Waarschijnlijk gaat er niet meteen een belletje rinkelen als het gaat over brug 1863. Het is een bescheiden brug met een overspanning van zo’n 6 meter over de Molenwetering van de Riekerpolder, gebouwd in de jaren dertig van de 20e eeuw in Rijksweg 4.

Het is van oorsprong geen brug van de gemeente Amsterdam maar een brug van Rijkswaterstaat, die pas in 1980 aan de gemeente is overgedragen. De rijksweg is in 1966 over een nieuw tracé meer naar het noorden verlegd, samenhangend met de bouw van het nieuwe Schiphol en de Ringweg A10. Het oude gedeelte van de rijksweg uit 1938 is blijven liggen en sindsdien bekend als Oude Haagseweg. Deze weg is in 1975 doorverbonden met de Johan Huizingalaan, het nieuwe gedeelte is ook Oude Haagseweg gaan heten.

Inmiddels rijdt er alweer sinds 2002 een buslijn over de Oude Haagseweg richting Schiphol-Noord. Hiertoe is een brug over de A9 is gebouwd. Maar nu wordt de ambitieuze Westtangent over de oude infrastructuur uitgerold en moet alles anders en beter. Op kosten wordt niet gekeken, de subsidiepotten zijn blijkbaar nog tot de rand gevuld.

Van brug 1863 zijn geen bouwtekeningen, of er is niet goed gezocht, en heeft men geen zekerheid of de brug nog 10 jaar mee kan in het gebruik voor buslijn 69. Daarom heeft men bedacht deze sierlijke boogbrug maar te slopen en te vervangen door een standaard rechthoekige duiker. Dat betekent weer verlies aan beleving, maar daar wordt door de openbaar vervoer-planners niet zo zwaar aan getild. Als belastingbetaler, die uiteindelijk al die subsidie moet betalen, de belastingdruk in Nederland behoort voor de gewone burger tot de hoogste van Europa, denk je dat je sober te werk moet gaan. Analyseer ook zonder tekeningen de bouwkundige staat van deze brug en kijk, als er gebreken worden vastgesteld, of deze verholpen kunnen worden.

Zeker omdat hier ook historische zaken betrokken zijn. De Molenwetering van 1636, de rijksweg van 1938 op basis van het rijkswegenplan 1927, en de laatste stukken van de Riekerpolder die nog in originele staat zijn, veenweiden met oude verkaveling en rijk aan vogels en planten en een mooi uitzicht. Weliswaar naast een transformatorstation, een gasstation en aan de andere zijde de voormalige Militaire Drinkwatervoorziening, nu Rijksluchtvaartdienst (RLD) en kunstenaarskolonie Rijkshemelvaartdienst (RHVD).

Op voorhand insteken op sloop lijkt onbehoorlijk bestuur waarbij niet op waarden en geld wordt gelet. Ogenschijnlijk mankeert er niets aan de brug, waarop ook een zogenaamde NAP-spijker is aangebracht. Vroeger zat er ook een peilschaal van het Stadswaterkantoor, helaas verdwenen, dat geeft aan dat dit een goed gefundeerd bouwwerk is dat de tand des tijds weerstaat. Zelfs bij achterwege blijven van onderhoud.

De uitrol van de Westtangent moet een fraaie herinrichting van dit stuk Oude Haagseweg mogelijk maken, bus en bestemmingsverkeer op dezelfde rijbanen, zodat het zuidelijke deel als parkeerplaats voor bezoekers van de Oeverlanden gebruikt kan gaan worden. Ook de ruimte voor wandelaars en fietsers langs de Anderlechtlaan moet groter worden zodat een mooie entree vanuit Nieuw-Sloten gerealiseerd kan worden.

Dan wordt belastinggeld op een maatschappelijk nuttige wijze aangewend, en worden bewoners uit de omgeving genodigd in hun directe omgeving te wandelen en te fietsen. Openbaar vervoer is geen doel op zichzelf, maar moet zich dienstbaar maken aan de gemeenschap. Die functie laat zich prima verenigen met de andere functies als natuur en recreatie en nutsvoorzieningen.

De vereniging ‘De Oeverlanden Blijven!‘ zal zich met de haar ten dienste staande middelen inzetten om de plannen in deze richting bij te stellen, natuurlijk in samenwerking met de dorpsraad Sloten-Oud Osdorp. Ook voor de brug over de Ringvaart waar wel zichtbare problemen zijn, worden plannen gemaakt voor herstel en/of vernieuwing. Daarover ontbreekt mij nadere informatie.

Nico Jansen; maart 2020.

Zie ook: Brug 1863, Oude Haagseweg en Westtangent (2)

Fotoboek Sloten 1914-1979 nu openbaar

Op de website www.theodurenkamp.nl is per 1 maart 2020 de volledige inhoud te lezen en bekijken van het fotoboek ‘Een school wordt 65′: 100 pagina’s over de historie van de Sint-Jozefschool in Sloten. Het boek werd destijds uitgegeven ter gelegenheid van het jubileum van de school.

Het in 1979 verschenen fotoboek is al vele jaren uitverkocht, maar de inhoud is nog steeds interessant, niet alleen voor mensen die op de Sint-Jozefschool in Sloten hebben gezeten, maar ook voor anderen die belangstelling hebben voor de historie van het dorp Sloten in de 20e eeuw.

Zie: https://www.theodurenkamp.nl/artikelen-1/een-school-wordt-65

Zie ook: 105 jaar na de opening van de Sint-Jozefschool

De Osdorperweg (voorheen Slimmeweg) is al eeuwenlang de verbinding tussen de dorpen Sloten en (Oud) Osdorp.

Tussen de beide dorpen verrees sinds de jaren zestig de nieuwbouwwijk Osdorp, waardoor de historische bebouwing tussen de Plesmanlaan en de Ookmeerweg vrijwel geheel is verdwenen. De weg zelf ligt er nog als fietspad. Bij de Plesmanlaan wordt de weg doorsneden door het water van de Slotervaart.

De Osdorperweg net voorbij de aftakking van de vroegere Uitweg. Hier ligt nu
de kruising van de Osdorperweg en de Tussen Meer, waar tramlijn 17 de weg kruist.
Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.

Op de website www.theodurenkamp.nl is een overzicht verschenen met beelden van ’toen en nu’, wat er verdwenen is en hoe het er tegenwoordig uit ziet.

Zie: www.theodurenkamp.nl/artikelen-1/de-verdwenen-osdorperweg

Zie ook: Door sloop verdwijnt het karakteristieke dorpsbeeld

Met de bouw van nieuwbouwwijken aan de westkant van Amsterdam is al sinds het begin van de 20e eeuw veel van het oude karakter van de vroegere gemeente Sloten verdwenen.

In de eerste decennia na de annexatie van 1921 vooral voor de buurten rond het Mercatorplein, Surinameplein en Hoofddorpplein, maar vanaf de jaren veertig is op nog veel groter schaal veel gesloopt voor de bouw van de Westelijke Tuinsteden, die in de jaren na de Tweede Wereldoorlog uit de grond werden gestampt.

Omstreeks 1970 waren van het oude landelijke gebied nog vooral de bebouwingslinten langs de Sloterweg, Osdorperweg en de zijwegen hiervan, de Akerwegen, de Lutkemeerweg en de Raasdorperweg overgebleven. In de afgelopen decennia zijn deze min-of-meer landelijke wegen als zodanig blijven bestaan, maar regelmatig zijn er nog oude huizen en boerderijen door sloop verdwenen. Dit proces gaat nog steeds onveranderd voort, ondanks het toegenomen bewustzijn voor het cultuurhistorische erfgoed van de pre-urbane bebouwing van voor circa 1940.

Gelukkig is het dorp Sloten sinds oktober 2017 aangewezen als gemeentelijk beschermd dorpsgezicht en zijn er enkele huizen en gebouwen in het landelijke gebied aangewezen al rijksmonumenten of gemeentelijke monumenten, waardoor deze in principe voor sloop behoed worden.

Andere, al dan niet historisch waardevolle en/of beeldbepalende, bebouwing is in principe vogelvrij. Als de eigenaar van het pand het wil slopen dan is daar meestal weinig tegen te beginnen. Zo verloren zowel de Sloterweg als de Osdorperweg ook in de afgelopen jaren nog diverse beeldbepalende panden, die ondanks het feit dat ze niet in aanmerking kwamen voor behoud, al dan niet als monument, nu gemist worden in het straatbeeld.

Veelal is er een braakliggend terrein overgebleven, in sommige gevallen zijn er nieuwbouwplannen, maar eventuele nieuwbouw krijgt een geheel ander karakter dan wat er verdwenen is en daarmee wordt het karakteristieke aanzien van het bebouwingslint (verder) aangetast. Ook het verhaal van de (ontstaans)geschiedenis van de betreffende panden verdwijnt hiermee uit het zicht.

Erik Swierstra; 31 januari 2020.

Foto’s Osdorperweg 571 en 576: Erik Swierstra
Alle overige foto’s: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam

Zie ook: In Memoriam de Arbeidershuisjes

Voorbeelden van huizen en boerderijen die de laatste jaren zijn verdwenen (en eigenlijk behouden hadden moeten worden)

* Arbeidershuisjes Sloterweg 711-715 – gesloopt in januari 2020 – nu braakliggend terrein

* Villa Sloterweg 781 – brand circa 2006 – gesloopt in circa 2011 – nu braakliggend terrein

* Garage Kuykhoven – Sloterweg 1269 – gesloopt in juni 2018 – nu braakliggend terrein

* Boerderij ‘Nooit Gedacht’ – Osdorperweg 571 – gesloopt in december 2019 – nu braakliggend terrein

* Stolpboerderij ‘IJ en Meer’ – Osdorperweg 576 – gesloopt in juni 2013 – nu braakliggend terrein

Al wat langer geleden

* Anna Hoeve – Osdorperweg 512 – gesloopt in 2000 – vervangen door nieuwbouw

* Stolpboerderij ‘Veenrust’ – Osdorperweg 697 – gesloopt jaren negentig – vervangen door nieuwbouw

Sinds januari 2020 staan er bij de toegangen van het dorp Sloten (weer) plaatsnaamborden met de aanduiding ‘Sloten’, met de toevoeging ‘Gemeente Amsterdam’.

Plaatsnaamborden aan de Sloterweg (oostelijk van Sloten) en Osdorperweg (noordelijk van Sloten) in 1954.

Dit betekent de terugkeer van deze aanduidingen, want vroeger, tot de jaren zestig (?), stonden deze er ook al, maar ze zijn ooit weggehaald. Sindsdien stond er bij de Sloterbrug, komend van Badhoevedorp, de plaatsnaamaanduiding ‘Amsterdam’. Ook komend vanaf Halfweg, stond er bij het begin van Oud Osdorp de aanduiding ‘Amsterdam’.

Ook langs de Osdorperweg, aan de noordkant van het dorp Sloten stond een plaatsnaambord ‘Sloten’.

Plaatsnaamborden bij de Sloterbrug in 1953, 1984 en 2020.
In januari 2020 stonden er twee borden naast elkaar: Sloten (nieuw) en Amsterdam (oud).

Oud Osdorp had ook eigen plaatsnaamborden, onder andere ter hoogte van Osdorperweg 517 en Osdorperweg 643.

Plaatsnaambord aan de Osdorperweg (zuidelijk van Oud Osdorp); 1953.

Plaatsnaambord aan de Osdorperweg (noordelijk van Oud Osdorp); 1962.

Op de Sloterweg, aan de oostkant van het dorp, nabij de Ditlaar, stonden ten tijde van de zelfstandige stadsdelen Osdorp en Slotervaart-Overtoomse Veld (1990-2010) ook ‘stadsdeelnaamborden’, met de aanduiding van deze stadsdelen. Toen in 2010 de stadsdelen fuseerden tot Stadsdeel Nieuw-West zijn deze bordjes weer verdwenen.

Stadsdeelnaamborden bij Ditlaar (ten oosten van Sloten); 2006.

Nu is er dus aan de westkant van het dorp weer een aanduiding gekomen met ‘Sloten’, zoals dat ook vroeger het geval was. Ook op enkele plaatsen, waar vroeger geen plaatsnaamborden stonden, zijn zij nu verschenen.

Einde van het dorp Sloten bij de Akersluis, maar niet het einde van de bebouwde kom, dus 50 km/h; januari 2020.

Erik Swierstra, januari 2020.

Alle zwart-witfoto’s zijn afkomstig uit de Beeldbank van het Stadsarchief Amsterdam.

Alle kleurenfoto zijn van Erik Swierstra.

Zie ook: Gebied ‘Sloten’ voortaan aangeduid met bordjes

De vroegere gemeente Sloten werd in 1921 door Amsterdam geannexeerd. In de afgelopen eeuw is van de oppervlakte van de voorheen agrarische gemeente meer dan 90 procent bestemd voor stadsuitbreidingen.

Eerst in de jaren twintig en dertig voor de buurten van Plan West en daarna in de jaren vijftig, zestig en zeventig de Westelijke Tuinsteden en het Westelijk Havengebied en tot slot sinds de jaren negentig voor de wijken Nieuw Sloten en De Aker.

Vanaf de ontginning in de Middeleeuwen is het gebied tussen Sloten en de stad Amsterdam gekenmerkt door polders, met sloten, wegen, boerderijen, etc. Deze hadden vaak een geschiedenis die eeuwen terugging. Waar eeuwenlang boerenland met boerderijen was, werd dit getransformeerd tot grote stadsuitbreidingen waar (bijna) niets herinnert aan wat hier vroeger was.

Eerste uitbreidingen binnen de gemeente Sloten

Al omstreeks 1900 werden er in de gemeente Sloten nieuwe buurtjes met woningen gebouwd, die deels waren bestemd voor Amsterdammers die (net) buiten de grenzen van de stad gingen wonen.

Ten westen de van de in 1904 gebouwde Wiegbrug voor de tram van Amsterdam naar Haarlem en Zandvoort, verrezen vanaf 1908 langs de nieuwe trambaan woningen langs een nieuwe weg, de Admiraal de Ruijterweg. Ook enkele zijstraten dateren uit die tijd. Voor een overzicht zie onderaan dit artikel.

De Admiraal de Ruyterweg omstreeks 1910. Prentbriefkaart.
Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.

Nabij de bestaande Overtoomse Buurt werden vanaf 1905 ook nieuwe forensenwoningen gebouwd, langs de Bosboomstraat (na 1922: Andreas Schelfhoutstraat), de Jacob Marisstraat, Sloterkade, Theophile de Bockstraat en de Weissenbruchstraat.

Iets noordelijker werd in 1919 ten noorden van het latere Surinameplein een begin gemaakt met de bouw van woningen langs de Hoofdweg, het begin van een groot uitbreidingsplan van de gemeente Sloten, dat echter maar voor een klein deel ook door Sloten is uitgevoerd en later in gewijzigde vorm in de jaren twintig tot het Plan West zou leiden.

Plannen na de annexatie door Amsterdam

Nadat de gemeente Sloten in 1921 door Amsterdam was geannexeerd werden grootschalige plannen gemaakt voor de uitbreiding van de stad. Hierbij werd aanvankelijk voortgeborduurd op het uitbreidingsplan van de gemeente Sloten, dat in Amsterdam vorm kreeg als het Plan West. Dit resulteerde eerst in de nieuwe wijken rondom het Mercatorplein, Surinameplein en Hoofddorpplein in de jaren twintig en dertig. Hiervoor verdwenen vooral de percelen van tuinders, die alleen over het water bereikbaar waren, onder het zand.

Het eerste deel van de Hoofdweg bij het Surinameplein, met lage huizen, is in 1919 nog
aangelegd in de Gemeente Sloten, die ook de naam van de straat, Hoofdweg, heeft
vastgesteld. Na de annexatie door Amsterdam in 1921 werd de rest van de buurt gebouwd.
Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.

De volgende veel grootschaliger stadsuitbreidingen werden gerealiseerd volgens het Algemeen Uitbreidings Plan van Amsterdam uit 1935. Bij het maken van dit plan werd vrijwel geen rekening gehouden met de bestaande structuren, alleen enkele wegen aan de rand, zoals de Haarlemmerweg, de Sloterweg en de Osdorperweg bleven gehandhaafd. (Bijna) al het polderland daartussen in zou letterlijk onder het zand verdwijnen. Door de Tweede Wereldoorlog liepen de plannen ongeveer tien jaar vertraging op, maar vanaf 1948 verdween het gebied ten westen van de in de jaren dertig aangelegde Ringspoordijk in hoog tempo onder het zand. Tussen 1951 en halverwege de jaren zeventig werden de Westelijke Tuinsteden gebouwd rondom de gegraven Sloterplas.

Nu was het geen ongebruikelijke manier van stadsuitbreiding, want al sinds de kleine Middeleeuwse stad vanaf de 14e eeuw ging uitbreiden is er veel agrarisch land met de daarbij behorende bebouwing verdwenen, zo dus ook in de 20e eeuwse uitbreidingen.

Van wat er vroeger was is (bijna) niets meer terug te vinden, maar van de vroegere namen in het gebied is nog wel het een en ander te vinden. Naast de hiervoor genoemde overgebleven wegen zijn er ook straten in de nieuwe stad vernoemd naar oude namen van verdwenen boerderijen en wegen.

Bij de bouw van de Tuinstad Osdorp werden op 16 juli 1958 een reeks straten in het noordoosten van deze wijk vernoemd naar oude plaatselijke benamingen en burgemeesters uit de vroegere gemeente Sloten.

Hieronder een overzicht van deze straatnamen in Amsterdam-West die een relatie hebben met de vroegere gemeente Sloten en waar deze naar vernoemd zijn. De informatie over de straatnamen is ontleend aan het boek: “De naam van onze straat. Geschiedenis en verklaring van de straatnamen in Amsterdam”, door: J.A. Wiersma. Uitgave Stadsdrukkerij Amsterdam.

Erik Swierstra, december 2019.
Werkgroep Historie Sloten-Oud Osdorp

Overzicht van straatnamen

Een aantal bestaande straten kreeg na de annexatie per 1 januari 1921 een jaar later (in 1922) een andere naam omdat de straatnaam al in Amsterdam bestond en twee straten met dezelfde naam niet wenselijk was binnen één gemeente.

Staatsliedenbuurt

* De Maljapenkade langs de Kostverlorenvaart werd al 1 juni 1898 gewijzigd in De Wittenkade. Het gedeelte ten zuidwesten van de Staatsliedenbuurt tot aan de Overtoomsesluis werd Baarsjesweg.

Omgeving Admiraal de Ruijterweg

Naamswijziging per 22 maart 1922:
* Emmastraat –> Lumeijstraat
* Piet Heinstraat –> Van Gentstraat
* Van Rijnstraat –> Chasséstraat
* Wilhelminastraat –> Bestevâerstraat
* Zoutmanstraat –> Wiltzanghlaan (naam gewijzigd per 20 april 1939)
* Prinses Julianastraat –> Willem Leevendstraat (naam gewijzigd per 20 april 1939)

Het Slatuinenpad werd ten zuiden van de Admiraal de Ruijterweg per 30 januari 1924 gewijzigd in Slatuinenweg, de rest van het pad richting Sloterdijk verdween onder het zand van de latere Willem de Zwijgerlaan.

Gehandhaafd bleven onder hun bestaande naam:
* Admiraal de Ruijterweg
* Jan van Evertsenstraat
* Jan van Galenstraat
* Reinier Claeszenstraat
* Witte de Withstraat

De Maarten Harpertszoon Trompstraat behield zijn naam ondanks dat er in Amsterdams al een Trompstraat bestond (genoemd naar Cornelis Tromp). Om verwarring te voorkomen kreeg deze straat in Zuid op 22 maart 1922 een nieuwe naam: Trompenburgstraat.

Overtoomse Buurt

Naamswijziging per 22 maart 1922:
* Bosboomstraat –> Andreas Schelfhoutstraat
* Sloterstraatweg –> Sloterkade en Sloterweg; een deel werd per 29 augustus 1973: Rijnsburgstraat

Gehandhaafd bleven onder hun bestaande naam:
* Jacob Marisstraat (een deel van de straat werd Jacob Marisplein)
* Theophile de Bockstraat
* Weissenbruchstraat
* Generaal Vetterstraat
* Spijtellaantje

De vanaf 1905 door de Gemeente Sloten aangelegde Jacob Marisstraat
behield zijn naam na de annexatie in 1921. De paardentram naar Sloten
die hier vanaf 1918 reed werd nog enkele jaren door de Gemeente Tram Amsterdam
geëxploiteerd als tractortram. Foto uit 1922.
Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.

Dorp Sloten

Naamswijziging per 22 maart 1922:
* Herenstraat (Dorp Sloten) –> Osdorperweg
* Slimmeweg –> Osdorperweg
* Akerweg –> Sloterweg

Middelveldsche Akerpolder

Naamswijziging per 22 maart 1922:
* Noorderweg –> Noorderakerweg
* Zuiderweg –> Zuiderakerweg

Straatnamen in de tuinstad Osdorp

In de Tuinstad Osdorp zijn vanaf 16 juli 1958 in de wijk tussen de Ookmeerweg, Meer en Vaart, Hoekenespad en Hoekenesgracht diverse straten vernoemd naar historische boerderijen, namen en begrippen uit de vroegere gemeente Sloten.

* Beek en Hoff – Voormalige boerenhofstede aan de Haarlemmerweg, tegenover het dorp Sloterdijk.
* Blomwijckerpad – Een door stadsuitbreiding verdwenen weg in het oude Sloten.
* Boutenburg – Voormalige boerenhofstede aan de Haarlemmerweg ter hoogte van de Vredenhofweg.
* Braak en Bosch – Voormalige boerenhofstede aan de Haarlemmerweg, gesloopt voor de aanleg van de tuinstad Geuzenveld.
* Bullepad – Genoemd naar een door stadsuitbreiding verdwenen zijpad van de Haarlemmerweg, ter hoogte van de Vredenhofweg. Vermoedelijk liep de bul, oftewel de fokstier van de buurt.
* Cromme Camp – Historische naam in de voormalige gemeente Sloten: een stuk grond.
* Geer Ban – De Geer Ban of Vrije Geer was een van de vier delen waaruit de gemeente Sloten in vroeger eeuwen bestond. Zie ook Vrije Geer. Een ban was oudtijds een bestuursgebied; een aantal bannen vormde tezamen een baljuwschap.
* Grasrijk – Voormalige boerderij aan de Uitweg, gesloopt voor de aanleg van de tuinstad Osdorp.
* Groenehuyzen – Voormalige boerderij in de vroegere gemeente Sloten.
* Groenpad – Voormalig weggetje in de voormalige gemeente Sloten.
* Hoekenes – Eilandje in het vroeger IJ. Het woord nes betekent landtong.
* Hooge Venne – Voormalige boerderij in de oude gemeente Sloten.
* Klarenburg – De voormalige boerderij aan de Uitweg, gesloopt voor de aanleg van tuinstad Osdorp. De ‘l’ in de straatnaam is dus abusief, maar burgemeester en wethouders oordeelden deze afwijking naderhand niet gewichtig genoeg om het raadsbesluit te wijzigen.

* Meer en Vaart – Voormalige hofstede aan de Sloterdijkermeerweg nabij de Haarlemmerweg, gesloopt voor de aanleg van Bos en Lommer. Het was de ambtswoning van de burgemeester van de in 1921 opgeheven gemeente Sloten.
* Nieuwe Laan – Voormalige weg in de Sloterpolder, verbindingsweg tussen Uitweg en Sloterdijkermeerweg. Op een kaart van 1650 wordt die oude weg Nieuwe Laan genoemd, op latere kaarten komt de naam Malleweg voor. De huidige Nieuwe Laan kreeg bij de aanleg de naam Malleweg, maar wegens bezwaren werd de naam in 1967 gewijzigd in Nieuwe Laan.
* Notweg – Een voormalige weg tussen de Sloterdijkermeerweg en de Haarlemmerweg, verdwenen voor de aanleg van de Bos en Lommerbuurt. Een notweg is een landweg, bestemd voor vervoer van de oogst van het veld; het Friese woord ‘not’ betekent ‘oogst’. Het begrip komt in Noord-Holland boven het IJ veelvuldig voor, ook als notsloot voor een waterweg met dezelfde functie.
* Ookmeerweg – Naar de vroegere polder, een drooggemalen meertje ten noorden van de buurtschap Osdorp.
* Osdorper Ban – Naar de buurtschap Osdorp. Op oude kaarten wordt deze buurtschap vermeld als Oostdorp. In 1957 begon de bouw van de tuinstad Osdorp, die in 1973 praktisch voltooid is. De Osdorperweg droeg vanouds de namen Herenstraat (in het dorp Sloten) en Slimmeweg.
* Reinveen – Voormalige boerderij aan de Uitweg, gesloopt voor de aanleg van tuinstad Osdorp.
* Remijden – Historische naam van een stuk land in het oude Sloten.
* Rijgersborgh – Boerderij (ook genaamd Reigersbosch) aan de Uitweg, gesloopt voor de aanleg van de wijk Slotermeer.
* Ruimzicht – Voormalige boerderij aan de Uitweg, gesloopt voor de aanleg van tuinstad Osdorp.
* Sonderbuur – Naam van een gesloopte boerderij aan de Haarlemmerweg tegen Halfweg.
* Tussen Meer – Voormalige boerderij in het oude Sloten.
* Veldzicht – Boerderij aan de voormalige Uitweg, gesloopt voor de aanleg van de Westelijke Tuinsteden. Voor 1975 droeg deze straat de naam Heijningspad, die werd ingetrokken bij de benaming van de Heining.
* Vreedenhaven – Een oude buitenplaats in het gebied van de voormalige gemeente Sloten.
* Vrijburg – Voormalige buitenplaats aan de Haarlemmerweg.
* Vrijzicht – Voormalige boerderij in de oude gemeente Sloten.
* Wildeman – Voormalige korenmolen aan de Amstelveenseweg, ter hoogte van de Kalfjeslaan.
* Witte Klok – Voormalige boerenhofstede in de oude gemeente Sloten.

Namen van vroegere burgemeesters van Sloten

* L. van Sonsbeeckstraat – Lodewijk Hendrik van Sonsbeeck (1831-1903), burgemeester van Sloten van 1864 tot 1868, daarna van Vlagtwedde.
* M. Hanenbergstraat – Matthijs Abel Joannes Hanenberg (1781-1838), vanaf 1815 eerst schout, daarna tot 1837 burgemeester van de gemeente Sloten, Sloterdijk, Osdorp en de Vrije Geer.
* Martini van Geffenstraat – Jhr. Frans Willem H.P.J. Martini van Geffen (1832-1883), burgemeester van de gemeente Sloten van 1881 tot 1883.
* Van Suchtelen van de Haarestraat – Jhr. Anthon Hendrik Peter Karel van Suchtelen van de Haare (1869-1946), laatste burgemeester van de gemeente Sloten (1909-1921).

Diverse begrippen

* Keurenplein – Keuren zijn de verordeningen van elk openbaar bestuur voor 1795. De naam hangt samen met het werkwoord ‘keuren’ in de betekenis van ‘kiezen’; oorspronkelijk gold het de regels die in acht moesten worden genomen of werden vastgesteld op de dag waarop nieuwe bestuurders werden gekozen.
* Langswater – Oude Rijnlandse naam, voorkomende op de kaart van Floris Balthasar van Berkenrode uit 1610. Langswater was een tochtsloot van het oude Osdorp naar het IJ, ter hoogte van Spieringhorn.
* Jan Rebelstraat – Jan Rebel was een eilandje in het vroegere IJ. De naam komt voor op oude kaarten. Hoe het eilandje aan zijn naam is gekomen, is onbekend.
* Zuidermolenweg – Oude molen in het vroegere Sloten (suyder Mole), vermeld op de kaart van Jan Dou uit 1687.

Straatnamen in en bij het dorp Sloten

Ook bij het dorp Sloten zijn vanaf 2 mei 1957 diverse straten vernoemd naar historische boerderijen, namen en begrippen uit de vroegere gemeente Sloten.

* Langsom – Naam van een vroegere molenwetering in de Riekerpolder.
* Ditlaar – De voormalige hofstede van dijkgraaf Ellard Ditelaar, die in de achttiende eeuw aan de Sloterdijkermeerweg heeft gestaan.
* Slimmeweg – Dit is de vroegere naam van de Osdorperweg zoals op oude kaarten van dit gebied is te vinden.
* Vrije Geer – Oude benaming van een deel van de gemeente Sloten, een driehoekig gebeid dat zich uitstrekte van de zuidwestpunt van de Slotermeer tot aan de Haarlemmermeer. Het gebied lag buiten de jurisdictie (1100 roeden) van Amsterdam. De ingezetenen van de Vrije Geer waren vanouds vrijgesteld van het betalen van bepaalde beden (belastingen) aan de graven van Holland.
* Akersluis, Akerpolderstraat en Nieuwe Akerweg – Genoemd naar de Akerpolder in de voormalige gemeente Sloten. De naam Aker en Akerwatering zijn historische namen die reeds op een kaart van Rijnland uit 1687 van Jan Dou voorkomen.

In de jaren negentig werden er in het dorp ook enkele straten vernoemd naar inwoners van Sloten die zich verdienstelijk hadden gemaakt voor het dorp.

* P. Hans Frankfurthersingel (aan de overkant van de Akersluis).
* Lies Bakhuyzenlaan.
* Gerrit van der Puijstraat.

Naast het Politiebureautje aan de Sloterweg 1226 heeft het in de jaren negentig nieuw ingerichte plein de naam ‘Dorpsplein’ gekregen.

Bij Langsom, tegenover de Molen van Sloten, zijn / waren er nog twee niet-historische informele straatnaamborden: ‘Sloterpleintje’ en ‘Arie Haring Plein’ (genoemd naar de Haringkar). Het laatste bordje is met de haringkar in juni 2020 verdwenen.

Erik Swierstra, december 2019 (tekst en foto’s)
Werkgroep Historie Sloten-Oud Osdorp

Maandag 1 juli 2019 was het precies 105 jaar geleden dat de Sint-Jozefschool in Sloten werd geopend. Een gloednieuw gebouw werd die dag in 1914 door 189 leerlingen en 4 leerkrachten in gebruik genomen.

Schoolhoofd was de heer H. Schuss voor wie een grote ambtswoning beschikbaar was: het nog steeds bestaande huis op Sloterweg 1190. Het schoolgebouw met 6 lokalen, verdeeld over twee verdiepingen, stond in het verlengde achter de hoofdenwoning en is in 1992 afgebroken ten behoeve van nieuwbouw op dezelfde fundamenten voor De Driesprong.

De gloednieuwe Sint-Jozefschool bij de opening op 1 juli 1914
in de nog open ruimte bij de banpaal.
Foto: Schoolcollectie Sint-Jozefschool.

De opening van de school op 1 juli 1914 was de kroon op het streven naar een katholieke school in Sloten waar tot dusver alleen openbaar onderwijs bestond. Reeds in 1871 werd door de Sint-Pancratiusparochie de “Vereeniging tot Bevordering van Katholiek Bijzonder Onderwijs in de Parochie van den H. Pancratius te Osdorp” opgericht om daartoe de nodige gelden bijeen te brengen.

Nadat de parochiekerk in Osdorp werd afgebroken en in 1901 een nieuwgebouwde kerk in Sloten in gebruik werd genomen, werd in 1913 op het naastgelegen terrein een boerderij afgebroken om de bouw van de school mogelijk te maken. De in katholieke kringen vermaarde architect Jan Stuyt ontwierp school en hoofdenwoning. Hij was tevens de architect van de Sint-Pancratiuskerk en vele andere kerken in Nederland en liet zich bij het ontwerp inspireren op een eveneens door hem ontworpen school met woning in Krommenie.

De Sloterweg tussen 1901 en 1913. Waar nu rechts de boerderij staat,
verrees in 1913 de nog steeds aanwezige hoofdenwoning op nummer 1190.
Foto: Stadsarchief Amsterdam.

Leerlingenverschuiving
De 189 leerlingen op de pas geopende Sint-Jozefschool werden onttrokken aan de openbare scholen in Sloten en Osdorp die in een klap daalden van resp. 181 naar 84 leerlingen en van 86 naar 52 leerlingen. Tot 1988 heeft de Sint-Jozefschool aan ruim 2.000 leerlingen de eerste onderwijsbeginselen bijgebracht.

In dat jaar moest de school worden gesloten als gevolg van de ontruiming van het Tuinbouwgebied Sloten, waar in de 90-er jaren Nieuw-Sloten werd gebouwd. De in 1993 aldaar geopende katholieke basisschool De Mijlpaal ontleent dan ook zijn naam aan de banpaal die nog steeds naast de school in Sloten staat en is in feite de opvolger van de Sint-Jozefschool.

Aanbouw en afbraak
Door de verlenging van de leerplicht werd het schoolgebouw in 1931 uitgebreid met een zevende lokaal, terwijl in 1955 daar bovenop het handenarbeidlokaal werd gebouwd en er een nieuwe vleugel kwam met gymzaal en daarboven 3 lokalen dwars op de oude vleugel t.b.v. de Sint-Willibrordus vglo-school. Deze aanbouw staat er nog steeds en is nu samen met de nieuwbouw op de fundamenten van het oude gebouw het onderkomen van De Driesprong voor speciaal basisonderwijs die sinds 1970 in een deel van de oude Sint-Jozefschool werd gehuisvest, nadat de vglo-school in 1968 bij de invoering van de mammoetwet werd opgeheven.

Relikwie…
Enige restant uit 1914 is nu nog de voormalige hoofdenwoning op het adres Sloterweg 1190 die, nauwelijks veranderd, dezelfde markante uitstraling heeft behouden.

Een ander restant is de gedenksteen ter herinnering aan de eerste steenlegging op 7 november 1913 die thans als een relikwie wordt gekoesterd in de directiekamer van De Driesprong. Uit deze datum valt dus af te leiden dat school en woning in nog geen 8 maanden werden gebouwd! Hoewel de Sint-Jozefschool niet ouder dan 74 is geworden, hebben leerlingen, leerkrachten en ouders van De Driesprong in april 2014 het eeuwfeest gevierd van de plek waarop het op 1 juli 1914 allemaal is begonnen…

Theo Durenkamp; juli 2019.

Zie ook: www.theodurenkamp.nl

Van: https://www.theodurenkamp.nl/artikelen-1/105-jaar-na-de-opening-van-de-st-jozefschool

Zie ook: https://www.theodurenkamp.nl/artikelen-1/een-school-wordt-65

De tijd vliegt! Weet u het nog? In december 1994 was het referendumcomité ‘Behoud Weilandje Vrije Geer’ druk in de weer om 30.000 handtekeningen van Amsterdammers te verzamelen.

Geen sinecure. Zeker omdat bijna níemand dit kleine weilandje bij Sloten kende. De gemeente wilde het volbouwen en de tram moest er op een dijk dwars doorheen… Mede dankzij De Echo is dit toen voorkomen. Natuurlijk was de krant ook present bij de referendumwinst op 17 mei 1995 en in 2008, toen het gelijknamige natuurpark geopend werd. Recent berichtte de krant nog over het wel en wee van de Vrije Geer-ooievaars.

‘Behoud Weilandje Vrije Geer’.

Hou ’t groen in Amsterdam
Velen hebben zich er indertijd over verbaasd dat het Weilandje-referendum gewonnen werd. Sommigen beweren dat het Weilandje meelifte op het Stadsprovincie-referendum, dat gelijktijdig werd gehouden. “Het échte verhaal is dat beide referenda elkáár versterkten”, zo vertelt Tamar Frankfurther, indertijd lid van het referendumcomité en nog altijd voorzitter van de beheergroep van het natuurpark. “Uit onderzoek van de gemeente bleek namelijk dat hoog opgeleide bewoners uit Zuid en de Binnenstad zich nauwer betrokken voelden bij het referendum over de Stadsprovincie. Maar de ‘gewone’ Amsterdammers in de buitenwijken herkenden zich meer in de discussie over het belang van het behoud van groen in de stad. Het Weilandje stond symbool voor ál het bedreigde groen in héél Amsterdam. Dat werd verbeeld in de ‘Amsterdamse Bedreigde Groene Plekkenkaart’. Wie ONeens stemde, liet weten: “Gemeente, niet alleen het Weilandje, maar ook het groen in míjn buurt moet behouden blijven!”.

Voorbeeldfunctie
Het zou reuze jammer zijn wanneer het unieke verhaal over de inspraak, de acties en dit referendum verloren zou gaan. “Daarom gaan we in een film laten zien hoe we alles gedaan hebben. We mogen de opnamen van AT5 en de landelijke omroepen gratis voor deze film gebruiken. De film ‘De slag om het Weilandje Vrije Geer’ gaat op 17 mei 2020 in première. Daarna kan iedereen gratis kijken via www.geheugenvanwest.nl. Ik hoop dat nieuwe actievoerders geïnspireerd raken door ons positieve voorbeeld”, aldus Tamar.

Afsluitend: “Huis-aan-huisbladen zijn belangrijk. Juist om het kleine nieuws dicht bij huis te melden. Het is dan ook een groot verlies voor Amsterdam dat dit na zoveel jaren de állerlaatste Echo is. Gelukkig heeft Nieuw-West als enige stadsdeel van Amsterdam nóg een krant, de Westerpost.”

Tamar Frankfurther

Uit de Echo van 18 december 2019.

De gemeente Amsterdam is op 14 oktober 2019 begonnen met de sloop van de oude – voor Oud Osdorp gezichtsbepalende – hoeve aan de Osdorperweg, boerderij ‘Nooit Gedacht’.

Sloop van het dak; 26 november 2019.
Foto: Trees Kaizer.

De hoeve, die sinds 1895 wordt bewoond door de familie Worm, bestond uit een woonhuis, wagenschuur en een koeienstal. De gemeente heeft de oude hoeve laten verkommeren. Om spontaan instorten te voorkomen, was sloop helaas noodzakelijk.

Hoeve ‘Nooit Gedacht’ zoals het was; 22 april 2016.
Foto: Erik Swierstra.

De boerderij aan de Osdorperweg 571 op 6 november 1957.
Foto: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Bureau Monumenten en Archeologie oordeelde dat de hoeve geen monument kon worden omdat er “te weinig waarden resteren als gevolg van bouwvalligheid”. Hetzelfde lot wacht de oude hooiberg naast de hoeve. Al met al een verdrietige wond in het landelijk gebied van Oud Osdorp… De familie Worm wil nu zo snel mogelijk iets moois gaan terugbouwen, maar daarover volgt later meer.

Tamar Frankfurther

Uit: de Westerpost van 18 december 2019.

* Zie ook: Oudste Osdorpse boerderij gesloopt
* Zie ook: Melkveebedrijf Worm
* Zie ook: Osdorperweg 571