Viaductschilderingen onder de A4 bij Sloten
Nabij het dorp Sloten ligt een aantal viaducten waarmee de Nieuwe Haagseweg, de autosnelweg A4 van Amsterdam naar Den Haag, en de Schipholspoorlijn over kruisende wateren en wegen gaan.
Deze viaducten worden gedragen door een groot aantal betonnen kolommen. Diverse kunstenaars, maar ook knoeiers, hebben hun sporen op de kolommen achtergelaten. Naast prutswerk zijn er ook een aantal mooie juweeltjes aan schilderwerk te ontdekken. Dit artikel beschrijft enkele hiervan.
De aanleiding hiertoe waren twee berichten in de Nieuwsbrieven Sloten-Oud Osdorp van 7 en 21 april 2021 die hieraan waren gewijd. Zie: Nieuwsbrief Sloten-Oud Osdorp – 7 april 2021 en: Nieuwsbrief Sloten-Oud Osdorp – 21 april 2021.
In het eerste bericht werd bij een foto van een beer en een jongen de vraag gesteld of deze van de mysterieuze kunstenaar Banksy zou zijn. In het tweede bericht, op 21 april, kwam hierop een antwoord dat dit niet het geval was en dat de schildering van de gemaakt was door ‘Pipsqueak was here’. Dit tweekoppige kunstenaarscollectief koos voor deze naam, omdat “we klein, onbeduidend, maar toch luid en aanmatigend zijn en omdat we met onze kleine stemmen tóch gehoord willen worden. Zo vragen we op onze eigen eigenaardige manier aandacht voor alle grote en kleine zaken van het leven.”
Naar aanleiding hiervan ben ik op 21 april zelf gaan kijken wat er te zien was en langs alle viaducten en kolommen gefietst tussen de Ringvaart van de Haarlemmermeer en het knooppunt Nieuwe Meer in de Riekerpolder. Dit betrof ook de viaducten over de Anderlechtlaan en de Johan Huizingalaan / Oude Haagseweg. Niet alleen de reeds getoonde schilderingen van ‘Pipsqueak was here’ waren te zien, maar ook nog diverse andere van dit duo, maar ook schilderingen van diverse andere makers. Hieronder enkele foto’s gemaakt tijdens mijn fiets- en ontdekkingstocht.
Sommige afbeeldingen komen ook voor op de website www.pipsqueakwashere.com.
Deze bevinden zich op kolommen aan de Amsterdamse kant van de Ringvaart. Daarnaast is er een schildering van dezelfde maker te vinden op een kolom aan de Johan Huizingalaan.
Vooral kolommen van de viaducten over de Ringvaart dragen flink wat schilderingen van diverse kunstenaars. Van de sommige is mij niet bekend wie de maker(s) is / zijn, maar er zijn duidelijk verschillende stijlen te herkennen.
Op de kolommen van de viaducten over de Anderlechtlaan zijn ook enkele schilderingen van onbekende herkomst aan te treffen, ook de viaducten over de Johan Huizingalaan dragen enkele schilderingen, maar de meeste kolommen zijn hier nog onbeschilderd.
Ten slotte is er nog de oude overbrugging van de Oude Haagseweg over de Ringvaart. Ook hier zijn aan de Amsterdamse kant enkele schilderingen aan te treffen. Dit betreft een ‘groepsportret’ van apen en daartegenover een gekleurd vlak in een diagonaal verdeeld in rood-wet en zwart-wit.
Zo blijkt de omgeving van Sloten toch over een aardige collectie ‘viaductkunst’ te beschikken. Leuk voor een ontdekkingstocht.
Heeft iemand meer informatie over deze schilderingen? Wie weet er meer van? Reacties aan: eriksw@wxs.nl
Tekst en foto’s: Erik Swierstra; april-mei 2021.
(N.B. Door op de afbeelding te klikken kan een vergrote weergave worden getoond.)
Viaducten over de Ringvaart van de Haarlemmermeer, zijde Amsterdam
Water, melon, sugar. David Shillinglaw (London).
Twee beren en een jongen. Pipsqueak was here.
Beer en jongen. Pipsqueak was here; ’Local Cathedral; 19 april 2013.
Beer en jongen. Pipsqueak was here; ’Local Cathedral; 19 april 2013.
Portret van een jonge vrouw (1). Pipsqueak was here.
Portret van een jonge vrouw (1). Pipsqueak was here.
Ooh Boy. Pipsqueak was here.
Ooh Boy. Pipsqueak was here.
Portret van een oudere heer. Pipsqueak was here.
Portret van een oudere dame. Pipsqueak was here.
Portret van een oudere dame. Pipsqueak was here.
All systems are go! Pipsqueak was here.
Portret van een jonge vrouw (2). Pipsqueak was here.
Portret van een jonge vrouw (3). Pipsqueak was here.
Staande beer. Pipsqueak was here.
Kolommen van de viaducten van de Schipholspoorlijn en de A4 (Nieuwe Haagseweg) over de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder.
Kolommen van de viaducten van de A4 (Nieuwe Haagseweg) over de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder.
Brug in de Oude Haagseweg over de Ringvaart van de Haarlemmermeer, zijde Amsterdam
Groepsportret chimpansees. “The circus has left town… We just stuck around…”. Pipsqueak was here. Amsterdamse Straatkunstprijs; 13 mei 2011.
Rode en zwarte driehoek. Jan van der Ploeg.
In maart 2022 werden de rode en zwarte driehoek vervangen door het blauw-geel van de Oekraïense vlag.
In oktober 2022 was de viaductpijler weer betongrijs.
In november 2022 was er een ‘zebrapad’ beschildering gekomen.
Viaducten over de Anderlechtlaan, westzijde
‘Superbear’ – beer en jongen met cape. Pipsqueak was here.
Man met een ‘hengel’ (?). Onbekende kunstenaar.
Viaducten over de Johan Huizingalaan, westzijde
Olifant en meisje. Pipsqueak was here.
Abstracte symbolen. Onbekende kunstenaar.
Kolommen van viaducten over de Johan Huizingalaan.
Symbolen lijken op cijfers. Onbekende kunstenaar.
Kolommen van viaducten over de Johan Huizingalaan.
Symbolen lijken op cijfers. Onbekende kunstenaar.
Foto’s: Erik Swierstra, 21 april 2021.
Weelderige bermen in en om Sloten, een rondgang
De afgelopen weken kijken we onze ogen uit als we vanaf de Plesmanlaan richting dorp Sloten fietsen en in de omgeving van Sloten wandelen. De bermen langs de paden staan uitbundig in bloei en vooral hommels en bijen zweven van plant tot plant.
Er bloeit van alles: Klaprozen, Korenbloemen, Cichorei, diverse soorten Boterbloemen en Klaver. Wat een weelde ten opzichte van het vorige jaar.
Bloemrijke berm langs de Plesmanlaan te Sloten. Foto: Anne Nicolai.
Het voelt vooral goed aan, omdat we ook weten dat veel verschillende soorten beplanting een voorwaarde is voor een rijk insectenleven. En wel omdat veel insecten er afhankelijk van zijn. Het biedt beschutting tegen belagers (vogels). Het blad van veel planten is voedsel voor o.a. rupsen, sprinkhanen. De nectar van bloemen is van levensbelang voor zweefvliegen, bijen en vlinders. En deze vliegende bezoekers zorgen weer voor bevruchting van veel planten, waaronder allerlei fruitbomen, die ons van voedsel voorzien. Veel insecten betekent vervolgens ook een rijk vogelleven.
Als ‘Vlindergroep Sloten’ zijn we hier blij mee. Dit is ook de reden, dat we ongeveer om de twee weken een ‘rondje Sloten’ maken, om daarin vast te stellen hoe de bermen gemaaid worden. Het resultaat zetten we in een overzicht, zodat we een totaalbeeld van het beheer krijgen.
Icarusblauwtje in Natuurpark Vrije Geer; 8 juli 2021. Foto: Els Albers.
Maaien op zich is niet verkeerd voor bloemrijk grasland. Dit moet echter met beleid gebeuren. Aandachtspunten zijn onder andere: niet vaker dan twee x per jaar maaien, de eerste keer maaien na 1 juli en dan ongeveer de helft van de begroeiing laten staan, de tweede keer een ander deel maaien en steeds het maaisel na enkele dagen verwijderen. Zo ontstaat er een voedselarme bodem, waar bloemrijke kruiden het best op groeien.
Inmiddels hebben we begrepen dat deze werkwijze ook past in het beleid van de gemeente Amsterdam die het groen in de wijken wil versterken. We hopen dat deze trend zich de komende jaren verder doorzet, zodat er mooie groene en gezonde wijken ontstaan, waar we dan ook veel vlinders hopen te ontdekken.
Namens de Vlindergroep Sloten, Anne Nicolai; 20 juli 2021.
Nieuw meldpunt voor geluids- en stankoverlast Schiphol
Het was altijd al een doorn in het oog van velen dat de registratie van Schiphol-overlast werd uitgevoerd door partijen die niet onafhankelijk waren. Als door een slager die zijn eigen vlees keurt…
www.vliegherrie.nl
Een groep omwonenden van Schiphol is daarom samen met diverse maatschappelijke en bewonersorganisaties een eigen website begonnen: “Meld vliegherrie!” Iedereen kan zoveel meldingen indienen als hij wil, maar het is wel van belang om eerst een account aan te maken.
Alle klachten over Schiphol, in de breedste zin, zijn hier welkom. Het hoeft dus niet alleen over geluidsoverlast te gaan, maar kan ook over stankoverlast (van kerosine), veiligheidszorgen of andere milieu- gerelateerde onderwerpen gaan. Alle geregistreerde klachten blijven openbaar en voor iedereen opvraagbaar. Via deze link kunt u een account aanmaken op deze website
Openbaar en transparant
Deze website is voor en door omwonenden van Schiphol. De initiatiefnemers: “Onze site is een aanvulling op de reguliere sites voor klachten over vliegverkeer, die worden beheerd door de luchtvaartindustrie zelf of door overheidsorganen die weinig prioriteit geven aan de meldingen. ‘Meld vlieghinder!’ functioneert als toegangspoort voor wetenschappers en journalisten naar de persoonlijke verhalen van melders.
Op deze site telt iedere melding, al maakt u vijfduizend meldingen in een jaar. Alle meldingen zijn openbaar toegankelijk – uiteraard zonder de NAW-gegevens van de melders. Eén voorwaarde: geen schuttingtaal of enge ziektes in uw meldingen. Wij zijn geen experts en wij beantwoorden dus geen vragen over vliegtuigoverlast. Wij inventariseren alleen en publiceren iedere week een nieuwe landkaart waarop alle meldingen te zien zijn.” Deze site is een gezamenlijk initiatief van diverse maatschappelijke organisaties en bewonersplatforms rond Schiphol.
Tamar Frankfurther; 23 juli 2021.
Vissterfte karpers en brasem, voorn en andere vissen
Het landelijke gebied is sloot-rijk. Verschillende mensen zagen in de afgelopen periode dode vissen in de sloten drijven. Zij meldden dit aan de gemeente en aan Waternet.
Osdorperweg Oud Osdorp. Foto: Erik Swierstra.
Waternet laat weten dat er inderdaad sinds half mei sprake is van een hogere vissterfte dan gebruikelijk.
Polders van Oud Osdorp
Waternet: “Vooral in de Lutkemeerpolder en Osdorper Binnenpolder is sprake van een enorme sterfte. Samen met de Amsterdamse Hengelsportvereniging hebben we gezocht we naar de oorzaak van deze opvallende vissterfte die alleen karpers treft. Deze karpers overleden aan een specifiek karpervirus met de naam ‘Carp Edema Virus’. Het is niet makkelijk om maatregelen te nemen om dit te bestrijden. Wel proberen we verspreiding van dit virus zoveel mogelijk te voorkomen.
Bij hogere watertemperaturen groeit het virus minder goed, dus hopelijk helpt het warmere weer mee om deze vissterfte te beperken. De dode karpers worden door ons verwijderd. Het virus is niet schadelijk voor de mens. Toch is het verwijderen van de dode karpers erg belangrijk om het ontstaan van ziektes te voorkomen, zoals Botulisme.”
Meld dode vissen en dichtgeslibde sloten
Naast de sterfte van karpers kreeg Waternet ook meldingen over vissterfte van brasem, voorn en andere soorten. Daarover meldt het waterschap: “Het is normaal dat er in het voorjaar tijdens de paaiperiode vissterfte optreedt. Dit jaar is de vissterfte hoger dan gebruikelijk. Dit komt vermoedelijk door het koude voorjaar. Hierdoor zijn vissen in een slechtere conditie, waardoor ze gevoelig zijn voor ziektes. Tijdens de stressvolle paaiperiode neemt hun weerstand nog verder af en dat kan dan tot hun dood leiden.”
Het waterschap en de gemeente vragen aan iedereen die dode vissen ziet drijven, dit gemeente dit vooral te melden. Deze worden dan verwijderd. Ook dichtgeslibde sloten dragen niet bij aan het welzijn van vissen. Via bovenstaande link kunt u ook melden wanneer bepaalde sloten hoognodig toe zijn aan een baggerbeurt.
Tamar Frankfurther, 23 juli 2021.
Fietsersbond blij met snelfietsroute tussen Schiphol en de Zuidas
De Fietsersbond Amsterdam stemt in grote lijnen in met de voorstellen uit de Concept Ontwikkelstrategie voor De Oeverlanden. Zo blijkt uit hun Inspraakreactie.
Het bestuur geeft aan verheugd te zijn dat de snelfietsroute Schiphol − Oeverlanden − Zuidas een belangrijk onderdeel van de plannen is. Voor de overige fietsroutes binnen het gebied pleiten zij voor terughoudendheid: de bestaande Oeverroute biedt al veel afwisseling en doorzichtjes.
Doorsteek vanaf Plantijnpad is wenselijk
De betere toegankelijkheid, met nadruk op Johan Huizingalaan en Anderlechtlaan, is teveel vanuit de auto gedacht. Beide wegen zijn Hoofdnet Auto, en daarmee druk en onaantrekkelijk om langs te fietsen. Zet voor fietsers daarom vooral in op de drie overige ingangen: Jaagpad (autoluw), Christoffel Plantijnpad (autovrij) en Ringvaartdijk (autovrij). Vanuit het Plantijnpad is een, nu ontbrekende, logische en korte doorsteek richting Oeverpad wenselijk.
Voor fase I heeft de Fietsersbond een sterke voorkeur voor realisatie van het snelfietspad Oude Haagseweg- Riekerweg, met tijdelijke doorbinding langs het Jaagpad naar de Schinkelsluizen. Dit hoeft relatief weinig te kosten.
Tamar Frankfurther; 23 juli 2021.
Wees- en Armenhuis (1906) met zijn rijke historie kan er weer járen tegen
Het gezichtsbepalende pand aan de Slotense Akerpolderstraat is in het voorjaar van 2021 grondig (en verantwoord) gerenoveerd en kan er weer jaren tegen. Wezen, bejaarden, krakers, jongeren: Het Wees- en Armenhuis heeft in de afgelopen 115 jaar opeenvolgende generaties bewoners zien komen en gaan. Een mooie gelegenheid om terug te kijken op een bijzonder stukje dorpsgeschiedenis.
Het Slotense Wees- en Armenhuis omstreeks 1910 met de oorspronkelijke hoektorens, gefotografeerd vanaf de Sloterkerk. In de jaren twintig werd er een derde verdieping toegevoegd. Foto: Collectie Suze van Scheppingen.
Liefdadigheid
Armen en wezen: de dorpen en steden waren er in de 19e eeuw vol van. De afwezigheid van sociale voorzieningen, de lage levensverwachting, besmettelijke ziekten die de ronde deden en de algemene slechte gezondheid van de bevolking eisten hun tol. Wie oud of ziek was en niet in staat was om te werken, was aangewezen op de hulp van familie of buren, of op de bedeling en liefdadigheid van de kerk of het gemeentebestuur. Iedere gemeente had wel een armenzorginstelling. Zo ook Sloten. Hier beschikte de Hervormde kerk al in 1774 over een diaconiehuis voor de armen. In 1895 bouwde het gemeentelijk armbestuur een eigen Wees- en Armenhuis naast deze diaconie. In de volksmond stond het al snel bekend als ‘het gesticht’. Wegens bouwvalligheid moest het in 1905 worden afgebroken. Toen werd een leeg terrein aan de rand van het dorp aangewezen als plek voor een nieuw tehuis, het huidige Wees- en Armenhuis. De Slotense aannemer M. van der Mel wist als laagste inschrijver de bouwopdracht in de wacht te slepen.
Hoektorens
Het pand was gereed in 1906. Het had oorspronkelijk twee karakteristieke, vierkante hoektorens en bevatte onder meer twee slaapzalen en een grote zolder. De hoekkamers werden bewoond door de wezen. Onder begeleiding van de weeshuisvader en -moeder bezochten zij elke zondag de verplichte kerkdiensten. Net als de inwonende ‘arme oudelieden’ waren zij altijd herkenbaar aan hun uniform, dat op de mouw was gemerkt met de A.v.S. (Armen van Sloten?).
Het bestuur van het tehuis bestond uit vijf regenten en drie regentessen. De kerkelijke verhoudingen werden daarbij nauwlettend in het oog gehouden: Volgens het reglement moesten er van de acht bestuurders drie rooms-katholiek en vijf hervormd zijn.
Het Wees- en armenhuis na de verbouwing met drie verdiepingen; 1938.
Collectie Suze van Scheppingen.
Bejaarden
Nadat Sloten in 1921 door de gemeente Amsterdam was geannexeerd, werd het Wees- en Armenhuis een dependance van het Amsterdamse oudeliedenhuis in de Roeterstraat. Er volgende een ingrijpende verbouwing. De hoektorens verdwenen. Er kwamen meer ramen in de voor- en zijgevels en er werd een derde verdieping op het gebouw gezet om ruimte te maken voor extra slaapzalen. De kamers voor de wezen kwamen te vervallen. Het pand bood daarna ruimte aan 42 oude mannen en 16 vrouwen. Het Boerentuintje aan de overkant van de Akerpolderstraat was oorspronkelijk de moestuin van het tehuis. De tuin zorgde ervoor dat de armen gezonder aten dan in vergelijkbare instellingen het geval was. De oude bewoners van het pand zaten ook vaak in het tuintje op bankjes in de zon.
Krakers
Het Wees- en Armenhuis bleef bijna een halve eeuw als bejaardenhuis in gebruik. Ernaast werd een recreatie- en eetzaal gebouwd waar de bejaarden via een loopbrug naar toe konden lopen. Op den duur voldeed het pand niet meer aan de moderne eisen. Begin 1972 werd het tehuis gesloten. De laatste bejaarden verhuisden naar het Flevohuis in Amsterdam-Oost. Na een jaar leegstand werd het gebouw, tot ongenoegen van de Dorpsraad, op 17 januari 1973 bezet door Amsterdamse krakers. Zij deden moeite om in de dorpsgemeenschap te worden opgenomen en organiseerden bijvoorbeeld activiteiten voor de Slotense jeugd in de recreatiezaal. Na ruim drie jaar vertrokken de krakers eind 1976. De Slotense architect en dorpsraadlid Hopman kreeg van woningbedrijf Tuinstad van de gemeente vervolgens de opdracht om 20 zelfstandige wooneenheden voor jongerenhuisvesting in het Wees- en Armenhuis te maken. De verbindingsbrug werd afgebroken en de recreatiezaal werd ingericht als Dorpshuis. Ook jongerenvereniging SmoeS had hier jarenlang zijn thuisbasis.
Jongeren
Aanvankelijk werden alle 20 kamers met eigen sanitaire voorzieningen verhuurd aan jongeren uit het landelijk gebied Sloten-Oud Osdorp. Zo konden zij in een bekende omgeving in de buurt van hun ouders veilig ‘uitvliegen’. Jongeren meldden zich aan bij de werkroep Woningtoewijzing van de Dorpsraad. Als de werkgroep van de verhuurder (per 2000 was dat Woningbouwvereniging Intermezzo) hoorde dat er weer een HAT-eenheid vrijkwam, kreeg de bovenste op de lijst een telefoontje. Rond 2004 kreeg de werkgroep Woningtoewijzing te maken met een nieuw fenomeen: illegale onderhuur. Daarom werd de regel ingevoerd dat jongeren een half jaar na het afronden van hun studie hun woning moesten verlaten. Dat was ook hard nodig: er stonden wel 28 jongeren op de wachtlijst.
De entree van het Wees- en armenhuis aan de Akerpolderstraat 9 t/m 47.
Foto: Erik Swierstra; 3 april 2012.
Verhuur wordt verkoop
Intermezzo deed het pand met huurders en al in 2006 over aan de stichting DUWO voor studentenhuisvesting. Na harde onderhandelingen lukte het de Dorpsraad om nog de helft van de vrijgekomen HAT-eenheden aan jongeren uit Sloten en Oud Osdorp beschikbaar te stellen. Tot grote teleurstelling van de Dorpsraad besluit DUWO (later DUO) in 2011 de vrij te komen wooneenheden te gaan verkopen. Anno 2021 zijn er nog twee huurders over. Op de tweede verdieping staat nu een studio. (Akerpolderstraat 39) te koop van 24 m² voor 165.000 euro. Het Wees- en Armenhuis heeft tegenwoordig een actieve vereniging van eigenaren onder de naam “Vereniging van eigenaars Akerpolderstraat 9 – 47”. Het pand is straks in gezonde staat klaar voor de toekomst.
Voor dit artikel is gebruik gemaakt van informatie uit het archief van de werkgroep Historie Sloten-Oud Osdorp met daarin informatie bijeen gebracht door Jan Bardet.
Tamar Frankfurther, juli 2021.
Nu te zien: alle inzendingen van de schilderwedstrijd Sloten
De werkgroep Historie organiseert deze wedstrijd omdat het precies honderd jaar geleden is dat de gemeente Sloten werd geannexeerd door Amsterdam. 18 deelnemers stuurden 24 prachtige schilderijen in.
Sfeerbeeld van het Jaagpad toen en nu. Dit schilderij van Marijke Turksma werd niet genomineerd: “Mijn schilderij laat het landelijke sfeertje van een deel van het Jaagpad vroeger zien vanuit de Sloterkade kijkend richting de Nieuwe Meer, met wat elementen van nu. Het Jaagpad, waar ik inmiddels ruim 45 jaar woon, heb ik zien veranderen van een rafelrandje van Amsterdam aan een uitgebreid natuurgebied met veel groen, bos en water, naar een druk bebouwde ‘Zuidas’ met hoogbouw, drukke wegen en veel laagvliegend vliegverkeer. Ik hoop dat er in de toekomst genoeg ruimte voor groene natuur over blijft.”
In afwachting van de officiële jury-uitslag kan iedereen via deze link nu al kijken en zelf kiezen wat het mooiste kunstwerk is. Dan kunt u straks uw voorkeur vergelijken met de beslissing van de jury, die bestaat uit een voormalig docent van en afgestudeerden van de Rietveld Academie.
Uitslag volgt op 2 september 2021
De kunstwerken verbeelden het grondgebied van de voormalige gemeente Sloten in het verleden, heden en in de toekomst. Aan de deelnemers is ook gevraagd om een tekst mee te sturen waarin zij uitleggen wat er op hun schilderij te zien is. De jury heeft al 15 schilderijen genomineerd als potentiële winnaars. Uit deze genomineerde doeken kiest de jury drie winnaars.
Op 2 september 2021 zal gedeputeerde Zita Pels van de Provincie Noord-Holland in de Molen van Sloten de 1e, 2e en 3e prijs uitreiken. Tot die tijd rouleren op deze pagina de inzendingen. Bij de kunstwerken, die niet zijn genomineerd, staan de namen van de kunstenaars al vermeld. Bij de genomineerde schilderijen staat nog geen naam. Die blijft nog geheim, omdat de jury op geen enkele manier beïnvloed mag worden. Deze prijsvraag kan worden georganiseerd dankzij een gulle bijdrage van het Fonds voor Nieuw-West.
Tamar Frankfurther; 17 juli 2021.
Ontwerpwedstrijd ‘Ons Buiten’: inspiratie voor eco-tuinhuisje
Vier jonge architecten namen deel aan deze wedstrijd van Tuinpark ‘Ons Buiten’, dat ligt tussen De Oeverlanden en De Nieuwe Meer. Zij ontwierpen een energieneutraal tuinhuisje met duurzame materialen, een ‘ecohuisje’.
Bij de foto: Winnaars Rian Knop en Frank Brouwers delen hun ontwerp graag. Foto: India Knop.
Rian Knop en Frank Brouwers dienden volgens de jury het beste ontwerp voor een ecohuisje in. Daarom ontvingen zij op zondag 11 juli 2021 uit handen van Ons Buitens voorzitter Hanneke Weber een cheque van € 2.500.
Vier bijzondere ontwerpen
In totaal deden vier ontwerpers mee aan de wedstrijd. Zij verrasten de jury met hun inzendingen. Deze inzendingen vormen zeker een inspiratiebron voor volkstuinders – op ‘Ons Buiten’ en op andere parken – die een nieuw huisje gaan bouwen. De deskundige jury, die o.a. uit een bouwkundige, milieudeskundige en een architect bestond, was verrast door de hoge kwaliteit van de inzendingen, maar besloot uiteindelijk unaniem dat dit multifunctionele ontwerp móest winnen, zo blijkt uit hun juryrapport.
Multifunctioneel gebruik
Tuinpark ‘Ons Buiten’, opgericht in 1922, gaat nu op zoek naar sponsoren en subsidiënten, waardoor de bouw van het ecohuisje in het jubileumjaar 2022 kan starten. Het ecohuisje zal in de toekomst gebruikt kunnen worden door niet-tuinders; bijvoorbeeld als vergader- of tentoonstellingsruimte, als ontmoetingsplaats voor buurtbewoners of als logeerhuisje voor bijvoorbeeld studenten ecologie die werken aan een onderzoeksproject. Rian en Frank delen hun technische presentatie. Mocht u naar aanleiding hiervan vragen hebben, dan treft u hierin ook hun contactgegevens.
* Juryrapport DD 1 JULI 2021 ontwerpwedstrijd ecohuisje tuinpark Ons Buiten voor bestuur Tuinhuis_presentatie van Rian Knop en Frank Brouwers (pdf)
* Tuinhuis_presentatie van Rian Knop en Frank Brouwer (pdf)
Tamar Frankfurther, 16 juli 2021.
De brandweer in de voormalige gemeente Sloten
Een eeuw geleden, in 1921, werd de gemeente Sloten door Amsterdam geannexeerd. Daarmee werd ook de Brandweer van deze gemeente onderdeel van de Amsterdamse Brandweer.
84 jaar na de annexatie werd er in de tuinstad Osdorp, nabij het landelijke dorp Oud Osdorp, aan de Ookmeerweg een nieuwe brandweerkazerne in gebruik genomen. Het onderstaande artikel werd ter gelegenheid hiervan in 2005 geschreven en geeft een aardige indruk van de geschiedenis van de Brandweer in de voormalige gemeente Sloten.
Honderdtwintig jaar brandweer in Sloten en Osdorp
Hè? 120 Jaar? 120 uur toch?
Vijfentwintig jaar nadat de eerste paal in de grond zou gaan voor een nieuwe brandweerkazerne in de wijk Osdorp gaat eindelijk de vlag in top voor zo’n gebouw. Het nieuwe gebouw aan de Ookmeerweg 2 staat maar op een steenworp afstand van waar vroeger het spuithuis voor het dorp Osdorp stond. We gaan even 120 jaar terug in de tijd daarvoor.
Gemeente Sloten
Het is nauwelijks voor te stellen dat het hele Amsterdamse gebied ten westen van de Schinkel en het Westelijk Marktkanaal ruim honderd jaar geleden vooral een agrarisch gebied was. Er waren drie dorpen en drie buurtschappen: Sloten, Sloterdijk, Osdorp en de buurtschappen Groote IJpolder, Overtoom en Baarsjes. De Groote IJpolder was pas ontstaan tijdens de aanleg van het Noordzeekanaal rond 1875 en het toen drooggemaakte land uit de brede zeearm daar werd toebedeeld aan de aanpalende gemeenten en dat was toen voor een belangrijk deel Sloten. Hoe het vóór 1885 geregeld was, is niet zo makkelijk terug te vinden, maar vanaf dat jaar was er een brandspuitreglement, dat de gang van zaken bij brand in de dorpen regelde. Zoals in de meeste gemeenten kende ook Sloten een burgerdienstplicht, waarbij alle mannelijke ingezetenen van een bepaalde leeftijd verplicht konden worden om wacht- of brandblusdiensten te doen.
(N.B. Door op de afbeelding te klikken kan een vergrote weergave worden getoond.)
Kaart van de gemeente Sloten voor 1921 met de locaties van de brandspuithuisjes (kleine stippen) en van de huidige brandweerkazernes (grote stippen).
Zo dicht tegen Amsterdam kon het niet uitblijven dat ook de gemeente Sloten, toendertijd qua oppervlakte één van de grootste van Nederland, meeprofiteerde van de stad. Veel industrie die in Amsterdam geen ruimte kreeg ‘sprong’ over de Kostverlorenvaart en Schinkel. Niet veel later werden er aan de gene zijde van deze waterweg ook woonwijken gebouwd. De grond was er goedkoper en de strenge bouwverordening van Amsterdam gold daar niet. Zo verrees vanaf 1910 een hele buurt rond de Admiraal de Ruyterweg, die tot aan het dorp Sloterdijk reikte. Ook aan de Slotense zijde van de Overtoom werd een heel buurtje uit de grond gestampt. Het lag voor de hand om ook voor die nieuwe wijken de brandweerzorg adequaat te regelen en op 11 augustus 1911 stelde de gemeenteraad van Sloten een nieuwe brandweerreglement vast, dat op 1 september in ging. Twee jaar later, op 31 juli 1913, werd het gewijzigd en verder aangepast aan de verstedelijkte wijken. Zie: Reglement Brandweer Sloten NH – 1911.
Voor de brandweerzorg was de gemeente Sloten vanaf 1913 ingedeeld in zeven ‘brandwijken’. Materieel en personeel waren als volgt verdeeld:
In de garage van het politiebureautje aan de Admiraal de Ruyterweg, dat in 1913 in gebruik werd genomen, stonden twee slangenkarren en een mechanische brandladder. Omdat de wijk was aangesloten op een goed functionerende waterleiding was daar geen brandspuit nodig en kon worden volstaan met karretjes met opzetstuk, slangen en straalpijpen. De kar die nu in de kantine van de kazerne Hendrik staat, is waarschijnlijk één van die karren van de Admiraal de Ruyterweg geweest.
Vrijwillige brandweer Sloten
Volgens het reglement van 1911 waren de brandmeesters herkenbaar aan een uniformpet, waarbij de 1e brandmeesters een gouden- en de 2e en 3e brandmeesters een zilveren bies hadden. Bovendien waren alle brandmeesters voorzien van een brandmeesterstok, getooid in de nationale kleuren, een gemeentewapen, het nummer van de brandwijk en de functie (‘kwaliteit’ genoemd). De pijpvoerders en spuitgasten hadden leren riemen die om de linker bovenarm gedragen moesten worden en waarop het nummer van de brandwijk stond vermeld. Tenminste één keer per jaar moest al het brandweermaterieel beproefd worden in aanwezigheid van burgemeester en wethouders. Opvallende bepalingen in het reglement waren die over ongevallen van brandweerpersoneel: ver vóór de Ongevallenweg van 1920 had Sloten in de artikelen 27 en 28 geregeld dat de brandweermensen bij ziekte of de nabestaanden bij overlijden in brandweerdienst aanspraak konden maken op een vergoeding ter loonderving of levenslang pensioen!
Oefening van met de brandspuit van Sloten. Ter hoogte van Sloterweg 1277; 1955. Foto: Nationaal Brandweer Documentatiecentrum.
De regeling van 1911 ging uit van vaste brandweerkorpsen, waarbij de brandmeesters door B & W benoemd werden en die brandmeesters op hun beurt weer zorgden voor liefhebbers voor de functies bij de spuiten. Kwam men in noodgevallen te kort, konden ter plekke mensen geronseld worden. In feite had men daar dus een vaste vrijwillige brandweer. De brandmeesters kregen een vaste jaarlijkse vergoeding en de pijpvoerders en spuitgasten werden per uur betaald. Op 18 mei 1920, toen de annexatie door Amsterdam onvermijdelijk leek, werd het reglement nog even gauw aangepast en de jaarlijkse vergoedingen voor de brandmeesters opgetrokken. Mede door de (eerste) wereldoorlog waren de prijzen natuurlijk ook wat anders komen te liggen. De brandmeesters van Sloten, Osdorp en Groote IJpolder zagen hun jaarvergoeding stijgen van 25 naar 100 gulden, die van Sloterdijk van 40 naar 100 gulden en die van Overtoom, Baarsjes en Admiraal de Ruyterweg (het stedelijke gebied zullen we maar zeggen) van 75 naar 100 gulden. Men verwachtte blijkbaar dat Amsterdam de vrijwillige brandweerkorpsen gewoon in stand zou moeten blijven houden.
Omdat in het stedelijke gebied van Sloten de vrijwillige brandweer niet altijd snel of adequaat kon optreden werd met Amsterdam een overeenkomst gesloten, dat de Amsterdamse brandweer te hulp kwam bij de grotere branden. Daarvoor werd door Amsterdam dan een rekening gestuurd. Het is diverse keren voorgekomen dat Amsterdam te hulp moest schieten. Al op 19 december 1877, toen de Amsterdamse beroepsbrandweer nog maar drie jaar oud was, moest zij te hulp komen bij een grote brand in de koolteerfabriek aan de Baarsjes. Ook bij de grote brand in de biscuitfabriek aan de Haarlemmerweg op 26 oktober 1904 werd door Amsterdam een stoomspuit gezonden. Grote branden in de woonhuizencomplexen aan de Admiraal de Ruyterweg vonden plaats op 19 mei 1912, 14 maart 1913, 7 februari 1914 en 16 januari 1918. Op 22 april 1920 werd een brand in de papierfabriek van Cats in Sloterdijk geblust en op 11 juni 1920 een boerderijbrand aan de Baarsjesweg.
Annexatie in 1921
Per 1 januari 1921 werd het grondgebied van de gemeente Amsterdam aanzienlijk uitgebreid. Behalve aan de noord-, oost- en zuidzijde van de stad, werd ook aan de westzijde een groot gebied toegevoegd door de gehele gemeente Sloten te annexeren. Daarmee kreeg Brandweer Amsterdam ineens een uitbreiding met 486 vrijwilligers, verdeeld over 20 posten, terwijl het korps tussen 1898 en 1921 uitsluitend uit beroepskrachten had bestaan. Nadat in 1922 alle automobiel-motorspuiten in dienst gesteld waren, was een snelle bereikbaarheid van alle hoeken van de gemeente verzekerd en werd er een groot aantal vrijwillige posten opgeheven. In de voormalige gemeente Sloten trof dat lot natuurlijk de drie brandwijken die tegen de stad aan lagen. De posten in Sloten, Sloterdijk, Osdorp en de Groote IJpolder bleven voorlopig gehandhaafd. De spuithuizen van de Baarsjes (Baarsjesweg 136 – staat er nog), Overtoom (Jacob Marisplein) en Admiraal de Ruyterweg (achter het politiebureau) werden overgedragen aan de politie. De aanwezige handbrandspuiten werden gekeurd en herverdeeld, zodat de beste en jongste exemplaren bewaard bleven.
Het nog bestaande politieposthuis uit 1906 aan de Baarsjesweg 136. Achter de deur rechts met de ronde bovenkant stond de brandspuit van De Baarsjes.
Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam; 27 april 1978.
Gaandeweg rukte de stad Amsterdam op en in 1947 werd het spuithuis van Sloterdijk opgedoekt. Twee jaar daarvoor werden alle brandweren die nog over waren, Sloten, Osdorp en Groote IJpolder, voorzien van aanhangmotorspuitjes, die overgenomen waren van de Luchtbeschermingsdienst (LBD). In 1966 werd de buurtschap Grote IJpolder opgeofferd aan het oprukkende Westelijk Havengebied en met de komst van de brandweerkazerne Pieter aan de Poeldijkstraat in Slotervaart was er ook geen emplooi meer voor de brandweren in Sloten en Osdorp, die dan ook in 1972 werden opgeheven. Omdat in het landelijke gebied in die buurt toch regelmatig van kleine wegen gebruik moest worden gemaakt, werd op de nieuwe kazerne Pieter een baby-uitrukvoertuig met aanhangmotorspuit gestationeerd. Na enkele jaren was ook daar geen noodzaak meer toe. De stedelijke bebouwing was bijna tot aan de gemeentegrenzen gekomen en daarmee ook een redelijk wegennet.
Het brandspuithuisje van het dorp Sloten achter het huis Sloterweg 1277.
Foto: Erik Swierstra; 5 mei 2015.
De Slotense handspuit was oorspronkelijk gevestigd in de (in 1988 afgebroken) loods van de Wagenmakerij van Piet (en later Gerrit) van der Puij aan de Sloterweg 1275. Deze grote ruimte fungeerde ook als tramremise (1918-1925) van de Gemeentetram Sloten. Vanaf 1942 stond deze in het nieuwe brandspuithuisje achter het huis Sloterweg 1277. Na 1988 kreeg de brandspuit nog diverse andere ‘woonplaatsen’ in Sloten (en tijdelijk ook even in Oud Osdorp). Kijk hier voor meer informatie.
Het spuithuis van Osdorp was bij de annexatie in 1921 al in gebruik als arrestantenhuisje annex spuithuis en bleef tot 1972 in ieder geval voor de brandweer gehandhaafd. In de jaren tachtig is het gebouwtje gesloopt. Het stond aan de Osdorperweg C-85 (later 585), vlakbij de Lutkemeerweg. Inmiddels was het LBD-spuitje in 1970 vervangen door een moderner draagbare motorspuit, zij het op het oude onderstel.
Het brandspuithuisje van Oud Osdorp (links) aan de Osdorperweg 583. Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam; 12 juli 1967.
Het oude brandweermaterieel is voor een belangrijk deel bewaard gebleven: de oude handspuit van Sloten heeft jarenlang bij de Molen van Sloten gestaan en staat sinds 2021 bij Tuinpark V.A.T., die van de Groote IJpolder op de kazerne Hendrik en is nu in beheer bij de Stichting Behoud Erfgoed Brandweer Amsterdam en die van Osdorp stond bij de heer Van der Puij in de schuur en staat sinds 2005 in de nieuwe Osdorpse kazerne. Zoals al opgemerkt, staat één van de slangenwagens nog in de kantine van de kazerne Hendrik.
Beroepskazernes in Sloten
In het voormalige gebied van de gemeente Sloten werd – zeker na de oorlog – veel en snel gebouwd. De hele plattegrond van het gebied veranderde drastisch. Alleen van de Sloterweg, de Osdorperweg, Lutkemeerweg, Haarlemmerweg, Admiraal de Ruyterweg en Hoofdweg is het stratenplan voor een deel hetzelfde gebleven. Overal elders zijn er straten, wijken en industriegebieden ingetekend op de kaart.
De eerste beroepsbrandweerkazerne in het toen nog ‘wilde’ westen was de tijdelijke in de GVB-garage aan de Jan Tooropstraat. Naar goed gebruik kreeg deze de telegrafische aanduiding van de straat en dat werd de ‘T’. In 1959 nam de brandweer daar met een nieuwe nevelspuit (tankautospuit hogedruk) zijn intrek bij het GVB. Bij alarm moest men van het kantinedeel, waar men een paar ruimtes had, helemaal naar de andere kant van de garage hollen, waar de auto stond.
De brandweerkazerne aan het Jan van Schaffelaarplantsoen 8 in Bos en Lommer.
Foto: Beeldbank Stadsarchief; circa 1965.
In 1965 werd de gloednieuwe kazerne aan het Jan van Schaffelaarplantsoen in gebruik genomen. Daar kwam – naast de nevelspuit – ook een gewone groot-vermogenautospuit (DAF), die autospuit T werd, waardoor de kleine nevelspuit de naam T-1 kreeg. De kazerne aan het Jan van Schaffelaarplantsoen was de eerste doelgericht ontworpen brandweerkazerne sinds die in de Dapperstraat (1912). Alle mutaties in die tussentijd betroffen steeds verbouwde scholen of tram- of busremises. Overigens past de kazerne Teunis, zoals die inmiddels is gaan heten, niet meer in het City-plan van het stadsdeel Bos en Lommer en werd het pand in 2005 verlaten. Inmiddels staan er woningen.
De brandweerkazerne aan de Poeldijkstraat 20. Foto: Wikimedia; 20 maart 2019.
De tweede nieuwe kazerne in de voormalige gemeente Sloten was de al aangehaalde kazerne in de Poeldijkstraat, die in 1972 in plaats kwam van de tijdelijke post aan de Frederiksstraat (‘Friksteeg’), een zijstraatje van de Overtoom, waar men dertig jaar gebivakkeerd had in een stukje school en onderstuk met garagedeur. De derde nieuwe kazerne in de voormalige gemeente Sloten is in 2005 eindelijk in Osdorp gekomen en heeft een lange voorgeschiedenis.
De nieuwe kazerne in Osdorp
Al bij de opening van de kazerne Pieter (1972) werd een voorschot genomen op de nieuwe kazerne in Osdorp, die ingevolge het dekkingsplan van de jaren zeventig hard nodig zou worden, omdat de stad zich in westelijke richting bleef uitbreiden. Ook in Noord, Zuidoost en Zuid had de brandweer nieuwe kazernes kunnen bouwen in de jaren zeventig en als sluitstuk van de ‘buitenring’ werd in 1978 begonnen met het ontwerp van een nieuw combinatiegebouw van politie en brandweer aan Meer en Vaart in Osdorp.
Door de architect mevrouw H.E.M. Beukema, was een complex geprojecteerd, bestaande uit een politiebureau (zoals aan de Waddenweg, maar dan in spiegelbeeld) en een brandweerkazerne daartegenover, waaraan ook de garage voor politievoertuigen verbonden was. In 1979 werden de tekeningen gepresenteerd en verwacht werd dat in 1980 de eerste paal in de grond zou gaan. Er tekenden zich echter bezuinigingen af, waardoor een rijkssubsidie voor dit soort nuttige gebouwen kwam te vervallen. Het politiebureau kwam er na enig gesteggel met het rijk wél, maar de brandweerkazerne werd op de lange baan geschoven.
Vele jaren van bezuinigingen en prioriteitsverleggingen volgden, maar in 1997 gloorde weer enig perspectief. De locatie naast het politiebureau was inmiddels volgebouwd, zodat naar een andere plek moest worden gezocht. Die werd gevonden in de middenberm van de Troelstralaan ter hoogte van de Willinklaan, naast het athletiekcomplex. De uitkomsten van het onderzoek naar de brandweerdekking in dit stadsdeel maakte de bouw urgent, zodat van de centrale stad het geld uiteindelijk werd toegezegd. Inmiddels was er echter een stadsdeelbestuur tussen gekomen en begon een bijna eindeloos debat over de locatie. Tot ieders verbazing verrees er – nog tijdens dat debat – ineens een compleet asielzoekerscentrum op de voor de brandweer geplande plaats. Voorlopig kon de brandweer de ijskast weer in.
De brandweerkazerne Osdorp aan de Ookmeerweg. Foto: Wikimedia; 2010.
Voor de locatie Troelstralaan waren fraaie plannen gemaakt door het architectenbureau Dietzsch & Van der Sanden, die hun ontwerp probeerden aan te passen aan de groenrijke omgeving, maar die plannen konden weer in de onderste lade. Uiteindelijk kon in 2003 overeenstemming worden bereikt over een goede plaats voor de brandweer, waarbij men het geluk had dat het tuincentrum aan de Ookmeerweg hoek Troelstralaan niet kon blijven staan. Opnieuw mochten Dietzsch & Van der Sanden aan de tekentafel, want hun oorspronkelijke ontwerp paste niet goed op de nieuwe plek en bovendien moest het allemaal wat goedkoper. Begin 2004 ging eindelijk echt de eerste paal de grond in en sinds maart 2005 heeft Osdorp dan eindelijk zijn eigen brandweerkazerne!
Gerard Koppers; 27-02-2005.
Nationaal Brandweer Documentatiecentrum – www.nationaalbrandweerdocumentatiecentrum.nl
Zie ook:
* Brandspuiten uit Sloten en Oud Osdorp
* Slotense brandspuit verhuist van Molen naar Tuinpark V.A.T.
* Tuinpark V.A.T.: de zevende standplaats voor de Slotense brandspuit
* Grondige restauratie Slotense brandspuit afgerond
* De Slotense vrijwillige brandweer stond dag en nacht paraat »
Dit artikel is ook te lezen als pdf: De brandweer in de voormalige gemeente Sloten (pdf)
De brandspuit van Sloten
Enkele foto’s van de brandspuit van Sloten tijdens een oefening bij de Ringvaart van de Haarlemmermeer en op de terugweg naar het brandspuithuisje bij de Sloterweg 1277. Tot slot op zijn standplaats naast de Molen van Sloten. Op de laatste twee foto’s is te zien dat het om dezelfde brandspuit gaat.
Oefening van met de brandspuit van Sloten aan de Ringvaart; 1955. Foto: Nationaal Brandweer Documentatiecentrum.
Oefening van met de brandspuit van Sloten aan de Ringvaart; 1955. Foto: Nationaal Brandweer Documentatiecentrum.
Oefening van met de brandspuit van Sloten. Ter hoogte van Sloterweg 1277; 1955. Foto: Nationaal Brandweer Documentatiecentrum.
De brandspuit van Sloten bij de Molen van Sloten; 1 februari 2013. Foto: Erik Swierstra.
De brandspuit van Oud Osdorp
Er waren in Osdorp twee brandspuiten, waarvan er één al in 1922 werd afgevoerd. Die in het spuithuis, dat het verste van de stad lag, werd nog tot 1948 in gebruik gehouden, totdat ook daar een aanhangmotorspuit werd geplaatst. De Osdorpse spuit was – net als die in Sloten – van het fabrikaat Otterbein, maar geplaatst op een vierwielig onderstel en vrijwel gelijk aan die van de Groote IJpolder (eveneens voormalige gemeente Sloten). Na de opening van de nieuwe beroepskazerne aan de Ookmeerweg 2 in Osdorp in 2005 is de oude Osdorpse spuit daar weer in volle glorie te bezichtigen.
De brandspuit van Oud Osdorp in de nieuwe kazerne uit 2005
aan de Ookmeerweg 2 in Osdorp.
Aanhangmotorspuit voor het spuithuisje in Oud Osdorp.
De slag om de Polderheuvel
Op 30 juni 2021, drie dagen voordat het grote Chin Chin Festival op de Polderheuvel gehouden zou worden, ontvingen omwonenden en ondernemers (o.a. uit Oud Osdorp) een brief van de gemeente: “Of wij, omwonenden van de Tuinen van West, deel willen nemen aan de zogenoemde ‘Dialoogtafel’.”
Polderheuvel
Dan zouden we mogen “meedenken over de ontwikkeling van het evenemententerrein op de Polderheuvel”. Wie de ontwikkelingen rond dit terrein de afgelopen jaren heeft gevolgd, fronste bij het lezen van deze oproep alleen maar de wenkbrauwen. Immers, begin dit jaar besloot de gemeente eenzijdig zonder enig overleg de eerder gemaakte afspraken met de bewonersvertegenwoordiging terzijde te schuiven. De gemeente besloot het zogeheten ‘locatieprofiel’ van de Polderheuvel op te hogen. Daardoor kunnen hier wél weer grootschalige festivals worden gehouden.
Het locatieprofiel zoals in 2018 door de gemeente in overleg met de bewoners is afgesproken.
Het locatieprofiel, dat met ingang van 2021 van kracht werd, zoals door de gemeente eenzijdig en zonder enige vorm van inspraak is gewijzigd.
Felle reacties op schoffering
De reacties vanuit de bewoners op de plotselinge ‘ommezwaai’ om het locatieprofiel zomaar aan te passen waren niet mals. En nu, een half jaar na deze schoffering, nodigt de gemeente iedereen dan weer doodleuk uit om aan een Dialoogtafel aan te schuiven? Dat voelt als ‘Reintje de Vos’ die weer in de gunst wil komen bij hen die hij kort daarvoor om de tuin heeft geleid…
Afspraken geschonden
Drie jaar geleden nog maar maakte de gemeente duidelijke afspraken met de bewoners over het gebruik van de Polderheuvel: In de ‘Tuinen van West’ zouden alleen kleinere festivals worden gehouden en zeker geen grootschalige dancefestivals. Maar het stadsbestuur kreeg blijkbaar spijt van die afspraak en wilde toen het locatieprofiel uit 2018 zodanig aanpassen dat ook grootschalige festivals weer in de Tuinen van West gehouden kunnen worden.
Stadsdeel Nieuw-West tegen
De stadsdeelcommissie en het Dagelijks Bestuur van Nieuw-West hielden hun ruggen recht en adviseerden tegen dit wijzigingsplan van de gemeente. Maar zelfs dát hielp niet. Het gevolg: Op 3 juli 2021 werd op de Polderheuvel in Oud Osdorp het grootschalige dancefestival Chin Chin gehouden. Dat kon dankzij het – door de gemeente – onlangs eenzijdig bijgestelde locatieprofiel. Feesten op de Polderheuvel mogen hierdoor voortaan 10.000 bezoekers ontvangen.
Chin Chin Festival op de Polderheuvel.
Bij de foto: Deze locatie zonder goede infrastructuur en in het open landschap vlak bij woningen is totaal ongeschikt voor dergelijke massale feesten met versterkte muziek. Dat vond de gemeente in 2018 ook nog, maar daarna bepaalde de gemeente – zonder enige vorm van inspraak – zomaar dat er veel grotere en lawaaiige feesten gehouden mochten worden…
Drukte, kabaal en nare basdreunen
De gevolgen waren dan ook merkbaar: Geluidsoverlast die zich niet simpelweg laat beperken tot een van tevoren omlijnd gebied. Afhankelijk van de heersende windrichting is het door geluidsoverlast getroffen gebied immers altijd onvoorspelbaar. Daarnaast blijken de geluidmakers vaak tóch meer decibellen te produceren dan in de verleende vergunning is afgesproken. En er is niemand van de gemeente die hierop controleert, laat staan handhaaft. En daar bovenop komen uiteraard: de parkeeroverlast, het achtergelaten vuil en de klachten van buurtbewoners die weer moesten constateren dat hun stoep of voortuin als toilet was misbruikt.
En dit jaar kwamen hier voor het eerst ook nog de (in het Centrum inmiddels verboden) bierfietsen bij. Die moesten zich tussen het (toch al te drukke en gevaarlijke) verkeer op de smalle Osdorperweg wurmen. Het zal niemand verbazen dat de bierfiets-passagiers onderweg regelmatig een boom of de berm uitkozen om zich van het overtollig bier te ontdoen…
Niet nakomen: geen nieuwe vergunning
Wie zich verdiept in de vergunningsaanvraag voor zo’n festival raakt bijna ontmoedigd door het grote aantal plannen dat bij de gemeente moet worden ingediend. Wie de moeite neemt de ingediende plannen van de festivalondernemers te bestuderen, staat versteld. In de aanvragen staan ‘ronkende’ teksten, die een beeld uitdragen van een perfecte organisatiegraad wat betreft: geluidsbelasting, mobiliteit (verkeer en parkeren) en het afvalbeheer. De laatste jaren hebben echter aangetoond dat, als een festival eenmaal op gang komt, de grote aantallen bezoekers zich niet zo planmatig laten leiden als in de vergunningsaanvraag is beschreven… De van tevoren ingediende goede voornemens, voor zover die door de organisatie überhaupt al als reëel werden gezien, zijn tijdens de feesten niets waard. Voornaamste oorzaak: gebrek aan handhaving op de plekken waar het op dat moment hard nodig is.
Het zou heel redelijk zijn wanneer de gemeente bepaalt dat, als de voorafgaande keer de gemaakte afspraken door een organisatie zijn geschonden, deze club niet opnieuw een feest mag organiseren in Amsterdam. De gemeente dient dus niet alleen van tevoren te beoordelen of de fraaie plannen van de organisatie aan de normen voldoen, maar ook tijdens het festival te beoordelen of het goed gaat (en te handhaven). Tot slot moet de geconstateerde praktijk gevolgen hebben voor vergunningen in de toekomst. Bijvoorbeeld in de vorm van een aantekening in het dossier, die gebruikt wordt bij de beoordeling van een eventuele volgende aanvraag…
Burgemeester: ‘Politietekort’
Wat betreft de handhaving door de politie schreef burgemeester Halsema eind juni, dus al vóór dit dancefeest, aan de gemeenteraad: “Er is onvoldoende capaciteit bij de politie en de GGD voor evenementen die de komende maanden in Amsterdam zullen plaatsvinden. Organisatoren is op het hart gedrukt dat de politie en GGD/GHOR geen capaciteit vrij kunnen maken voor de inzet op evenementen en dat de organisatie zelf verantwoordelijk is voor het in kaart brengen van risico’s, het anticiperen daarop en het treffen van maatregelen om deze goed af te handelen”. En de Amsterdamse burgemeester vervolgt: “Zij moeten hun veiligheidsplannen en personele inzet daarop inrichten.”
Een dergelijke constatering door de burgemeester roept de vraag op in hoeverre grootschalige festivals dan nog verantwoord zijn…
Dialoogtafel wassen neus?
Nog los van de vraag of een ‘Dialoogtafel’ ervoor garant staat dat de gemeente wél gaat luisteren naar de omwonenden en zich wél aan afspraken gaat houden, was de aanmeldtermijn hiervoor wel erg kort: Slechts één week stond de aanmelding voor de Dialoogtafel open. De uitnodiging werd op 30 juni 2021 gepubliceerd in de Westerpost, die lang niet op alle adressen in Oud Osdorp wordt bezorgd, en 8 juli was hiervoor al de sluitingsdatum.
De gemeente roept zowel ondernemers als bewoners uit de omgeving van de Tuinen van West op om zich aan te melden. Vraag is wie na deze voorgeschiedenis nog aan deze tafel zou willen aanschuiven. Wellicht dat een ondernemer zich aanmeldt als hij belang heeft of denkt te hebben bij de organisatie van de festivals rond de Polderheuvel. En bewoners? Als je de hele voorgeschiedenis niet kent, is het raadzaam deze wel eerst na te lopen. En dan beklijft al snel het gevoel dat het om een participatietraject gaat dat de gemeente in dit geval weliswaar móet volgen, maar zeker niet van harte. Daar bovenop komt nog dat de gemeente gaat uitkiezen wie mee mag praten aan hun Dialoogtafel.
Vraag is dan: Op grond waarvan worden ondernemers/bewoners met hun ingediende motivering al of niet gehonoreerd of geweigerd om met de gemeente aan de Dialoogtafel aan te schuiven? En wordt deze Dialoogtafel een getrouwe afspiegeling van de ondernemers en bewoners uit de Tuinen van West? Kan het eerder, zonder enige vorm van inspraak, opgerekte ‘locatieprofiel’ weer van tafel? Kortom, krijgt de toekomst van de Polderheuvel nu wél een eerlijke kans of is de slag in feite al gestreden?
Theo Durenkamp; juli 2021.
Zie ook: www.theodurenkamp.nl/artikelen-1/de-slag-om-de-polderheuvel