oostwaarts opgeschoven – óók is deze ’tol’ op geheel eigentijdse wijze vormgegeven. Verschil met de oude tol is echter dat je met ómrijden altijd nog zonder ’tolheffing’ op de gewenste plek kunt komen. Hoewel de gemeente Amsterdam 100 jaar geleden in de maag zat met de geërfde tolheffing van zijn voorganger, de geannexeerde gemeente Sloten, en hem daarom toen afschafte, viel precies een eeuw later het historische besluit om de weg op deze wijze tóch weer terug te geven aan de bewoners. Als het ware een goedmakertje om deze uitwas van de annexatie hiermee weer voorgoed terug te draaien…
Het op 1 juli 2023 ingevoerde ‘doorrijdverbod’ op de Sloterweg, vlakbij de hoek met de Ditlaar, ligt slechts 75 meter van de plek (links op de foto even voorbij de kruising) waar 100 jaar lang tol werd geheven om de weg op te mogen. Tóch doorrijden voorbij dit ’tolhek’ betekent cameraregistratie met een torenhoge ’tol’ van 110 euro.
Foto: Theo Durenkamp.
Theo Durenkamp; 23 februari 2024.
Van: Hoe in Sloten de tol kwam, verdween en… weer terugkwam
Zie ook: www.theodurenkamp.nl
* Dit artikel als pdf-document: Hoe in Sloten de tol kwam, verdween en… weer terugkwam (pdf)
Zie ook
* Vliegtuig halen, twee maal tol betalen
* Nu wél 110 euro boete voor doorrijden op Sloterweg-West
Voorkeur voor veiliger nieuwe Sloterbrug met minder verkeer
De Begeleidingsgroep Sloterbrug, die bestaat uit vrijwilligers van de Vereniging Dorpsraad Badhoevedorp, de Fietsersbond, de werkgroep Sloten en diverse bewonersorganisaties en ondernemers, heeft advies uitgebracht hoe de nieuwe brug er volgens hen het beste uit moet komen te zien.
De bestaande brug verkeert in dermate slechte staat dat vervanging noodzakelijk is.
Variant 1 leidt volgens de Begeleidingsgroep tot de minste verkeerstoename: “Als het écht niet anders kan dan verdient deze variant de voorkeur, maar daarvan zijn wij geen voorstander. Bovendien roept de schets veel vragen op over details zoals de breedte fietspaden en de afstelling van de verkeerslichten.” Bron: Gemeente Haarlemmermeer.
Wat gebeurde met belofte “Veiligheid boven doorstroming”?
Als eigenaar van de brug kondigde de gemeente Haarlemmer in 2023 aan opnieuw een overleg- en ontwerptraject te starten met nieuwe plannen. Toegezegd werd dat de veiligheid van de omgeving, fietsers en voetgangers nu centraal zou staan bij de vervanging van de brug. De verbetering van de doorstroming zou geen prioriteit meer krijgen. Toen de Begeleidingsgroep de verschillende varianten voor een nieuwe brug onder ogen kreeg, was hun teleurstelling groot, omdat alle nieuwe varianten opnieuw tóch leiden tot meer verkeer. De Begeleidingsgroep: “Dan is variant 1 nog het beste, want dan zal er het minst verkeer over de brug rijden. Dat is dus de minst erge, maar we hebben over de getoonde schets nog wel veel vragen. De andere voorgestelde varianten wijzen wij af.” De Begeleidingsgroep zou graag zien dat er meer onderzoek naar andere varianten wordt gedaan. De groep denkt dan aan de komst van een elektronische knip met selectieve toegang op de brug en aan het inrichten van de brug alleen voor fietsers, voetgangers en OV-bussen of als fietsstraat waar auto’s te gast zijn.
Kijk naar omgeving en stel leefbaarheid centraal
Daarnaast is de Begeleidingsgroep van mening dat het projectgebied groter zou moeten worden. Dan pas kan de samenhang tussen de (verwachte) verkeersstromen aan beide kanten van de brug goed in kaart worden gebracht. De Begeleidingsgroep richt zich op de verbetering van de leefbaarheid. Aan beide kanten van de brug zijn drie basisscholen gevestigd. De uitstoot van fijnstof en de verkeersveiligheid, zodat kinderen zelf naar school kunnen fietsen zouden volgens hen prioriteit moeten krijgen.
Tamar Frankfurther; 26 februari 2024.
Werkgroep Duurzaam Sloten – Samen de historische dorpskern Sloten verduurzamen
De nieuwe werkgroep Duurzaam Sloten heeft het initiatief genomen om samen te onderzoeken hoe de oude en zeer verschillende huizen in de Slotense dorpskern het beste verduurzaamd kunnen worden.
Om de krachten bij dit ingewikkelde traject te bundelen, organiseren zij op 27 februari 2024 om 19.30 uur in het Dorpshuis hun eerste bijeenkomst. De werkgroep zal zich dan voorstellen en experts en dorpsgenoten zullen het woord voeren. Gesproken wordt onder andere over energieadviezen en gezamenlijke inkoopprojecten. Er is gelegenheid om vragen te stellen. Na afloop kan iedereen tijdens een borrel napraten.
Expertise ingehuurd
De werkgroepleden hebben in het afgelopen jaar al veel werk verzet. Hun subsidieaanvraag is door de gemeente toegekend. Met dit geld kan Sloten de hulp inschakelen van adviesbureau De Groene Grachten. Dit bureau is gespecialiseerd in verduurzaming van historische panden. De komende tijd zal Groene Grachten namens de werkgroep een analyse maken van de te verduurzamen woningen in het dorp. Woningen worden gegroepeerd op basis van hun beschermde status en bouwjaar. Vervolgens wordt per type woning bekeken wat de beste verduurzamingsmaatregelen zijn. Wie dat wil kan tijdens de eerste bijeenkomst zijn woning als referentiewoning voor dit onderzoek aanmelden.
De werkgroep Duurzaam Sloten. V.l.n.r.: Mara de Haas, Anne Nicolai, Lisanne Loep, Steffanie van der Kroon, Wim van Slooten, Kurt Hessels, Ronald Kardol en Jelle Dijkstra. Foto: Joke Pronk; februari 2024.
Kennis opkrikken tijdens leeravonden
Daarnaast zal de werkgroep Duurzaam Sloten de komende tijd leeravonden organiseren over verschillende onderwerpen, bijvoorbeeld over woningisolatie en subsidie aanvragen. Hiervoor nodigen zij telkens ter zake kundige experts uit. Zij hopen ook dat bewoners kennis die zij al hebben met elkaar zullen delen. Eigenaren van woningen kunnen – als zij dat willen – ook collectief maatregelen treffen. Dat zorgt voor flink lagere kosten.
Uiteindelijk zijn en blijven alle eigenaren uiteraard zelf verantwoordelijk voor het al dan niet treffen van maatregelen om de eigen woning te verduurzamen. De werkgroep Duurzaam Sloten richt zijn blik in eerste instantie alleen op de beschermde dorpskern omdat de verduurzamingsopgave hier het ingewikkeldst is. Ook andere bewoners zijn welkom om deel te nemen en kunnen ook meedoen met de collectieve inkoopacties. De adviezen die de experts in dit project geven, kunnen echter vooral relevant zijn voor oude panden in het beschermde dorpsgezicht.
Zie ook: www.duurzaamsloten.nl