Tussen de Haarlemmerpoort en Halfweg ligt een negen kilometer lang en 450 meter breed landschap dat niet veel mensen écht kennen: de Brettenzone. Het gebied is vier keer groter dan het Vondelpark en toont een enorme afwisseling van oud en nieuw, van agrarisch en industrieel landschap, van infrastructuur en natuur.

Dit najaar werd het boek ‘Tussen Haarlemmerpoort en Halfweg’ (De historische atlas van de Brettenzone in Amsterdam) gepresenteerd. Een boek voor wie nieuwsgierig is of enorme interesse heeft in dit gebied en (Nieuw-)West.

Door: Shirley Brandeis

Meer dan honderd pagina’s geschiede- nis van het natuurgebied langs de rand van het Westen en Nieuw-Westen van Amsterdam telt dit boek met het buitengewone formaat van 35 bij 25 centimeter. Smullen dus voor de liefhebber, want dat moet je zijn, wil je de vele informatie tot je nemen. Ook leuk: veel plaatjes. Honderdvijfendertig illustraties, plattegronden, oude en recentere foto’s én (weer een andere manier om naar de Brettenzone te kijken) foto’s vanuit een vliegtuig genomen.

Dorische zuilen
De Brettenzone als groene scheg werd gepland in het beroemde Algemeen Uitbreidingsplan uit 1935, maar in de uitvoering was vooral aandacht voor woningbouw en havenuitbreiding.

Ertussen bleef een versnipperd gebied over. Een openluchtmuseum van half uitgevoerde plannen; een rijk maar onontdekt cultuurlandschap. Tijd om te ontdekken dus – aan de hand van deze historische atlas, die laat zien hoe dit landschap zich ontwikkelde van veenmoeras tot stadsrand. Het boek vertelt over de (nodige) dijkaanleg, de ontwikkeling van dorpen en de aanleg van de trekvaart en eerste wegen.

Hoe Amsterdam tussen 1600 en 1800 uitgroeide van een kleine havenstad tot de derde stad van Europa met alle stadsuitbreidingen daarbij gedetailleerd beschreven. Over de aanleg – langs de trekvaart – van Neerlands eerste spoorlijn in 1839, in een tijd dat men over de route Amsterdam-Haarlem 28 minuten deed en er vier treinen per dag reden.

Al een jaar later werd een tweede spoor ernaast aangelegd. Mooi is de illustratie van station Willemspoort, geopend in 1843, van architect Cornelis Outshoorn.

Het eerste echte stationsgebouw van Nederland, half rond met Dorische zuilen. Zo zie je ze tegenwoordig niet meer.

Plattegrond
De liefhebber van de ontstaansgeschiedenis van de Westelijke Tuinsteden komt goed aan zijn trekken en al is het verhaal bekend, toch is het weer anders opgeschreven en komt er vast weer nieuwe informatie naar boven (en zo niet, wordt het geheugen wel weer opgefrist). Sowieso leuk: de genummerde plattegrond, zodat je nummer na nummer kunt kijken wat je in het gebied allemaal tegenkomt tussen de Spaarndammerdijk en het gemeentehuis van Halfweg.

Het boek bevat naast de atlas ook interviews met de mensen die er wonen, werken en/of ervan houden. Zoals Nicolaas Zaal, die er een boerderij heeft gehad, en Koos en Bea Kruijs die er een volkstuin hebben. Of stadsecoloog Martin Melchers die opgroeide in de tuinsteden, Sloterdijkbewoner Sjoerd Bartlema, die zich al veertig jaar inzet voor het behoud van dorp en natuurzone, en landschapsarchitect Pieter Boekschooten die zich vanuit het stadsdeel Nieuw-West (voorheen Geuzenveld-Slotermeer in de voormalige Westelijke Tuinsteden) bezighoudt met de Brettenzone.

Schatkist
De Brettenzone zal de komende jaren door de ligging een sleutelrol spelen in de ontwikkeling van de Metropoolregio Amsterdam, als groene en blauwe as van de stad naar de kust. Deze atlas is daarom niet alleen van belang voor historisch geïnteresseerde lezers, maar ook voor architecten, landschapsontwerpers en stedenbouwkundigen. Na atlas en interviews volgt er nog een visie om het geheel compleet te maken.

Immers, de Brettenzone heeft nooit een eenduidig thema gehad, zoals het Amsterdamse Bos. Het herbergt een bonte verzameling van vaak deels uitgevoerde en elkaar overlappende plannen. Het is een schatkist van ingre- diënten, aldus de auteurs. Van onder andere volkstuinparken, kunstwerken, openbare en privé-ruimtes. De voortschrijdende verdichting en uitbreiding van de stad rond de Brettenzone leidt tot noodzaak van het veilig stellen van dit gebied. De auteurs stellen in het boek verschillende ingrepen voor, die de Brettenzone tot een samenhangend geheel kunnen maken. Een duidelijk plan verdeelt de groene zone in acht op zichzelf staande, aangesloten delen.

Alles bedacht voor het goede doel: om de Brettenzone een duurzame, bruikbare plek te geven in de stad.

Tussen Haarlemmerpoort en Halfweg, historische atlas van de Brettenzone in Amsterdam – J.E. Abrahamse, M. Kosian, E. Schmitz.

Uitgeverij Thoth Bussum (www.thoth.nl) – € 29.90 – ISBN 978 90 6868 5152.

Van: www.westerpost.nl (de Westerpost van 24 november 2010).

Op vrijdag 15 oktober 2010 werd in de Petruskerk in Amsterdam-Sloterdijk ‘Tussen Haarlemmerpoort en Halfweg, Historische atlas van de Brettenzone in Amsterdam’ gepresenteerd. Tussen de Haarlemmerpoort en Halfweg ligt een landschap dat weinigen echt kennen: de Brettenzone. Een afwisseling van oud en nieuw, agrarisch en industrieel landschap, van infrastructuur en natuur.

De Brettenzone komt voort uit het beroemde Algemeen Uitbreidingsplan van Amsterdam uit 1935. Dat voorzag in een groene zone tussen de Westelijke Tuinsteden en het havengebied.

Maar in de uitvoering was vooral aandacht voor woningbouw en havenuitbreiding. Ertussen bleef een versnipperd gebied over, een openluchtmuseum van half uitgevoerde plannen, een rijk maar onontdekt cultuurlandschap.

Tussen Haarlemmerpoort en Halfweg presenteert de geschiedenis van de Brettenzone in een reeks nieuw getekende kaarten met een heldere toelichting. Deze atlas laat zien hoe dit landschap zich ontwikkelde van veenmoeras tot middeleeuwse ontginning, van landgoederenzone tot stadsrand.

Met daarin de eerste trekvaart uit de Gouden Eeuw en de oudste spoorlijn van Nederland, maar ook de Westergasfabriek en Sugar City. Een stedelijk landschap waarin de natuur – voor het eerst sinds de vroege middeleeuwen – op veel plekken de overhand krijgt.

De Brettenzone zal de komende jaren door zijn ligging een sleutelrol spelen in de ontwikkeling van de Metropoolregio Amsterdam, als groene en blauwe as van de stad naar de kust. Deze atlas is daarom niet alleen van belang voor historisch geïnteresseerde lezers, maar ook voor architecten, landschapsontwerpers en stedenbouwkundigen.

Uitgeverij Thoth, Bussum
Historische atlas van de Brettenzone in Amsterdam
Auteur(s): Jaap Evert Abrahamse, Menne Kosian en Erik Schmitz

Formaat 35 x 25
112 pagina’s
135 kleurenillustraties

ISBN 978 906868 515 2
€ 29,90
www.thoth.nl

In de Westerposten van 1 en 8 september 2010 heeft u al uitgebreide recensie kunnen lezen over het boek van Ton Heijdra en een interview met hem. Dat gaan wij dus niet overdoen. Onze blik richtte zich vooral op de eerste twee hoofdstukken van het boek waarin de geschiedenis van het oude dorpen Osdorp, Sloterdijk en Sloten staat beschreven. En het begint met een kleine deceptie.

Sloten 1000 jaar
Vorig jaar heeft een aantal Slotenaren, waaronder uw eigen redacteur wat historisch onderzoek gedaan met als conclusie dat Sloten in 2012 (ongeveer) 1000 jaar zou bestaan. Reden dus om te beginnen met de voorbereidingen van een knallend feest. Tenslotte wordt je dorp maar één keer 1000 jaar oud. Het plan werd, in kleine kring, enthousiast ontvangen, maar regelmatig werd de vraag gesteld: hoe nauwkeurig is jullie berekening? Wel, verder dan ‘het is een educated guess’, kwamen we niet en eigenlijk is het plan toen stilletjes verhuisd naar een bureaulade. Waar het nog steeds ligt. En misschien is het maar goed ook, want volgens Heijdra is Sloten nog lang geen 1000 jaar. Hij heeft uitgebreid research gedaan en komt tot de conclusie dat een eerste nederzetting met de naam Sloton pas rond ongeveer 1150 ad gesticht moet zijn. Kerkelijke documenten die eerdere data noemen zijn niet erg betrouwbaar. Ook over de plaats waar Sloten oorspronkelijk lag is onduidelijkheid. Heijdra beschrijft dat uitgebreid in zijn boek.

Wegen
Interessant zijn ook de beschrijvingen met hoe allerlei, nog steeds bestaande wegen hun naam hebben gekregen. Zo heette de huidige Osdorperweg vroeger Slimme Weg. In Sloten is nog een klein stukje weg met dezelfde naam. Overigens sloeg dat ‘slim’ niet op intelligentie, maar op de breedte van de weg. Die was slim, smal, zoals in het Engels. Verder waren de gemeentes zoals Osdorp, Sloterdijk en Sloten verplicht om noodwegen aan te leggen voor het geval er weer eens een overstroming was. Onder meer Uitweg en Notweg zijn daar overblijfselen van. Maar ook bijvoorbeeld de Geerban en Vrije Geer verwijzen nog naar de historie.

Economie
Bijzonder interessant zijn ook de verhandelingen over de economische ontwikkeling in de loop der eeuwen. Het maakt duidelijk dat in het cultureel en economisch leven niets voor altijd is. Een open deur misschien, maar neem nu de eigenaren van de vrachtschepen en de trekschuit die soms eeuwen lang het belangrijkste vervoermiddel bezaten en daar hun brood mee verdienden. Totdat in dit gebied rond 1631 begonnen wordt met de aanleg van een weg die later de Haarlemmerstraatweg gaat heten. Daarover reden diligences in een fractie van de tijd die met de meer comfortabele trekschuit nodig was, van Amsterdam naar Haarlem. Met als gevolg dat veel eigenaren van een trekschuit in de financiële problemen kwamen.
En zo verging het ook veel boeren en tuinders. Tussen 1880 en 1900 beleefden zij een gouden tijd, alhoewel dat allemaal relatief is. Maar economische en geografische ontwikkelingen maakten dat veel boeren moesten verkassen en anderen raakten brodeloos. De middenstand, winkeliers en caféhouders maakten hetzelfde mee. Een relatief korte bloeitijd en daarna de ondergang.

De annexatie
De annexatie van het hele gebied, dus de gemeentes Sloterdijk, Osdorp en Sloten, vond plaats in 1921. Daarvoor had Amsterdam al eerder, in 1814, de feitelijke zeggenschap over dit gebied gehad, maar was die in 1851 weer kwijtgeraakt. De annexatie in 1921 ging niet zonder slag of stoot. De gemeenteraad van Sloten verzette zich met hand en tand tegen de overname. Maar Amsterdam had betere relaties in het Haagse politieke circuit. Toen bovendien de Slotense wethouder W. H. de Buisonjé, tevens lid van de Tweede Kamer, in een vergadering beweerde dat de Slotense bevolking vóór de annexatie was, was het pleit beslist. Woedend was men in Sloten en De Buisonjé kon zich er lange tijd niet op straat vertonen. Hij krijgt het verwijt dat hij zijn eigen gemeente heeft verkwanseld.

Tot zover een korte impressie van de eerste twee hoofdstukken van het boek. Een absolute must voor iedereen die zich ook maar enigszins interesseert voor de geschiedenis van de eigen woonomgeving. En nog een laatste opmerking: het boek staat barstensvol  prachtige illustraties en foto’s.

Arie van Genderen

De geschiedenis van de Westelijke Tuinsteden: Amsterdam Nieuw-West. Dor Ton Heijdra, uitgeverij René de Milliano. ISBN: 978 9072810 588. Prijs € 22,50.

Uit: de Westerpost van 15 september 2010.

Er zijn al heel wat markeringspunten, herdenkingen, voortgangsrapportages en mijlpalen geweest, maar nu is de Akermolen dan toch officieel geopend. Met een zangkoor, toespraken, een proefrit met het pontje werd een periode van ruim 11 jaar lobbyen, bedelen, plannen maken en nieuwe plannen maken afgesloten.

Dankwoorden waren er voor de personen en organisaties die dit allemaal mogelijk hebben gemaakt. Jammer genoeg ontbreken in dat soort toespraken meestal de namen van mensen die op de achtergrond bezig geweest zijn, maar dat zijn vaak juist diegenen die voor de continuïteit hebben gezorgd. Kenners weten wel wie dat zijn. Hulde.

Het met een elektromotor uitgeruste pontje op weg van Badhoevedorp naar de steiger bij de Akermolen;

Theehuis
Nu breekt een nieuwe periode aan. In de molen wordt een theehuis gevestigd. Theehuis de Akermolen  is onderdeel van stichting de Vrije Geer, officieel de exploitant van de molen. Het is een plek waar mensen met een verstandelijke beperking o.a. werken in de bediening of de keuken. Zij vinden het allemaal prettig de gasten van dienst te zijn. Zij krijgen professionele begeleiding van mensen met horeca-ervaring en tevens jarenlange ervaring in de zorg.

Openingstijden
– dinsdag t/m zondag van 10.00 tot 20.00 uur (tijdens de zomermaanden)
– dinsdag t/m zondag van 12.00 tot 18.00 uur (tijdens de wintermaanden)
Voor reserveringen, ook buiten de reguliere openingstijden, kunt u bellen naar 020 – 6100788

Pontje
Om het voor recreanten gemakkelijk te maken het theehuis te bezoeken is een voet- en fietsveerpont (Cocobo) aangeschaft. Hiermee kunnen voetgangers en fietsers worden overgezet van Badhoevedorp naar het theehuis en vice versa.

Voor de molen is een steiger geplaatst, waar behalve de Cocobo ook (kleine) schepen aan kunnen leggen en gebruik kunnen maken van het theehuis. De Cocobo zal onder begeleiding van een vrijwilliger worden bestuurd door een van de medewerkers van het theehuis.

Meer foto’s
Voor foto’s van het openingsfeest zie: www.mijnalbum.nl/Album=TRV7E3ZI

Tekst en foto: Arie van Genderen

Uit de Westerpost van 8 september 2010.

Ton Heijdra: “Je moet wel heel oud zijn om mij nog iets nieuws te vertellen”

Nieuw-West – Na andere buurten als De Pijp, Zeeburg en Oud-West is het nu de beurt aan Nieuw-West om in boekvorm in de serie van sociaal-geograaf Ton Heijdra te verschijnen. Een beetje een thuiswedstrijd; Heijdra heeft jaren in Slotervaart en Osdorp gewerkt. Maar er was voldoende nieuws te ontdekken. Nu kan men er kennis van nemen in ‘Nieuw-West, de geschiedenis van de Westelijke Tuinsteden’.

Door Shirley Brandeis

Het is er eindelijk.
“Ja, het duurde even. Ik heb er uiteindelijk vijf jaar aan gewerkt. Achteraf gezien kwam het nog goed uit dat het langer dan gepland duurde. Nu kon ik mooi de fusie van de drie stadsdelen van Nieuw-West erin opnemen. Tijdens de installatie van de nieuwe raad heb ik nog de laatste foto voor het boek genomen.

Nu is het meer een afgerond geheel.
Geuzenveld-Slotermeer, Slotervaart en Osdorp zijn nu echt Nieuw-West. “Welke onderwerpen komen aan de orde in het boek? “Wat zijn de Westelijke Tuinsteden, waarom is een buurt zo gevormd zoals ie nu is, dat soort dingen. Ik had en heb altijd veel vragen. Daarom schrijf ik ook. Dan kan ik op zoek naar de antwoorden.”

Dus vanaf 1935, toen het AUP…
“Nee! Ik ga veel verder terug. Het begon hier niet met het Algemeen Uitbreidingsplan van Cornelis van Eesteren. Ik ben begonnen bij het begin, zo’n duizend jaar geleden. Hoe het er toen uitzag – die polders, het water – heeft medebepaald hoe het er vandaag de dag uitziet. Neem bijvoorbeeld de vraag of de tuinsteden hier wel waren gekomen als dat meer er niet gelegen had.”

Dat meer.
“De Sloterplas, waar wij nu op uitkijken tijdens dit gesprek. Ik wilde per se hier afspreken. Hiermee is het allemaal begonnen. Waar wij nu zitten was vroeger de gemeente Sloten. Amsterdam bestond toen nog niet eens. Ja, het is een hele oude geschiedenis. Ik moet eerlijk toegeven dat er al veel overgeschreven is in boeken en polderarchieven. Maar ik ben verder gaan zoeken. Onder andere naar de eerste akte van de gemeente Sloten. De dorpsraad daar heeft al veel archiefwerk gedaan, maar toch was het nog een pittige klus om achter de waarheid te komen.”

Welke waarheid?
“Men zegt dat het oudste document waarin over Sloten wordt geschreven van rond het jaar duizend is. De eerste documenten blijken echter geantedateerd, dus van eerdere datum voorzien, om zo het eigendom over kerken te kunnen staven. Waarschijnlijk is het oudste document dan ook van rond 1150. Toch nog altijd ouder dan Amsterdam.”

Wat is er zo leuk aan die hele geschiedenis ontrafelen?
“Het leuke is om te zien dat de geschiedenis zich herhaalt. En dat sommige zaken anders zijn dan ze nu in de hoofden van de mensen zitten. Neem Loveland, dat vorige maand hier plaatsvond en waar veel bewoners tegen protesteren. Vaak doet men daarbij eenberoep op Van Eesteren, die hier rust wilde hebben. Welnee! Van Eesteren wilde hier juist meer levendigheid. Waar wij nu wat drinken, bij café Oostoever, had een uitkijktoren moeten komen en dat had publiek moeten trekken.”

Grappig.
“Nog een voorbeeld: waar nu de drie flats aan de Burgemeester Hogguerstraat staan, daar was de tentoonstelling Het Atoom gepland. Een piramide had er gebouwd moeten worden, met een echt werkende kernreactor. De expositie kwam uiteindelijk bij Schiphol en daar is weer Petten uit voortgekomen.”

Waar haal je die informatie vandaan?
“Door veel te lezen, zowel boeken als tijdschriften, en door te zoeken. Soms op slechts één woordje. Ik heb geen mensen geïnterviewd. Je moet wel heel oud zijn om mij nog iets nieuws te vertellen.”

Geef nog eens een tipje van de sluier.
“In mijn boek vertel ik ook over het plan van stedenbouwkundige Witteveen, een voorloper van het Algemeen Uitbreidingsplan van Van Eesteren.

Toen Sloten in 1921 werd geannexeerd barstte er een strijd los tussen de gemeentelijke Dienst Publieke Werkenen de gemeentelijke Woningdienst, tussen respectievelijk de ambtenaren Bos en Keppler, over hoe de stad uit te breiden. Witteveens plan was de inzet en in dat plan werd veel meer natuur gehandhaafd. Onder andere was er een grote strijd over de Nieuwe Meer. Bos wilde daar een industrieterrein, Keppler en Witteveen wilden natuur.

Dus in die jaren twintig was men al bezig met het tuinstadidee. De dienst Stadsontwikkeling werd in 1928 opgericht om het conflict op te lossen. Van Eesteren sloot veel compromissen in zijn plan en daarbij kwam in de jaren dertig ook de invloed van het Nieuwe Bouwen. Je kunt dus niet zeggen dat alles hier begonnen is met het AUP van Van Eesteren. Overigens, er zijn ook nog alternatieve plannen geweest. Onder andere het doortrekken van de grachtengordel, was een idee. Moetje voorstellen waar we nu dan hadden gezeten.”

Komt ook de veranderende bevolkingssamenstelling ter sprake in je boek?
“Ja, alleen niet als eerste over de groepen waar jij nu aan denkt. Ik schrijf ook over de Duitse immigranten uit de 19e eeuw. De arbeiders die hier naar toe trokken om bij de tuinders te werken.

Ik schrijf over de komst van de Friezen en de Groningers naar de tuinsteden inde jaren vijftig. Over de problemen die er waren: geïsoleerde vrouwen, het niet integreren, de spanningen binnen het gezin. In een onderzoek stelde men toen voor om ‘an aggressive approach’ toe te passen! In een tijdschrift sprak men ook al over een actief spreidingsbeleid van de mensen die in groten getale uit Nederlands-Indië naar de Westelijke Tuinsteden kwamen. Als je dat allemaal hoort en leest, relativeert dat wel de huidige situatie.”

Je hebt uiteraard ook over stedelijke vernieuwing geschreven.
“Ja. Ik was zelf betrokken bij het veranderingsproces. Dus daar wist ik veel vanaf. Alleen de laatste jaren beschrijf ik globaal. Daar waag ik me nu nog niet aan, dat is te vroeg. Wel verklaar ik de komst van de stedelijke vernieuwing.
Dat functies van wonen veranderen, daarom.”

Wat vind jij daar als opbouwwerker van?
“Ik spreek geen oordeel uit in mijn boek. Dat moeten de mensen zelf doen. Op basis van de geschiedenis kun je je eigen conclusies trekken. Ik hoop dat het boek de lezers anders tegen het gebied laat aankijken. Dat je af en toedenkt: ik woon hier al mijn hele leven, maar dat wist ik nog niet.”

Zoals?
“Ken jij de geschiedenis van de Westerpost? “

Globaal, niet echt, nee.
“Die vraag – hoe is die krant begonnen en waarom hier – heb ik mezelf ook gesteld. Je kunt het straks lezen in mijnboek.”

Signeren
Het eerste exemplaar van het boek ‘Nieuw-West, de geschiedenis van de Westelijke Tuinsteden’ wordt vandaag, op woensdag 1 september, aan stadsdeelvoorzitter Achmed Baâdoud overhandigd.

Het boek is vanaf nu verkrijgbaar bij de boekwinkel, onder andere bij Meck en Holt en bij www.uitgeverijdemilliano.nl voor € 22,50. ISBN 978 9072810 588.

Op zaterdag 4 september 2010 signeert Ton Heijdra tussen 11.30 en 15.30 uur bij Meck en Holt aan Tussen Meer 48. Die dag krijgt u korting op het boek.

Uit: De Westerpost van 1 september 2010; www.westerpost.nl

Open dagen in eerste weekend september

U bent van harte welkom om in het weekend van 4 en 5 september 2010 een bezoek te brengen aan de gerestaureerde Akermolen, voorheen De Oude Molen, in De Aker aan de ringvaart van de Haarlemmermeer. Zijn restauratie is voltooid. Op 1 september wordt hij officieel geopend. Het weekend daarop houdt hij open huis. In de tussentijd wordt er hard gewerkt aan afrondende werkzaamheden als de aanleg van het terras, de inrichting van de expositieruimte, de bouw van de steiger.

Tijdens de open dagen staat de koffie en thee voor u klaar van 10.00 uur tot 20.00 uur. In die tijd kunt u de molen op uw gemak bekijken en bent u tevens welkom om de tentoonstelling en de filmpjes over de geschiedenis van de molen te zien in de ruimte achter het hoofdgebouw. Tussen 12.00 uur en 17.00 uur staat er een kraam met informatie over de molen en zijn omgeving naast het gebouw en tot 16 uur kunt u met het pontje oftewel het varende terrasvlot naar de overkant van de ringvaart en terug. Zondag 5 september wordt bij de molen de familievoorstelling Yurko opgevoerd. Dit is een muzikaal sprookje over de kleinste reus ter wereld. Aanvang 13.00 uur en 15.00 uur. Voor info zie www.wiewalvis.nl

Wie is wie bij de Akermolen?
Het blijkt wel eens dat mensen niet meer weten wie nu waarover gaat in De Oude Molen. Zomer 2010 is dit als volgt: Stadsherstel Amsterdam NV is eigenaar van de Akermolen. Stadsherstel heeft de verantwoordelijkheid voor de restauratie op zich genomen en de voor dat doel benodigde gelden ingezet. Zie voor verdere info: www.stadsherstelamsterdam.nl

De restauratiekosten zullen naar verwachting aanzienlijk hoger liggen dan gedekt kunnen worden uit monumentensubsidies en toekomstige verhuurinkomsten. Andere gelden waren en zijn dus zeer welkom voor Stadsherstel. Het mooie is dat dit voorziene tekort geen afbreuk heeft gedaan aan de kwaliteit van de restauratie, zoals u zelf kunt beoordelen. Bouwer is aannemersbedrijf D. Louman. Deze heeft sinds voorjaar 2009 de restauratie op zich genomen, nadat bouwbedrijf Hillen en Roosen, de eerste bouwer, failliet was gegaan. Stadsherstel heeft de molen nu hij klaar is, verhuurd aan Stichting De Vrije Geer. Deze jonge stichting ondersteunt en begeleidt mensen met een verstandelijke handicap. Een aantal van hen zal het beheer van de Akermolen, inclusief de horeca voor zijn rekening nemen. Het voornemen is om de molen in de zomermaanden open te houden tussen 10.00 en 20.00 uur en in de winter tussen 10.00 en 18.00 uur. Maandags is hij gesloten. Zie www.stichtingdevrijegeer.nl

En dan is er natuurlijk stichting De Oude Molen met de werkgroepleden
Deze heeft eerst werkend vanuit de Dorpsraad Sloten-Oud Osdorp en later als stichting het initiatief genomen voor het behoud van de Akermolen. Haar donateurs zijn daarbij van grote steun geweest. En wat betreft hun geld: de stichting heeft het afgelopen jaar tweemaal een donatie van 10.000,- euro gedaan aan Stadsherstel rechtstreeks ten behoeve van de restauratie. Nu de stichting haar doel heeft bereikt, wil zij zich verder richten op het inzichtelijk maken van de geschiedenis van de molen en van de bestaande en verdwenen omliggende polders. Voor die plannen heeft zij van Stadsherstel een kleine tentoonstellingsruimte tot haar beschikking gekregen voor tijdelijke exposities en voor andere activiteiten die met de geschiedenis van de molen en zijn omgeving te maken hebben. Op 1 juli heeft de stichting De Oude Molen voor de inrichting van deze ruimte en voor de benodigde audiovisuele apparatuur een donatie gekregen van het Schipholfonds van 7.230 euro. Een welkom bedrag. Met dit geld kan de ruimte voor een groot deel in orde gemaakt worden. Het geld dat nog beschikbaar is uit de donaties wil de stichting gebruiken voor de ontwikkeling van materiaal, het maken van powerpoint presentaties en films e.d. Op de open dagen en in de verdere maand september kunt u in de tentoonstellingsruimte informatie zien over de geschiedenis van de Akermolen, over de inspanningen voor zijn behoud in de afgelopen tien jaar en over het verloop van de restauratie van de molen. Dit gebeurt aan de hand van informatiepanelen, powerpoint-presentaties en van films. www.akermolen.nl

Hoe kom je bij de Akermolen?
De Akermolen staat aan het Zwartepad 30. Het is niet mogelijk om er te parkeren. Hooguit kunt u dit doen aan de kop van de Zuiderakerweg of in de wijk achter de molen, maar die mogelijkheden zijn beperkt en in beide gevallen zult u een stukje moeten lopen. U kunt het beste met de fiets komen of met het openbaar vervoer. U neemt dan lijn 1 tot het Ecuplein aan het einde van de Pieter Calandlaan en gaat verder te voet. Bezoekers uit de Haarlemmermeer kunnen tussen 12 en 16 uur worden overgevaren. Voor inlichtingen kunt u bellen naar F. Raat: 020-619 1083.

Uit de Westerpost van 25 augustus 2010.
www.westerpost.nl

Amsterdam Nieuw-West –
De geschiedenis van de Westelijke Tuinsteden –
22,50 euro – 22,5 x 24,5 cm; 168 pagina’s; 247 illustraties.

Auteur: Ton Heijdra

De geschiedenis van het huidige stadsdeel Nieuw-West gaat duizend jaar terug en begint bij de kleine dorpjes Sloten, Osdorp en Sloterdijk, later samen de gemeente Sloten. Sloten wordt voor het eerst in het sacramentium van Echternach van rond het jaar 1000 genoemd. De twee pagina’s met de naam ‘Sloton’ zijn waarschijnlijk rond 1156 toegevoegd om de rechten van de abdij op kerkjes in Holland op te eisen.

Sloten was een echte boeren- en tuidersgemeenschap, waarvan de sporen nog steeds terug te vinden zijn. In 1921 werd Sloten door Amsterdam geannexeerd, ondanks felle protesten van de bewoners. Vooral het eigen raadslid Buisonjé, die ook Tweede Kamerlid was, heeft het daarbij zwaar te verduren gehad door in de Tweede Kamer – ondanks het standpunt van de gemeente Sloten – voor de annexatie te pleiten.

Na de annexatie waren er binnen de gemeente grote meningsverschillen over de bebouwing van Amsterdam-West. Een van de eerste uitgewerkte uitbreidingsplannen is uit 1924 en staat op naam van W.G. Witteveen. In 1934 volgde het wereldberoemde Algemeen Uitbreidingsplan van Amsterdam (AUP) van Cornelis van Eesteren. Ook dit was niet onomstreden, zoals bijvoorbeeld blijkt uit een alternatief uitbreidingsplan van zeven architecten van naam van direct na de Tweede Wereldoorlog en waarvan het doortrekken van de grachtengordel een belangrijk element van uitmaakt. Andere nooit uitgevoerde plannen zijn de brede snelweg over een viaduct over het winkelcentrum Osdorp; een spectaculaire uitkijktoren aan de Sloterplas en de bouw van een zogenaamde atoompiramide met een werkende kernreactor.

In Nieuw-West hebben zich al eeuwenlang migranten gevestigd: Duitsers in het begin van de negentiende eeuw; Friezen en Groningers in de beginjaren en kort daarop Indische Nederlanders; gastarbeiders en Surinamers in de jaren zeventig. In de wetenschappelijke sociologische onderzoeken, die rond 1957 in de Westelijke Tuinsteden uitgevoerd zijn, is al sprake van bezorgdheid over de integratieproblemen, waarbij een ‘aggressive approach’ gepropageerd werd.

In de Westelijke Tuinsteden is door de architecten en stedenbouwers gekozen voor een functionalistische woningbouw, gebaseerd op La Charte d’Athènes van het Congrès Internationaux d’Architecture Moderne (C.I.A.M.). Hoe goed aangepast aan de eisen van die tijd ook, veroudering was inherent aan het concept, hetgeen de huidige stedelijke vernieuwing onvermijdelijk maakte. De discussie over stedelijke vernieuwing, zoals ingezet door Bureau Parkstad, en de vele projecten om sociale cohesie te bevorderen, tonen – zonder dat men het beseft – grote overeenkomsten met de discussie die gevoerd is over het realiseren van de ‘wijkgedachte’ bij het opzetten van de Westelijke Tuinsteden.

In 1981, zestig jaar na de annexatie van de gemeente Sloten, kregen de bewoners van Osdorp met de komst van een eigen stadsdeelraad weer zelfbestuur. In 1990 volgden de andere Tuinsteden: Geuzenveld/Slotermeer en Slotervaart/Overtoomse Veld. Sinds 1 mei 2010 vormen ze samen het stadsdeel Nieuw-West, met Achmed Baâdoud als voorzitter van het Dagelijks Bestuur.

Uitnodiging boekpresentatie

Nieuw-West, de geschiedenis van de Westelijke Tuinsteden

Op woensdag 1 september 2010 om 17.00 uur in de Van Eesterenzaal, Jan Tooropstraat 6 te Amsterdam. Het eerste boek zal overhandigd worden aan stadsdeelvoorzitter Achmed Baâdoud

Auteur Ton Heijdra – bekend van zijn publicaties over de Amsterdamse volksbuurten – zal een korte lezing houden over de hoofdlijnen van de geschiedenis van Nieuw-West. Na afloop is er een drankje en een hapje. Uw aanwezigheid stellen wij zeer op prijs. Het voorwoord is van Wim Kok, bewoner van de Westelijke Tuinsteden.

Op zaterdag 4 september signeert de auteur bij boekhandel Meck en Holt, Tussen Meer 46/48. Bij de presentatie en het signeren geldt een eenmalige aanbiedingsprijs van € 19,95. Vastgestelde verkoopprijs € 22,50; formaat: 225 x 245 cm; pagina’s: 168; 247 illustraties.

Uit de Westerpost van 25 augustus 2010.
www.westerpost.nl

Zo, dat zit er weer op. Op 9 juni 2010 was het verkiezingsdag, dat zal niemand ontgaan zijn. De landelijke verkiezingen waren historisch te noemen, de verkiezingen voor de leden van de dorpsraad waren wat minder spectaculair. Maar voor de betrokkenen niet minder belangrijk.

Op de verkiezingslijst stond een drietal nieuwe namen en andere leden, zoals Celie, Jaasma, Berghuis, Renooy en Verdegaal waren herkiesbaar. Van de drie personen die nieuw waren op de lijst haalden twee de eindstreep. De derde, Gerrit Oostendorp, haalde het net niet. Hij kreeg 4 stemmen minder dan Wim Verdegaal die nu aan een volgende termijn kan beginnen. Louis Jurgens van de Sloterweg is met zijn 25 jaren het jongste lid van de raad en heeft, zoals u heeft kunnen lezen in de Westerpost van 2 juni, zeer ambitieuze plannen. We hopen dat hij over vier jaar kan zeggen dat hij veel heeft gerealiseerd. Het percentage personen uit het dorpsraadgebied dat heeft gestemd bedroeg 34,8 %. Dat was ongeveer 2% lager dan de vorige keer. Gezien de landelijk trend niet eens zo slecht.

Als de nieuwe raad is geïnstalleerd zullen we ongetwijfeld een nieuw beleidsplan krijgen met daarin de hoofdpunten voor het beleid van de komende vier jaar. We komen daar uitgebreid op terug. Voor nu rest de redactie niets anders dan de gekozenen te feliciteren en ze veel wijsheid en sterkte toe te wensen voor de komende vier jaar.

Arie van Genderen

In Amsterdam Nieuw-West bevinden zich drie schutsluizen die de op polderpeil gelegen wateren in dit deel van de stad verbinden met het hoger gelegen buitenwater. Bij de sluis in de Burgemeester Cramergracht en die langs de Heemstedestraat bij de Westlandgracht is er een peilverschil van 1,70 meter tussen het stadspeil van de Amsterdamse grachten (NAP -0.40) en het polderpeil van de Westelijke Tuinsteden (NAP -2.10), waarvan de Sloterplas het middelpunt vormt.

De eerste bootjes, waaronder een boot van de Dienst Binnenwaterbeheer (BBA),
gaan door de op afstand bediende Cramergrachtsluis; 19 juni 2010.
Foto: Erik Swierstra.

De Akersluis, nabij de Molen van Sloten, vormt de verbinding met het water van de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder, boezemwater van het hoogheemraadschap van Rijnland (NAP -0.60). Het peilverschil bedraagt hier 1,50 meter.

Om met bootjes van en naar de Sloterplas te kunnen varen moet men altijd een van deze drie sluizen passeren. Tot vorig jaar waren de tijden waarop de sluizen geschut werden slechts zeer beperkt, alleen op zondagen in het zomerseizoen en daarbuiten op aanvraag. Omdat er telkens een sluiswachter vanuit de binnenstad hierheen moest komen was dit een omslachtige manier van werken. De Amsterdamse dienst die tegenwoordig over de sluizen gaat is de Dienst Binnenwaterbeheer (BBA). Al langer bestond de wens om tot uitbreiding van de bedieningstijden van deze, en ook andere, sluizen in Amsterdam te komen. Dit was ook een wens van de drie stadsdelen die onlangs zijn samengegaan in Nieuw-West.

In juni 2010 ging eindelijk deze langgekoesterde wens in vervulling. De Dienst Binnenwaterbeheer (BBA) heeft twee van de drie sluizen, de Cramergrachtsluis en de Akersluis, op afstand bedienbaar gemaakt. De sluisdeuren zijn elektrisch beweegbaar geworden en worden vanuit de havengeldpost Nieuwe Meersluis in Amsterdam-Zuid bediend. Als een boot door de sluis wil, dan behoeft men slechts per mobiele telefoon contact op te nemen met de bedieningspost en vervolgens wordt de sluis in werking gesteld.

Op zaterdag 19 juni 2010 werd ’s ochtends de nieuwe afstandsbediening bij de Cramergrachtsluis feestelijk in gebruik genomen door Carolien Gehrels, wethouder Waterbeheer van de Centrale Stad, samen met Paulus de Wildt, portefeuillehouder Nieuw-West voor de Sloterplas. Na enkele toespraken en een telefonische oproep werd de sluis in werking gesteld en konden een boot van Binnenwaterbeheer, alsmede enkele recreantenbootjes op de nieuwe wijze door de sluis varen.

Er behoeft er zich nu geen sluismeester meer ter plaatse te begeven en de sluizen kunnen in principe onbeperkt gebruikt worden. Dit betekent een grote uitbreiding voor de vaarmogelijkheden van en naar de Sloterplas en omgeving. Ook is er in de verbinding tussen de Ringvaart van de Haarlemmermeer en de Kostverlorenvaart, die normaal gesproken via het Nieuwe Meer en de Nieuwe Meersluis en de Schinkel loopt, nu een alternatieve route via de Akersluis, de Sloterplas, de Cramergrachtsluis en de Erasmusgracht en Admiralengracht naar de Kostverlorenvaart. Ook kan op deze wijze nu een rondje gevaren worden, een aardige mogelijkheid voor waterrecreanten in dit deel van Amsterdam. Ook biedt deze mogelijkheid perspectieven om in de toekomst met elektrisch aangedreven bootjes vaartochtjes door Amsterdam-West te maken. Als ook de sluis bij de Heemstedestraat nog van deze op afstand bedienbaar wordt, dan zouden er nog meer mogelijkheden ontstaan, ook voor een kleinere ronde, namelijk via de Slotervaart, Westlandgracht en Postjeswetering naar de bovengenoemde wateren. Dit is ook een wens van het stadsdeel Nieuw-West en hopelijk zal een dergelijke mogelijkheid er in de toekomst nog komen, zodat er een aardig vaaralternatief voor de drukke Amsterdamse grachten ontstaat door rustige en door groen omgeven wateren in de Westelijke Tuinsteden. De Sloterplas is nu onderdeel van de 4,5 uur durende Plassentocht door het groen van Amsterdam.

Erik Swierstra, 19 juni 2010.

Zie ook: http://www.binnenwaterbeheer.amsterdam.nl/alle_nieuwsberichten/nieuws_pleziervaart/aker-_en_cramersluis

* Villa Sloterweg, geen hotel en verplichte herplanting van illegaal gekapte bomen
 
* Handhaving Osdorperweg en omgeving, mede dankzij de Dorpsraad zijn ze eindelijk begonnen met inventarisatie van illegale activiteiten
 
* Cultuur historische verkenning, i.s.m. ons gemaakt
 
* Visie Dorp Sloten, heeft de Dorpsraad aan meegewerkt
 
* Kerstbijeenkomst, initiatief dorpsraad
 
* Verkiezingsavond, intiatief dorpsraad
 
* Informatieavond planschade Westrandweg
 
* Informatieavond Cultuurhistirische verkenning
 
* Informatieavond nieuwbouw Sloterweg
 
* Vernieuwen deel Osdorperweg en deVrije Geer, i.s.m dorpsraad

Uit: de Westerpost, 26 mei 2010