Algemeen

Slotense brandspuit verhuist van Molen naar Tuinpark V.A.T.

Het had nogal wat voeten in de aarde om de loodzware brandspuit en het bijhorende gammele dakje te verhuizen van de Molen van Sloten naar Tuinpark V.A.T. aan de Lies Bakhuyzenlaan. Na een ochtend hard werken was alles over en was het terras in de molentuin ook weer netjes hersteld.

Om de brandspuit te kunnen verhuizen, heeft de Klusgroep eerst voor het linker wiel een tijdelijke ronde steunplaat gemaakt. Dit wiel is zo rot, dat anders het nooit de zware last van de pomp zou kunnen dragen. Een voorwaarde om het apparaat veilig en verantwoord te kunnen verplaatsen.

Op 29 juli 2021 verhuisde de loodzware Slotense brandspuit naar Tuinpark V.A.T. Foto: Eveline van Rijn.

Veel informatie op de zijkanten van de spuit
Sloten had tot 1972 een eigen ‘vrijwillig brandweercorps‘, al was dat sinds de oorlog vooral ‘voor de show’. De spuit stond klaar in het schuurtje achter het adres Sloterweg 1277 midden op het dorp. Handig, want centraal en pal achter het huis van brandmeester Gerrit van der Puij.

De handspuit werd in 1880 in opdracht van ‘Koninklijke Magazijnen van Werktuigen’ geproduceerd. Zo valt te lezen op de zijkant. Daaronder staat dat de spuit is verhandeld door de toenmalige Handelmaatschappij ‘Landré & Glinderman’. Een eenvoudige zoekopdracht openbaarde meteen dat dit bedrijf, tegenwoordig met de ingekorte naam ‘Landré’ nog steeds bestaat. Mooi hoe verleden en heden elkaar dan begroeten. Al verhandelt Landré tegenwoordig 3D-printers… Op die zijkant staat ook met grote letters: “Waterkant”. Een duidelijke instructie voor het gebruik: aan die kant dus de slang in de sloot, pompen en spuiten maar.

De Brandspuit van Sloten op zijn nieuwe bestemming. Tot en met het Open Monumentenweekend op 11 en 12 september kunt u de brandspuit tijdens de ruime openingstijden nog bekijken. Daarna gaat bij naar binnen, zodat de zeskoppige Klusgroep van de V.A.T. hem kan gaan opknappen.
Foto: Erik Swierstra; 31 juli 2021.

Van Dorpshuis via de Molen van Sloten naar de V.A.T.
Deze brandspuit heeft al diverse woonadressen op Sloten gehad: Na zijn onderkomen in het hierboven vermelde schuurtje, stond hij jaren in de hal van het Dorpshuis, maar dat was om brand technische redenen eigenlijk niet zo verantwoord. Toen de Molen van Sloten openging, kreeg hij daarom daar meteen in 1991 een plek in de tuin. Sinds kort heeft de molen de helft van zijn tuin verhuurd aan de Democratische school en daarom was er geen ruimte meer voor dit bijzondere, maar toch wel omvangrijke, apparaat.

Dank aan Molen en V.A.T.
Tuinpark V.A.T. krijgt de brandspuit in bruikleen van de werkgroep Historie Sloten-Oud Osdorp. De werkgroep is erg blij met deze nieuwe woonplaats voor de pomp met wagen: “Wij bedanken de Molen-vrijwilligers die de spuit dertig jaar beheerd hebben en een veilig onderkomen boden. Het is geweldig dat de V.A.T. de brandspuit net zo liefdevol heeft ontvangen en gaat verzorgen. Als de brandspuit in de loop van volgend jaar is opgeknapt en zijn plek links naast de ingang van het park heeft gekregen, dan heeft Sloten er weer een nieuwe attractie bij. Een prachtige cultuurhistorische verrijking voor het toch al zo mooie dorp.”

Kom kijken op 11 en 12 september
Maar, voor die tijd kunt u vanaf nu de brandspuit dus al komen bewonderen. Tijdens het Open Monumentenweekend op 11 en 12 september 2021 krijgt de spuit uiteraard speciale aandacht. Daarna moeten we hem even missen.

Tamar Frankfurther; 31 juli 2021.

In beroep tegen woningbouw op Oude Begraafplaats Oud Osdorp

De Buurtgroep Oud Osdorp stapt naar de rechter in de hoop te voorkomen dat er gebouwd wordt op de Oude Begraafplaats langs de Osdorperweg.

De Buurtgroep: “Het is volstrekt onbegrijpelijk waarom de gemeente zijn eigen democratisch tot stand gekomen bestemmingsplan niet naleeft. Daarmee kiest de gemeente de zijde van de projectontwikkelaar en niet van ons aller algemeen belang. De gemeente gaat inhoudelijk niet in op onze bezwaren. Wij begrijpen hier niets van.”

Graftombe Oud Osdorp. Foto: Erik Swierstra.

Precedentwerking
Als dit bouwplan wordt goedgekeurd, zet dit de deur wagenwijd open voor andere projectontwikkelaars om nu nog open percelen langs de Osdorperweg vol te bouwen. Dat is het begin van het einde van de cultuurhistorische waarden van Oud Osdorp. “Het gaat hier dus om een heel principiële en belangrijke zaak”, aldus de Buurtgroep. Lees verder…

In beroep tegen woningbouw op Oude Begraafplaats Oud Osdorp
In april 2021 berichtten we dat de gemeente wilde meewerken aan de bouw van twee woningen op het terrein van de Oude Begraafplaats, in het hart van Oud Osdorp. Buurtbewoners, verenigd in de Buurtgroep Oud Osdorp, hebben zich hiertegen vanaf het begin verzet.

Door zienswijzen in te dienen en door hierover in gesprek te gaan met portefeuillehouder Ronald Mauer. Het heeft niet geholpen. Op 16 juni 2021 heeft de gemeente toch een Omgevingsvergunning verleend voor woningbouw aan de Parochie Halfweg, de eigenaar van de grond.

Beroep ingesteld bij de rechtbank
De buurtgroep Oud Osdorp heeft nu beroep ingesteld bij de rechtbank Amsterdam. Daarmee trekt de buurtgroep gelijk op met de eigenaren van de historische graftombe op de begraafplaats, die ook geen woningbouw rond hun familiegraven wensen. Wij stellen beroep in omdat de gemeente nog altijd geen inhoudelijke reacties heeft gegeven op onze belangrijkste bezwaren waarom volgens ons op die plek niet gebouwd mag worden.

Precedentwerking voor hele Osdorperweg
Het is van groot belang om dit bouwproject tegen te houden. Het toestaan van deze bebouwing heeft namelijk waarschijnlijk ‘precedentwerking’ voor alle kavels langs de Osdorperweg. Die kavels zijn nu nog beschermd dat daar niet gebouwd mag worden, omdat het vrije zicht op het groene achterland intact moet blijven. Als bebouwing op de Oude Begraafplaats wordt toegestaan, dan betekent dat dat de kans groot is dat grondeigenaren van andere open plekken langs de Osdorperweg ook hun percelen mogen volbouwen.

Gemeente als lakei van de projectontwikkelaar
Volgens het bestemmingsplan heeft dit open gebied de bestemming ‘recreatie’. Dus is woningbouw verboden. De gemeente had daarom de vergunningaanvraag gemakkelijk kunnen afwijzen. Maar vanaf het begin in 2018 heeft de gemeente alles gedaan om de Parochie uit Halfweg, die daar wil bouwen om de grond te gelde te maken, ter wille te zijn. In de vergunning staat letterlijk dat “het (financieel) belang van de Parochie zwaarder weegt dan de belangen van omwonenden”. Volgens de wet mag een andere bestemming alleen worden toegestaan, als er sprake is van “zware maatschappelijke belangen”. De gemeente doet geen enkele moeite om aan te geven wat in dit geval die maatschappelijke belangen zijn. Logisch, want volgens hen zijn die er blijkbaar niet.

Gemeente zet sluis open voor nieuwe woningbouwplannen
De gemeente gebruikt in de vergunning als argumenten, dat de voorgestelde woningen passen in de bestaande lintbebouwing en dat naast de woningen doorzicht blijft op het achterliggende polderland. De Buurtgroep constateert dat deze argumenten helemaal niet van toepassing zijn op deze locatie. De gemeente argumenteert omslachtig dat iedere plek weer zijn eigen afweging vraagt. Maar aan de hand van dit voorbeeld kunnen andere projectontwikkelaars bij toekomstige projecten ook hun kavels gaan volbouwen. Dat gaat dan door totdat het bouwlint langs de Osdorperweg helemaal is volgebouwd. Dan zijn de prachtige doorzichten naar het achterland allemaal verdwenen. Een funeste ontwikkeling, die de rechtbank hopelijk gaat voorkomen.

Zichthinder van 9 meter hoge huizen
In het beroepschrift van de Buurtgroep staan ook nog andere argumenten waarom de woningbouw niet mag doorgaan. Zoals net doen alsof zichthinder door negen meter hoge huizen – in de toekomst met begroeiing en tuinschuren – gelijk zou zijn aan de zichthinder door volkstuinen met tuinschuurtjes. En het wegredeneren van het historische en cultuurhistorische belang van de begraafplaats, de graftombe en het omliggende polderlandschap.

Wij hopen op een vernietiging van de Omgevingsvergunning. Zodat de Osdorperweg, en in het bijzonder de kern van Oud Osdorp, de weinige landschappelijke waarden die er nog zijn kunnen behouden. Er is immers de afgelopen twintig jaar al te veel vernield.

Frans van der Woerd, namens de Buurtgroep Oud Osdorp; juli 2021.

Viaductschilderingen onder de A4 bij Sloten

Nabij het dorp Sloten ligt een aantal viaducten waarmee de Nieuwe Haagseweg, de autosnelweg A4 van Amsterdam naar Den Haag, en de Schipholspoorlijn over kruisende wateren en wegen gaan.

Deze viaducten worden gedragen door een groot aantal betonnen kolommen. Diverse kunstenaars, maar ook knoeiers, hebben hun sporen op de kolommen achtergelaten. Naast prutswerk zijn er ook een aantal mooie juweeltjes aan schilderwerk te ontdekken. Dit artikel beschrijft enkele hiervan.

De aanleiding hiertoe waren twee berichten in de Nieuwsbrieven Sloten-Oud Osdorp van 7 en 21 april 2021 die hieraan waren gewijd. Zie: Nieuwsbrief Sloten-Oud Osdorp – 7 april 2021 en: Nieuwsbrief Sloten-Oud Osdorp – 21 april 2021.

In het eerste bericht werd bij een foto van een beer en een jongen de vraag gesteld of deze van de mysterieuze kunstenaar Banksy zou zijn. In het tweede bericht, op 21 april, kwam hierop een antwoord dat dit niet het geval was en dat de schildering van de gemaakt was door ‘Pipsqueak was here’. Dit tweekoppige kunstenaarscollectief koos voor deze naam, omdat “we klein, onbeduidend, maar toch luid en aanmatigend zijn en omdat we met onze kleine stemmen tóch gehoord willen worden. Zo vragen we op onze eigen eigenaardige manier aandacht voor alle grote en kleine zaken van het leven.”

Naar aanleiding hiervan ben ik op 21 april zelf gaan kijken wat er te zien was en langs alle viaducten en kolommen gefietst tussen de Ringvaart van de Haarlemmermeer en het knooppunt Nieuwe Meer in de Riekerpolder. Dit betrof ook de viaducten over de Anderlechtlaan en de Johan Huizingalaan / Oude Haagseweg. Niet alleen de reeds getoonde schilderingen van ‘Pipsqueak was here’ waren te zien, maar ook nog diverse andere van dit duo, maar ook schilderingen van diverse andere makers. Hieronder enkele foto’s gemaakt tijdens mijn fiets- en ontdekkingstocht.

Sommige afbeeldingen komen ook voor op de website www.pipsqueakwashere.com.

Deze bevinden zich op kolommen aan de Amsterdamse kant van de Ringvaart. Daarnaast is er een schildering van dezelfde maker te vinden op een kolom aan de Johan Huizingalaan.

Vooral kolommen van de viaducten over de Ringvaart dragen flink wat schilderingen van diverse kunstenaars. Van de sommige is mij niet bekend wie de maker(s) is / zijn, maar er zijn duidelijk verschillende stijlen te herkennen.

Op de kolommen van de viaducten over de Anderlechtlaan zijn ook enkele schilderingen van onbekende herkomst aan te treffen, ook de viaducten over de Johan Huizingalaan dragen enkele schilderingen, maar de meeste kolommen zijn hier nog onbeschilderd.

Ten slotte is er nog de oude overbrugging van de Oude Haagseweg over de Ringvaart. Ook hier zijn aan de Amsterdamse kant enkele schilderingen aan te treffen. Dit betreft een ‘groepsportret’ van apen en daartegenover een gekleurd vlak in een diagonaal verdeeld in rood-wet en zwart-wit.

Zo blijkt de omgeving van Sloten toch over een aardige collectie ‘viaductkunst’ te beschikken. Leuk voor een ontdekkingstocht.

Heeft iemand meer informatie over deze schilderingen? Wie weet er meer van? Reacties aan: [email protected]

Tekst en foto’s: Erik Swierstra; april-mei 2021.

 
(N.B. Door op de afbeelding te klikken kan een vergrote weergave worden getoond.)

Viaducten over de Ringvaart van de Haarlemmermeer, zijde Amsterdam

Water, melon, sugar. David Shillinglaw (London).

Twee beren en een jongen. Pipsqueak was here.

Beer en jongen. Pipsqueak was here; ’Local Cathedral; 19 april 2013.

Beer en jongen. Pipsqueak was here; ’Local Cathedral; 19 april 2013.

Portret van een jonge vrouw (1). Pipsqueak was here.

Portret van een jonge vrouw (1). Pipsqueak was here.

Ooh Boy. Pipsqueak was here.

Ooh Boy. Pipsqueak was here.

Portret van een oudere heer. Pipsqueak was here.

Portret van een oudere dame. Pipsqueak was here.

Portret van een oudere dame. Pipsqueak was here.

All systems are go! Pipsqueak was here.

Portret van een jonge vrouw (2). Pipsqueak was here.

Portret van een jonge vrouw (3). Pipsqueak was here.

Staande beer. Pipsqueak was here.

Kolommen van de viaducten van de Schipholspoorlijn en de A4 (Nieuwe Haagseweg) over de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder.

Kolommen van de viaducten van de A4 (Nieuwe Haagseweg) over de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder.

Brug in de Oude Haagseweg over de Ringvaart van de Haarlemmermeer, zijde Amsterdam

Groepsportret chimpansees. “The circus has left town… We just stuck around…”. Pipsqueak was here. Amsterdamse Straatkunstprijs; 13 mei 2011.

Rode en zwarte driehoek. Jan van der Ploeg.

In maart 2022 werden de rode en zwarte driehoek vervangen door het blauw-geel van de Oekraïense vlag.

In oktober 2022 was de viaductpijler weer betongrijs.

In november 2022 was er een ‘zebrapad’ beschildering gekomen.

Nieuwe Oude Haagsebrug over de Ringvaart van de Haarlemmermeer, zijde Amsterdam

Vanaf januari 2024 werd de Oude Haagsebrug gesloopt en vervangen door nieuwbouw. In augustus 2024 verschenen onder deze nieuwe brug ook weer wandkunstwerken van Pipsqueak en van Jan van der Ploeg als herinnering aan de eerdere kunstwerken.

Nieuw wandkunstwerk met vijf chimpansees en de tekst “The circus has left town… We just stuck around!!!” onder de Nieuwe Oude Haagsebrug. Dit is de opvolger van een eerder kunstwerk op deze locatie onder de oorspronkelijke Oude Haagsebrug;
2 september 2024. Foto: Erik Swierstra.

Gekleurde vlakken op de pijlers onder de Nieuwe Oude Haagsebrug naar ontwerp van Jan van der Ploeg; 2 september 2024.
Foto: Erik Swierstra.

Viaducten over de Anderlechtlaan, westzijde

‘Superbear’ – beer en jongen met cape. Pipsqueak was here.

Man met een ‘hengel’ (?). Onbekende kunstenaar.

Viaducten over de Johan Huizingalaan, westzijde

Olifant en meisje. Pipsqueak was here.

Abstracte symbolen. Onbekende kunstenaar.

Kolommen van viaducten over de Johan Huizingalaan.

Symbolen lijken op cijfers. Onbekende kunstenaar.

Kolommen van viaducten over de Johan Huizingalaan.

Symbolen lijken op cijfers. Onbekende kunstenaar.

Foto’s: Erik Swierstra, 21 april 2021.

Weelderige bermen in en om Sloten, een rondgang

De afgelopen weken kijken we onze ogen uit als we vanaf de Plesmanlaan richting dorp Sloten fietsen en in de omgeving van Sloten wandelen. De bermen langs de paden staan uitbundig in bloei en vooral hommels en bijen zweven van plant tot plant.

Er bloeit van alles: Klaprozen, Korenbloemen, Cichorei, diverse soorten Boterbloemen en Klaver. Wat een weelde ten opzichte van het vorige jaar.

Bloemrijke berm langs de Plesmanlaan te Sloten. Foto: Anne Nicolai.

Het voelt vooral goed aan, omdat we ook weten dat veel verschillende soorten beplanting een voorwaarde is voor een rijk insectenleven. En wel omdat veel insecten er afhankelijk van zijn. Het biedt beschutting tegen belagers (vogels). Het blad van veel planten is voedsel voor o.a. rupsen, sprinkhanen. De nectar van bloemen is van levensbelang voor zweefvliegen, bijen en vlinders. En deze vliegende bezoekers zorgen weer voor bevruchting van veel planten, waaronder allerlei fruitbomen, die ons van voedsel voorzien. Veel insecten betekent vervolgens ook een rijk vogelleven.

Als ‘Vlindergroep Sloten’ zijn we hier blij mee. Dit is ook de reden, dat we ongeveer om de twee weken een ‘rondje Sloten’ maken, om daarin vast te stellen hoe de bermen gemaaid worden. Het resultaat zetten we in een overzicht, zodat we een totaalbeeld van het beheer krijgen.

Icarusblauwtje in Natuurpark Vrije Geer; 8 juli 2021. Foto: Els Albers.

Maaien op zich is niet verkeerd voor bloemrijk grasland. Dit moet echter met beleid gebeuren. Aandachtspunten zijn onder andere: niet vaker dan twee x per jaar maaien, de eerste keer maaien na 1 juli en dan ongeveer de helft van de begroeiing laten staan, de tweede keer een ander deel maaien en steeds het maaisel na enkele dagen verwijderen. Zo ontstaat er een voedselarme bodem, waar bloemrijke kruiden het best op groeien.

Inmiddels hebben we begrepen dat deze werkwijze ook past in het beleid van de gemeente Amsterdam die het groen in de wijken wil versterken. We hopen dat deze trend zich de komende jaren verder doorzet, zodat er mooie groene en gezonde wijken ontstaan, waar we dan ook veel vlinders hopen te ontdekken.

Namens de Vlindergroep Sloten, Anne Nicolai; 20 juli 2021.

Nieuw meldpunt voor geluids- en stankoverlast Schiphol

Het was altijd al een doorn in het oog van velen dat de registratie van Schiphol-overlast werd uitgevoerd door partijen die niet onafhankelijk waren. Als door een slager die zijn eigen vlees keurt…

www.vliegherrie.nl

Een groep omwonenden van Schiphol is daarom samen met diverse maatschappelijke en bewonersorganisaties een eigen website begonnen: “Meld vliegherrie!” Iedereen kan zoveel meldingen indienen als hij wil, maar het is wel van belang om eerst een account aan te maken.

Alle klachten over Schiphol, in de breedste zin, zijn hier welkom. Het hoeft dus niet alleen over geluidsoverlast te gaan, maar kan ook over stankoverlast (van kerosine), veiligheidszorgen of andere milieu- gerelateerde onderwerpen gaan. Alle geregistreerde klachten blijven openbaar en voor iedereen opvraagbaar. Via deze link kunt u een account aanmaken op deze website

Openbaar en transparant
Deze website is voor en door omwonenden van Schiphol. De initiatiefnemers: “Onze site is een aanvulling op de reguliere sites voor klachten over vliegverkeer, die worden beheerd door de luchtvaartindustrie zelf of door overheidsorganen die weinig prioriteit geven aan de meldingen. ‘Meld vlieghinder!’ functioneert als toegangspoort voor wetenschappers en journalisten naar de persoonlijke verhalen van melders.

Op deze site telt iedere melding, al maakt u vijfduizend meldingen in een jaar. Alle meldingen zijn openbaar toegankelijk – uiteraard zonder de NAW-gegevens van de melders. Eén voorwaarde: geen schuttingtaal of enge ziektes in uw meldingen. Wij zijn geen experts en wij beantwoorden dus geen vragen over vliegtuigoverlast. Wij inventariseren alleen en publiceren iedere week een nieuwe landkaart waarop alle meldingen te zien zijn.” Deze site is een gezamenlijk initiatief van diverse maatschappelijke organisaties en bewonersplatforms rond Schiphol.

Tamar Frankfurther; 23 juli 2021.

Vissterfte karpers en brasem, voorn en andere vissen

Het landelijke gebied is sloot-rijk. Verschillende mensen zagen in de afgelopen periode dode vissen in de sloten drijven. Zij meldden dit aan de gemeente en aan Waternet.

Osdorperweg Oud Osdorp. Foto: Erik Swierstra.

Waternet laat weten dat er inderdaad sinds half mei sprake is van een hogere vissterfte dan gebruikelijk.

Polders van Oud Osdorp
Waternet: “Vooral in de Lutkemeerpolder en Osdorper Binnenpolder is sprake van een enorme sterfte. Samen met de Amsterdamse Hengelsportvereniging hebben we gezocht we naar de oorzaak van deze opvallende vissterfte die alleen karpers treft. Deze karpers overleden aan een specifiek karpervirus met de naam ‘Carp Edema Virus’. Het is niet makkelijk om maatregelen te nemen om dit te bestrijden. Wel proberen we verspreiding van dit virus zoveel mogelijk te voorkomen.

Bij hogere watertemperaturen groeit het virus minder goed, dus hopelijk helpt het warmere weer mee om deze vissterfte te beperken. De dode karpers worden door ons verwijderd. Het virus is niet schadelijk voor de mens. Toch is het verwijderen van de dode karpers erg belangrijk om het ontstaan van ziektes te voorkomen, zoals Botulisme.”

Meld dode vissen en dichtgeslibde sloten
Naast de sterfte van karpers kreeg Waternet ook meldingen over vissterfte van brasem, voorn en andere soorten. Daarover meldt het waterschap: “Het is normaal dat er in het voorjaar tijdens de paaiperiode vissterfte optreedt. Dit jaar is de vissterfte hoger dan gebruikelijk. Dit komt vermoedelijk door het koude voorjaar. Hierdoor zijn vissen in een slechtere conditie, waardoor ze gevoelig zijn voor ziektes. Tijdens de stressvolle paaiperiode neemt hun weerstand nog verder af en dat kan dan tot hun dood leiden.”

Het waterschap en de gemeente vragen aan iedereen die dode vissen ziet drijven, dit gemeente dit vooral te melden. Deze worden dan verwijderd. Ook dichtgeslibde sloten dragen niet bij aan het welzijn van vissen. Via bovenstaande link kunt u ook melden wanneer bepaalde sloten hoognodig toe zijn aan een baggerbeurt.

Tamar Frankfurther, 23 juli 2021.

Fietsersbond blij met snelfietsroute tussen Schiphol en de Zuidas

De Fietsersbond Amsterdam stemt in grote lijnen in met de voorstellen uit de Concept Ontwikkelstrategie voor De Oeverlanden. Zo blijkt uit hun Inspraakreactie.

Het bestuur geeft aan verheugd te zijn dat de snelfietsroute Schiphol − Oeverlanden − Zuidas een belangrijk onderdeel van de plannen is. Voor de overige fietsroutes binnen het gebied pleiten zij voor terughoudendheid: de bestaande Oeverroute biedt al veel afwisseling en doorzichtjes.

Doorsteek vanaf Plantijnpad is wenselijk
De betere toegankelijkheid, met nadruk op Johan Huizingalaan en Anderlechtlaan, is teveel vanuit de auto gedacht. Beide wegen zijn Hoofdnet Auto, en daarmee druk en onaantrekkelijk om langs te fietsen. Zet voor fietsers daarom vooral in op de drie overige ingangen: Jaagpad (autoluw), Christoffel Plantijnpad (autovrij) en Ringvaartdijk (autovrij). Vanuit het Plantijnpad is een, nu ontbrekende, logische en korte doorsteek richting Oeverpad wenselijk.

Voor fase I heeft de Fietsersbond een sterke voorkeur voor realisatie van het snelfietspad Oude Haagseweg- Riekerweg, met tijdelijke doorbinding langs het Jaagpad naar de Schinkelsluizen. Dit hoeft relatief weinig te kosten.

Tamar Frankfurther; 23 juli 2021.

Wees- en Armenhuis (1906) met zijn rijke historie kan er weer járen tegen

Het gezichtsbepalende pand aan de Slotense Akerpolderstraat is in het voorjaar van 2021 grondig (en verantwoord) gerenoveerd en kan er weer jaren tegen. Wezen, bejaarden, krakers, jongeren: Het Wees- en Armenhuis heeft in de afgelopen 115 jaar opeenvolgende generaties bewoners zien komen en gaan. Een mooie gelegenheid om terug te kijken op een bijzonder stukje dorpsgeschiedenis.

Het Slotense Wees- en Armenhuis omstreeks 1910 met de oorspronkelijke hoektorens, gefotografeerd vanaf de Sloterkerk. In de jaren twintig werd er een derde verdieping toegevoegd. Foto: Collectie Suze van Scheppingen.

Liefdadigheid
Armen en wezen: de dorpen en steden waren er in de 19e eeuw vol van. De afwezigheid van sociale voorzieningen, de lage levensverwachting, besmettelijke ziekten die de ronde deden en de algemene slechte gezondheid van de bevolking eisten hun tol. Wie oud of ziek was en niet in staat was om te werken, was aangewezen op de hulp van familie of buren, of op de bedeling en liefdadigheid van de kerk of het gemeentebestuur. Iedere gemeente had wel een armenzorginstelling. Zo ook Sloten. Hier beschikte de Hervormde kerk al in 1774 over een diaconiehuis voor de armen. In 1895 bouwde het gemeentelijk armbestuur een eigen Wees- en Armenhuis naast deze diaconie. In de volksmond stond het al snel bekend als ‘het gesticht’. Wegens bouwvalligheid moest het in 1905 worden afgebroken. Toen werd een leeg terrein aan de rand van het dorp aangewezen als plek voor een nieuw tehuis, het huidige Wees- en Armenhuis. De Slotense aannemer M. van der Mel wist als laagste inschrijver de bouwopdracht in de wacht te slepen.

Hoektorens
Het pand was gereed in 1906. Het had oorspronkelijk twee karakteristieke, vierkante hoektorens en bevatte onder meer twee slaapzalen en een grote zolder. De hoekkamers werden bewoond door de wezen. Onder begeleiding van de weeshuisvader en -moeder bezochten zij elke zondag de verplichte kerkdiensten. Net als de inwonende ‘arme oudelieden’ waren zij altijd herkenbaar aan hun uniform, dat op de mouw was gemerkt met de A.v.S. (Armen van Sloten?).

Het bestuur van het tehuis bestond uit vijf regenten en drie regentessen. De kerkelijke verhoudingen werden daarbij nauwlettend in het oog gehouden: Volgens het reglement moesten er van de acht bestuurders drie rooms-katholiek en vijf hervormd zijn.

Het Wees- en armenhuis na de verbouwing met drie verdiepingen; 1938.
Collectie Suze van Scheppingen.

Bejaarden
Nadat Sloten in 1921 door de gemeente Amsterdam was geannexeerd, werd het Wees- en Armenhuis een dependance van het Amsterdamse oudeliedenhuis in de Roeterstraat. Er volgende een ingrijpende verbouwing. De hoektorens verdwenen. Er kwamen meer ramen in de voor- en zijgevels en er werd een derde verdieping op het gebouw gezet om ruimte te maken voor extra slaapzalen. De kamers voor de wezen kwamen te vervallen. Het pand bood daarna ruimte aan 42 oude mannen en 16 vrouwen. Het Boerentuintje aan de overkant van de Akerpolderstraat was oorspronkelijk de moestuin van het tehuis. De tuin zorgde ervoor dat de armen gezonder aten dan in vergelijkbare instellingen het geval was. De oude bewoners van het pand zaten ook vaak in het tuintje op bankjes in de zon.

Krakers
Het Wees- en Armenhuis bleef bijna een halve eeuw als bejaardenhuis in gebruik. Ernaast werd een recreatie- en eetzaal gebouwd waar de bejaarden via een loopbrug naar toe konden lopen. Op den duur voldeed het pand niet meer aan de moderne eisen. Begin 1972 werd het tehuis gesloten. De laatste bejaarden verhuisden naar het Flevohuis in Amsterdam-Oost. Na een jaar leegstand werd het gebouw, tot ongenoegen van de Dorpsraad, op 17 januari 1973 bezet door Amsterdamse krakers. Zij deden moeite om in de dorpsgemeenschap te worden opgenomen en organiseerden bijvoorbeeld activiteiten voor de Slotense jeugd in de recreatiezaal. Na ruim drie jaar vertrokken de krakers eind 1976. De Slotense architect en dorpsraadlid Hopman kreeg van woningbedrijf Tuinstad van de gemeente vervolgens de opdracht om 20 zelfstandige wooneenheden voor jongerenhuisvesting in het Wees- en Armenhuis te maken. De verbindingsbrug werd afgebroken en de recreatiezaal werd ingericht als Dorpshuis. Ook jongerenvereniging SmoeS had hier jarenlang zijn thuisbasis.

Jongeren
Aanvankelijk werden alle 20 kamers met eigen sanitaire voorzieningen verhuurd aan jongeren uit het landelijk gebied Sloten-Oud Osdorp. Zo konden zij in een bekende omgeving in de buurt van hun ouders veilig ‘uitvliegen’. Jongeren meldden zich aan bij de werkroep Woningtoewijzing van de Dorpsraad. Als de werkgroep van de verhuurder (per 2000 was dat Woningbouwvereniging Intermezzo) hoorde dat er weer een HAT-eenheid vrijkwam, kreeg de bovenste op de lijst een telefoontje. Rond 2004 kreeg de werkgroep Woningtoewijzing te maken met een nieuw fenomeen: illegale onderhuur. Daarom werd de regel ingevoerd dat jongeren een half jaar na het afronden van hun studie hun woning moesten verlaten. Dat was ook hard nodig: er stonden wel 28 jongeren op de wachtlijst.

De entree van het Wees- en armenhuis aan de Akerpolderstraat 9 t/m 47.
Foto: Erik Swierstra; 3 april 2012.

Verhuur wordt verkoop
Intermezzo deed het pand met huurders en al in 2006 over aan de stichting DUWO voor studentenhuisvesting. Na harde onderhandelingen lukte het de Dorpsraad om nog de helft van de vrijgekomen HAT-eenheden aan jongeren uit Sloten en Oud Osdorp beschikbaar te stellen. Tot grote teleurstelling van de Dorpsraad besluit DUWO (later DUO) in 2011 de vrij te komen wooneenheden te gaan verkopen. Anno 2021 zijn er nog twee huurders over. Op de tweede verdieping staat nu een studio. (Akerpolderstraat 39) te koop van 24 m² voor 165.000 euro. Het Wees- en Armenhuis heeft tegenwoordig een actieve vereniging van eigenaren onder de naam “Vereniging van eigenaars Akerpolderstraat 9 – 47”. Het pand is straks in gezonde staat klaar voor de toekomst.

Voor dit artikel is gebruik gemaakt van informatie uit het archief van de werkgroep Historie Sloten-Oud Osdorp met daarin informatie bijeen gebracht door Jan Bardet.

Tamar Frankfurther, juli 2021.

Nu te zien: alle inzendingen van de schilderwedstrijd Sloten

De werkgroep Historie organiseert deze wedstrijd omdat het precies honderd jaar geleden is dat de gemeente Sloten werd geannexeerd door Amsterdam. 18 deelnemers stuurden 24 prachtige schilderijen in.

Sfeerbeeld van het Jaagpad toen en nu. Dit schilderij van Marijke Turksma werd niet genomineerd: “Mijn schilderij laat het landelijke sfeertje van een deel van het Jaagpad vroeger zien vanuit de Sloterkade kijkend richting de Nieuwe Meer, met wat elementen van nu. Het Jaagpad, waar ik inmiddels ruim 45 jaar woon, heb ik zien veranderen van een rafelrandje van Amsterdam aan een uitgebreid natuurgebied met veel groen, bos en water, naar een druk bebouwde ‘Zuidas’ met hoogbouw, drukke wegen en veel laagvliegend vliegverkeer. Ik hoop dat er in de toekomst genoeg ruimte voor groene natuur over blijft.”

In afwachting van de officiële jury-uitslag kan iedereen via deze link nu al kijken en zelf kiezen wat het mooiste kunstwerk is. Dan kunt u straks uw voorkeur vergelijken met de beslissing van de jury, die bestaat uit een voormalig docent van en afgestudeerden van de Rietveld Academie.

Uitslag volgt op 2 september 2021
De kunstwerken verbeelden het grondgebied van de voormalige gemeente Sloten in het verleden, heden en in de toekomst. Aan de deelnemers is ook gevraagd om een tekst mee te sturen waarin zij uitleggen wat er op hun schilderij te zien is. De jury heeft al 15 schilderijen genomineerd als potentiële winnaars. Uit deze genomineerde doeken kiest de jury drie winnaars.

Op 2 september 2021 zal gedeputeerde Zita Pels van de Provincie Noord-Holland in de Molen van Sloten de 1e, 2e en 3e prijs uitreiken. Tot die tijd rouleren op deze pagina de inzendingen. Bij de kunstwerken, die niet zijn genomineerd, staan de namen van de kunstenaars al vermeld. Bij de genomineerde schilderijen staat nog geen naam. Die blijft nog  geheim, omdat de jury op geen enkele manier beïnvloed mag worden. Deze prijsvraag kan worden georganiseerd dankzij een gulle bijdrage van het Fonds voor Nieuw-West.

Tamar Frankfurther; 17 juli 2021.

Ontwerpwedstrijd ‘Ons Buiten’: inspiratie voor eco-tuinhuisje

Vier jonge architecten namen deel aan deze wedstrijd van Tuinpark ‘Ons Buiten’, dat ligt tussen De Oeverlanden en De Nieuwe Meer. Zij ontwierpen een energieneutraal tuinhuisje met duurzame materialen, een ‘ecohuisje’.

Bij de foto: Winnaars Rian Knop en Frank Brouwers delen hun ontwerp graag. Foto: India Knop.

Rian Knop en Frank Brouwers dienden volgens de jury het beste ontwerp voor een ecohuisje in. Daarom ontvingen zij op zondag 11 juli 2021 uit handen van Ons Buitens voorzitter Hanneke Weber een cheque van € 2.500.

Vier bijzondere ontwerpen
In totaal deden vier ontwerpers mee aan de wedstrijd. Zij verrasten de jury met hun inzendingen. Deze inzendingen vormen zeker een inspiratiebron voor volkstuinders – op ‘Ons Buiten’ en op andere parken – die een nieuw huisje gaan bouwen. De deskundige jury, die o.a. uit een bouwkundige, milieudeskundige en een architect bestond, was verrast door de hoge kwaliteit van de inzendingen, maar besloot uiteindelijk unaniem dat dit multifunctionele ontwerp móest winnen, zo blijkt uit hun juryrapport.

Multifunctioneel gebruik
Tuinpark ‘Ons Buiten’, opgericht in 1922, gaat nu op zoek naar sponsoren en subsidiënten, waardoor de bouw van het ecohuisje in het jubileumjaar 2022 kan starten. Het ecohuisje zal in de toekomst gebruikt kunnen worden door niet-tuinders; bijvoorbeeld als vergader- of tentoonstellingsruimte, als ontmoetingsplaats voor buurtbewoners of als logeerhuisje voor bijvoorbeeld studenten ecologie die werken aan een onderzoeksproject. Rian en Frank delen hun technische presentatie. Mocht u naar aanleiding hiervan vragen hebben, dan treft u hierin ook hun contactgegevens.

Juryrapport DD 1 JULI 2021 ontwerpwedstrijd ecohuisje tuinpark Ons Buiten voor bestuur Tuinhuis_presentatie van Rian Knop en Frank Brouwers (pdf)

Tuinhuis_presentatie van Rian Knop en Frank Brouwer (pdf)

Tamar Frankfurther, 16 juli 2021.