Op 26 februari 2025 vond een informatiebijeenkomst plaats van de gemeente Amsterdam over de participatie rondom het locatieprofiel van evenemententerrein de Polderheuvel in Oud Osdorp.
Tijdens de bijeenkomst werd duidelijk dat veel omwonenden zich zorgen maken over de geschiktheid van de Polderheuvel voor grootschalige evenementen en over de manier waarop de participatie wordt ingericht. Vereniging GEEN N1 benadrukt daarnaast dat het toelaten van grootschalige evenementen indruist tegen eerder vastgesteld gemeentelijk beleid.
Bewoner van Geuzenveld Mark Spier (links op de foto), wethouder Touria Meliani (midden) en Menno van der Veen (rechts) van Tertium – het bureau dat de participatie leidt – zijn met elkaar in gesprek. Foto: Cees Fisser.
In landelijke gebied en vlakbij duizenden woningen
Een aantal bewoners – gekleed in gele hesjes – lieten in niet mis te verstane bewoordingen weten dat inmiddels bewezen is dat de Polderheuvel uitsluitend geschikt is voor kleinschalige evenementen met akoestische muziek. Zij lieten weten dat dance-evenementen met harde basdreunen tot in de verre omgeving – van Nieuw-West tot Halfweg, Zwanenburg en zelfs in Zaanstad – hoorbaar zijn. Daarnaast werd gewezen op de ligging van de Polderheuvel in het landelijk gebied met volkstuincomplexen, de dichtbevolkte wijk Geuzenveld die op minder dan 500 meter afstand ligt en de grote verkeersproblematiek die grootschalige evenementen met zich meebrengen.
Volkstuinders aanvankelijk buitengesloten uit participatie
Tijdens de bijeenkomst kwam ook naar voren dat de volkstuinders van de nabijgelegen tuinparken niet actief waren uitgenodigd voor de participatie, ondanks het feit dat de eerste huisjes op slechts 200 meter afstand van het evenemententerrein liggen. Dit stuitte op onbegrip, omdat deze tuinders juist in het festivalseizoen maandenlang in hun tuinhuisjes verblijven en direct te maken krijgen met overlast als hier weer dance-evenementen worden georganiseerd.
Gelukkig blijken deze zorgen bij nader inzien niet terecht. Het stadsdeel blijkt nu toch druk met het bezorgen van uitnodigingen bij de tuinparken en de buurgemeente. Alle belanghebbenden zullen dus actief worden betrokken zodat zij hun zegje tijdens het participatietraject tijdig zullen kunnen doen. De participatie is om die reden verlengd voor de Polderheuvel in Nieuw-West. U kunt uw mening dus nog via deze link (kies voor locatie 3) met de gemeente delen.
Tuinparken spelen een belangrijke rol in het gemeentelijke beleid
“Daarnaast heeft de gemeente in zowel het beleidskader Structuurvisie Amsterdam 2040 als de Ecologische Visie vastgelegd dat tuinparken een steeds belangrijker rol spelen in het groenbeleid”, zo laat een woordvoerder van GEEN N1 weten. “Hierin ligt vastgelegd dat volkstuinparken niet alleen waardevol zijn voor de tuinders zelf. De tuinparken maken ook deel uit van openbaar toegankelijk groen en dragen bij aan biodiversiteit en een leefbare stad. Dit betekent dat de belangen van de tuinders zeker integraal moeten worden meegenomen in de besluitvorming over evenementenlocaties.”
Belofte: alleen kleinschalige evenementen op Polderheuvel
Omwonenden, Vereniging GEEN N1, de Dorpsraad Sloten-Oud Osdorp en diverse andere organisaties benadrukten dat de gemeente haar eigen toezeggingen uit 2008 moet respecteren: toen is bepaald dat hier alleen kleinschalige evenementen georganiseerd mogen worden. De gemeente heeft in 2018 zonder bewoners daarbij te betrekken, besloten dance-evenementen toe te staan. Dit is in strijd met de wet en is binnenkort onderwerp bij de rechter.
Grootschalige evenementen in strijd met vastgesteld beleid
GEEN N1 weet dat de wethouder de bevoegdheid heeft om – op basis van een zorgvuldige afweging en in lijn met het stedelijk beleid – te besluiten dat er geen sprake mag zijn van onduldbare hinder bij de tuinhuisjes. GEEN N1: “Immers: zonder tuinders, zijn er geen volkstuinen. Mocht de gemeente besluiten op de Polderheuvel toch grootschalige evenementen, zoals dancefeesten toe te staan, dan kan dit besluit juridisch worden getoetst.” In dat geval acht de GEEN N1 de kans groot dat dit besluit van tafel zal worden geveegd, omdat de stad zelf het belang van tuinparken als groene longen van de stad onderschrijft.
Samen op zoek naar een evenwichtige uitkomst
Heel veel mensen die in een wijde kring rond de Polderheuvel wonen en allerlei organisaties – waaronder vereniging GEEN N1 en de Dorpsraad – spannen zich in om grootschalige evenementen van deze locatie te weren. GEEN N1 laat weten dat zij voorstander zijn van het opstellen van een bredere visie op de samenhang tussen de Polderheuvel, de volkstuinparken en de stedelijke omgeving: “Wij streven naar een evenwichtige uitkomst, waarin natuur, rust en het belang van omwonenden worden gerespecteerd.”
Tamar Frankfurther; 8 maart 2025.
Tijdens de vergadering van de raadscommissie Mobiliteit, Openbare ruimte en Water van 13 februari 2025 liet wethouder Melanie van der Horst tijdens de mededelingen (tijdscode 12.24) weten dat zij zowel voor dit jaar als voor volgend jaar extra geld heeft gevonden voor de exploitatie van veerpont ‘Helena’.
Omdat velen in 2024 de petitie steunden, de stadsdeelcommissie bijna unaniem (alleen GroenLinks stemde tegen) aangaf de veerpont overeind te willen houden en er tijdens stadsdeelcommissie- en gemeenteraadsvergaderingen aandacht werd gevraagd voor het behoud van de pont, is deze voorziening ten minste voor twee jaar gered. Van half april tot half oktober kunt u dus weer voor een zacht prijsje meevaren…
De nu toegezegde bijdrage van in totaal 100.000 euro zorgt ervoor dat dit laagdrempelige voordelige uitje in ieder geval de komende twee jaar tussen half april en half oktober behouden blijft. Daarna is het aan de volgende gemeenteraad om te bepalen of de veerpont structureel ondersteund zal worden.
Dankzij grote en brede steun
Wethouder Van der Horst had eind vorig jaar al laten weten haar uiterste best te zullen doen om de veerpont te behouden. Deze financiële injectie is ook goed nieuws voor het veerpontje ‘Ome Piet’, dat in het zomerseizoen over de Ringvaart heen-en-weer vaart. Als de veerverbinding tussen de steiger bij restaurant Aquarius en het Amsterdamse Bos zou verdwijnen, zou dat ook voor deze verbinding de nekslag hebben betekend. Dit kleine voetveer zou namelijk bezwijken onder de te grote overzetbehoefte die dan zou ontstaan.
De wethouder heeft extra haar best gedaan om voor het behoud een ton vrij te maken omdat zij vorig jaar merkte hoe groot en breed het verzet was tegen opheffing van deze voorziening. 1.728 personen ondertekenden binnen korte tijd een petitie. Ook diverse politici zetten zich in de stadsdeelcommissie en in de gemeenteraad in voor het behoud.
Gemeentelijke en stadsdeel-politici zijn tevreden
Vanuit de politiek werd dit proces aangevoerd door de raadsleden Erik Bobeldijk (SP) en Tanay Bilgin (FvD) en stadsdeelcommissielid Reina van Zwoll (De Groenen Basispiraten). Alle drie reageerden zij uiteraard verheugd.
* Bobeldijk: “De SP is heel blij dat er voor komende twee jaar zekerheid is dat de pont over de Nieuwe Meer kan blijven varen. Uiteindelijk wensen we dat dit structureel wordt geregeld, maar voor nu is dit een mooi resultaat.”
* Bilgin: “Ik ben blij dat de wethouder inziet hoe belangrijk de pont is voor Nieuw-West. Dankzij haar bijdrage kunnen we er nog twee jaar van genieten. Ik hoop dat de nieuwe coalitie straks een structurele oplossing vindt.”
* Van Zwoll: “Het is heel fijn dat de veerpont in ieder geval tot en met 2026 in de vaart blijft. Een mooi resultaat dat dankzij brede steun van bewoners en politici in de gemeenteraad en de stadsdeelcommissie is behaald. Wat ons betreft moet die subsidie ook daarna overeind blijven.”
Tamar Frankfurther; 24 februari 2025.
In en om het dorp Sloten zijn een aantal straten en wegen die deels al heel lang dezelfde naam dragen en deels ook nog niet zo lang bestaan. Hieronder een overzicht.
Sloterweg / Sloterkade / Rijnsburgstraat
De Sloterweg liep vanouds vanaf de Overtoomse Buurt aan de Schinkel naar het dorp Sloten. Na de aanleg van bestrating (1816) en de instelling van de tol werd deze weg ook wel Sloterstraatweg genoemd.
Na de annexatie in 1921 werden op 22 maart 1922 enkele straatnamen door de gemeente Amsterdam gewijzigd.
Het gedeelte van de Sloterweg langs de Schinkel heet sindsdien Sloterkade. De Sloterweg begon sindsdien op de hoek van de Sloterkade en de huidige Rijnsburgstraat. In 1973 is het gedeelte van de Sloterweg tussen Schinkel en Aalsmeerplein van naam veranderd en heet sindsdien Rijnsburgstraat.
De Sloterweg (Sloterstraatweg) liep tot in het dorp Sloten tot bij de hoek van wat nu de Osdorperweg is.
Akerweg / Sloterweg
Het weggedeelte ten westen daarvan naar de Ringvaart van de Haarlemmermeer (Sloterbrug) heette Akerweg. In 1922 is de naam hiervan gewijzigd in Sloterweg, zodat deze weg daardoor een stukje langer is geworden en nu eindigt bij de Sloterbrug.
Na het verdwijnen van de straatnaam Akerweg is er in 1922 in het dorp Sloten een nieuwe straatnaam bijgekomen: Nieuwe Akerweg (hieraan staat ook het Dorpshuis).
Heerenstraat / Akerpolderstraat
De Heerenstraat was een zijstraat van de Akerweg naar de (latere) Nieuwe Akerweg. Deze heet sinds 1922 Akerpolderstraat. Deze naam werd gewijzigd omdat er in Amsterdam al een Herenstraat bestond (tussen de Herengracht en de Keizersgracht).
Middelveldsche Akerpolder
De Akerpolderstraat en de (Nieuwe) Akerweg zijn vernoemd naar de Aker, ook bekend als de Middelveldsche Akerpolder, deze strekte zich uit ten noorden van de Akerweg en ten westen van de Slimmeweg / Osdorperweg. De sloot tussen het Wees- en Armenhuis en het Dorpshuis en de Speeltuin is de grenssloot van de vroegere Akerpolder.
De in deze polder omstreeks 1960 aangelegde schutsluis in de Slotervaart heet sinds 14 oktober 1964 dan ook Akersluis. De weg hierlangs is ook Akersluis genoemd (hieraan staat onder andere de Molen van Sloten). In het voor 1896 uitgeveende deel van de Middelveldsche Akerpolder ligt nu de wijk De Aker. Zie ook: De Middelveldsche Akerpolder
Osdorperweg / Slimmeweg
De Osdorperweg liep vanouds vanaf Polanen (sinds de aanleg van de Haarlemmervaart in de 17e eeuw: Halfweg) in zuidoostelijke richting naar het buurtschap Oostdorp / Osdorp / Oud Osdorp.
Vanaf de knik in deze weg in Oud Osdorp in zuidelijke richting tot het dorp Sloten heette deze weg de Slimmeweg. ‘Slimme’ heeft hier de betekenis van ‘scheef’. Zie ook: www.dbnl.org.
Na de annexatie is deze naam in 1922 gewijzigd in Osdorperweg, zodat deze weg nu loopt vanaf Halfweg tot in het dorp Sloten (hoek Sloterweg).
Het dorp Sloten in 1921 met de toen geldende straatnamen:
Sloterweg, Akerweg, Heerenstraat en Slimmeweg.
De kaart is een uitsnede uit een kaart van de Dienst der Publieke Werken
van de Gemeente Amsterdam uit de Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Straatnamen in en bij het dorp Sloten
Bij het dorp Sloten zijn vanaf 2 mei 1957 diverse nieuwe straten vernoemd naar historische boerderijen, namen en begrippen uit de vroegere gemeente Sloten.
* Langsom – Naam van een vroegere molenwetering in de Riekerpolder.
* Ditlaar – De voormalige hofstede van dijkgraaf Ellard Ditelaar, die in de achttiende eeuw aan de Sloterdijkermeerweg heeft gestaan.
* Slimmeweg – Dit is de vroegere naam van de Osdorperweg zoals op oude kaarten van dit gebied is te vinden.
* Vrije Geer – Oude benaming van een deel van de gemeente Sloten, een driehoekig gebied dat zich uitstrekte van de zuidwestpunt van de Slotermeer tot aan de Haarlemmermeer. Het gebied lag buiten de jurisdictie (1100 roeden) van Amsterdam. De ingezetenen van de Vrije Geer waren vanouds vrijgesteld van het betalen van bepaalde beden (belastingen) aan de graven van Holland.
* Akersluis (per 14 oktober 1964), Akerpolderstraat en Nieuwe Akerweg (per 7 mei 1929) – Genoemd naar de Akerpolder in de voormalige gemeente Sloten. De naam Aker en Akerwatering zijn historische namen die reeds op een kaart van Rijnland uit 1687 van Jan Dou voorkomen. Zie ook: De Middelveldsche Akerpolder.
In de jaren negentig werden er in het dorp ook drie straten vernoemd naar inwoners van Sloten die zich verdienstelijk hadden gemaakt voor het dorp.
Per 24 december 1992:
* Gerrit van der Puijstraat.
Per 20 december 2000:
* P. Hans Frankfurthersingel (aan de overkant van de Akersluis).
* Lies Bakhuyzenlaan.
Naast het Politiebureautje aan de Sloterweg 1226 heeft het in de jaren negentig nieuw ingerichte plein op 30 oktober 1991 de naam ‘Dorpsplein’ gekregen.
Bij Langsom, tegenover de Molen van Sloten, zijn / waren er nog twee niet-historische informele straatnaamborden: ‘Sloterpleintje’ en ‘Arie Haring Plein’ (genoemd naar de Haringkar). Het laatste bordje is met de haringkar in juni 2020 verdwenen.
Literatuur
Voor meer informatie over de herkomst van straatnamen, zie de volgende boeken:
* “De naam van onze straat” – Geschiedenis en verklaring van de straatnamen in Amsterdam; door J.A. Wiersma.
* “Stadsatlas Amsterdam” – Straatnamen en brugnamen verklaard; door Martha Bakker.
Erik Swierstra; februari 2025 (tekst en foto’s)
Werkgroep Historie Sloten-Oud Osdorp
Op 26 februari 2025 kunt u om 19.30 uur bij UP Events aan de Tom Schreursweg 8 laten weten of u wenselijk, of juist onwenselijk, vindt dat dat op de Polderheuvel in Oud Osdorp ook in de toekomst grootschalige dancefestivals kunnen worden georganiseerd.
Om de ongeschiktheid van de Polderheuvel voor grootschalige evenementen aan te tonen heeft bewoner van Geuzenveld-West Mark Spier op deze afbeelding zichtbaar gemaakt dat duizenden mensen vlakbij deze locatie wonen en recreëren. De ervaring leert helaas dat zij tijdens eerder gehouden grootschalige dancefeesten op de Polderheuvel veel geluidsoverlast hebben ervaren.
Het gaat om 850 bewoners in Oud Osdorp, 11.000 in Geuzenveld, 2.600 in Halfweg en 7.500 in Zwanenburg. Daarnaast liggen in de directe omgeving van de Polderheuvel – in sommige gevallen op een afstand van slechts 250 meter – 1.581 tuinhuisjes waar mensen juist van hun rust willen genieten.
“Het blijft helaas de vraag of de gemeente – zelfs als velen zich hier tegen keren – uw inspraak serieus neemt. Maar laten we in ieder geval samen proberen te voorkomen dat op de Polderheuvel nog van die grootschalige evenementen met harde muziek en zware basdreunen mogen worden gehouden”, zo laat het bestuur van de vereniging Geen N1 weten.
Ongeschikt, want pal naast volle woonwijken van Nieuw-West
Doordat de Polderheuvel in landelijk Osdorp ligt, lijkt het alsof er weinig buren zijn die overlast ervaren van dergelijke evenementen met bijkomende verkeersoverlast. Het tegendeel is echter het geval. Naast het nabijgelegen Oud Osdorp ligt namelijk ook de dichtbevolkte wijk Geuzenveld om de hoek: al op 500 meter afstand van de Polderheuvel.
Het is de vraag of de gemeente bij het opstellen van het nieuwe evenementenbeleid de belangen van haar eigen inwoners serieus neemt. Ook met gesloten ramen dringen de basdreunen hun woningen immers onbarmhartig binnen. Moet je dergelijke kabaal-evenementen in de zo dichtbevolkte stad willen houden? Wiens belangen behartig je dan als gemeente?
“Gemeente, kom gemaakte afspraken na!”
Ten tijde van de inrichting van dit deel van Oud Osdorp werd in 2008 een Programma van Eisen bij het beleidsprogramma ‘Tuinen van West’ opgesteld. Hierin ligt vast wat er wel niet op de Polderheuvel georganiseerd mag worden. Toen werd vastgelegd: “De kleinschalige evenementen dienen te passen bij, en een wezenlijke bijdrage te leveren aan de kwaliteiten van het gebied, zoals een boekenmarkt, zangvogelwedstrijd, muziekoptredens, kermis, kunstmarkt”.
Veel omwonenden en organisaties, die zich verenigd hebben in de vereniging Geen N1, willen dat de gemeente zich nu eindelijk aan deze afspraken zal gaan houden. Daarvoor moet het ‘locatieprofiel’ – waarin ligt vastgelegd wat hier wel en niet mag – worden aangepast. In 2008 hadden ze het woord ‘locatieprofiel’ nog niet uitgevonden. Wat ze nu doen (en al langer doen) is in strijd met de oorspronkelijke afspraken.
Kom graag al om 19.30 uur en vul de enquête in
Geen N1 hoopt dat zo veel mogelijk mensen op 26 februari meteen om 19.30 uur bij de start van deze inloopavond aanwezig zullen zijn: “Uit angst dat de tegenstem te hard wordt, kiest de gemeente niet voor een centrale informatiebijeenkomst. De toeloop wordt nu over maar liefst vier uur uitgesmeerd. Wij denken dat de gemeente op deze manier een stevige discussie met bewoners probeert te voorkomen. Dit heeft alle schijn van een verdeel-en-heersstrategie.”
Los hiervan kan iedereen in deze enquête zijn mening geven over het nieuwe evenementenbeleid. Dat gaat uiteraard over de Polderheuvel, maar ook over andere evenementenlocaties in de stad, zoals N1, Riekerhaven, het Sloterpark en het Rembrandtpark.
Tamar Frankfurther; 22 februari 2025.
Vorig jaar hebt u kunnen lezen dat de wieken, de vijzel en de lift van de Molen van Sloten zijn vervangen. Dit jaar gaat de renovatie verder.
Om alle werkzaamheden efficiënt te kunnen voltooien zal de molen nog vier weken gesloten blijven voor bezoekers. Met ingang van zaterdag 22 maart 2025 kan iedereen de vernieuwde molen dagelijks komen bewonderen.
Bovenstaande foto laat goed zien dat de Molen van Sloten nog even geen bezoekers kan ontvangen. Na de sloop van de muren op de begane grond molen is inmiddels begonnen met de opbouw. Links van de groen geverfde Koningsspil stond voorheen de maquette met Slotense huisjes, de Sloterkerk en een Oud Osdorpse boerderij. Die hebben inmiddels een nieuwe bestemming gekregen. In plaats van de maquette komt er een paneel aan de wand met daarop uitleg over het unieke Nederlandse waterbeheer: hoe het lukt om onder zeeniveau (NAP) – mede dankzij de Molen van Sloten – droge voeten te houden.
Foto: Hanno van Harten.
De buitenkant
Op dit moment worden de buitenmuren van de molen onder handen genomen. Het voegwerk wordt vernieuwd, de muren worden vochtbestendig gemaakt en er wordt spouwmuurisolatie aangebracht. Door de vorst van de afgelopen tijd heeft dit werk wat vertraging opgelopen.
De binnenkant
Tegelijkertijd wordt er ook hard gewerkt ín de molen. Vorige week zijn de muren van een kast op de begane grond weggebroken. Zo wordt ruimte gemaakt voor een glazen wand rond de Koningsspil. Deze spil loopt van boven tot onderen door de hele molen en verbindt de raderen van de op de wind draaiende wieken met de vijzel onder de molen, die water wegpompt. De muren krijgen een nieuwe verflaag. De firma Van Lochem ondersteunt de Molen van Sloten al sinds de bouw in natura en heeft ook nu weer de verf om niet beschikbaar gesteld. Dát zijn nog eens trouwe vrienden…
Inmiddels is ook de tegelvloer op de begane grond verwijderd. Deze wordt vervangen door een moderne vloer met vloerverwarming. Verder is begonnen aan de nieuwe museale inrichting. Voorlopig zijn de stofwolken dus nog niet opgetrokken, maar er wordt hard gewerkt om de molen zo snel mogelijk weer open te stellen.
Al deze werkzaamheden zijn mogelijk gemaakt dankzij een aantal fondsen die cultuur- en duurzaamheidsprojecten steunen en natuurlijk door de grote inzet van de molenvrijwilligers.
Tamar Frankfurther; 22 februari 2025.
Na zeven jaar van uitstel op uitstel is er nu opnieuw vertraging opgelopen bij de aanleg van het speelterrein ‘Over de Rand’ op de hoek van de Osdorperweg en de Joris van den Berghweg in Oud Osdorp.
Zowel de gemeente als de Zusjes Worm – die zich al zeven jaar inzetten voor dit project – beloven met 100 procent zekerheid dat de speeltuin er echt zal komen. De speeltoestellen zijn ook al gekocht en betaald.
Op het Over de Rand-terrein op de hoek van de Osdorperweg en de Joris van den Berghweg zal straks zeker een speeltuin en ontmoetingsplek komen.
Foto: Theo Durenkamp.
Na versteviging slappe bodem volgt oplevering einde zomer
De reden van het nieuwste uitstel deelde de gemeente in een bewonersbrief die omwonenden begin januari 2025 ontvingen. Wonderlijk genoeg is de gemeente er nu pas achter gekomen dat de veenbodem van het terrein te dik, nat en zacht is om hier een veilige en duurzame speeltuin te realiseren. Ondanks deze tegenslag verwacht de gemeente de speeltuin – die ook als recreatieterrein zal fungeren – aan het eind van de komende zomer op te kunnen leveren. De gemeente legt uit dat de bodem eerst verstevigd zal worden: “In samenwerking met geotechnische experts werken we aan een oplossing die zowel technisch als financieel haalbaar is. Het aanvullende bodemonderzoek en de verstevigingsmaatregelen hebben meer tijd gekost dan gepland. Het verstevigen van de ondergrond staat nu gepland voor het voorjaar van 2025. Direct daarna starten we met de aanleg van de speeltuin. We streven ernaar de speeltuin tegen het eind van de zomer van 2025 gereed te hebben.” “Het wordt spannend of de gemeente deze strakke planning zal halen, maar de wil is er overduidelijk”, zo constateren betrokken Oud Osdorpers.
Asbest, marters en historische vondsten
Naast het recent geconstateerde probleem van de te slappe ondergrond vermeldt de brief ook nog diverse andere tegenslagen.
Zoals het asbest dat begin 2023 in de bodem werd aangetroffen bij de bouw van een elektriciteitshuisje van Liander. De bewonersbrief meldde de gemeente toen: “Helaas zijn er graafwerkzaamheden uitgevoerd zonder de juiste voorzorgsmaatregelen te treffen. Het asbest is daardoor mogelijk door de bovenste grondlaag gemengd.” Het terrein werd toen in allerijl met hekken en waarschuwingsborden afgesloten. Blijkens de laatste bewonersbrief is het asbest tot op heden nog altijd niet verwijderd. De gemeente voegt er aan toe dat na deze verwijdering nieuwe bomen zullen worden geplant. De door asbest bedreigde bomen werden vorig jaar maart al verwijderd.
Dat ook de aanwezigheid van marters roet in het eten zou gooien was eerder nooit bekend gemaakt. Maar, zo schrijft de gemeente “uit onderzoek blijkt dat er geen marters zijn. De werkzaamheden kunnen dus doorgaan.” Dat is dan tenminste een meevaller. Elders worden immers zelfs woningbouwplannen stilgelegd vanwege een beschermd insect of een broedende vogel.
Vervolgens noemt de brief de volgende tegenvaller: “We hebben een bijzondere ontdekking gedaan: resten uit de late middeleeuwen. Archeologen begeleiden daarom de werkzaamheden om deze geschiedenis te onderzoeken en te beschermen.” De archeologen zullen archeologische objecten veilig stellen en eventuele funderingen blootleggen en vastleggen. Als alles weer met zand is bedenkt, kan de aanleg van de speeltuin verder gaan. De afdeling Monumenten en Archeologie van de gemeente Amsterdam zal – afhankelijk van wat hier voor interessants wordt aangetroffen – te zijner tijd haar bevindingen zeker delen via deze website.
Een buurtbewoner vroeg zich hierbij nog met een knipoog af “of de kinderen straks bij de speeltoestellen moeten slalommen tussen blootgelegde fundamenten en andere geconserveerde archeologische resten of dat die netjes zullen worden ingepast?” Hij concludeerde lachend dat “Oud Osdorp daarmee straks meteen een historische attractie rijker zou zijn”.
Ergernis nummer 2 in nieuwjaarsrede
In zijn nieuwjaarstoespraak vermeldde dorpsraadsvoorzitter Sjoerd Jaasma de jarenlange vertragingen en herhaalde uitstel van de aanleg van het speelterrein – na de verkeersproblematiek van de Osdorperweg – als ‘ergernis nummer 2’: “Heel veel vrijwilligers zijn hier al jaren mee bezig. Er is veel geld losgekomen van allerlei fondsen en crowdfunding. Het overleg met de gemeente loopt echter zo stroperig zoals je zelden meemaakt. De ene projectleider vervangt de andere en iedere keer als men denkt er bijna te zijn komt de gemeente weer met een nieuw probleem. Beste mensen van de gemeente, pak dit nu eens goed aan en laat 2025 dan het jaar zijn dat we een feestelijke opening kunnen gaan verrichten.”
Waardering voor geduld
In de bewonersbrief gaat de gemeente bijna ’tot snikkens toe’ door het stof vanwege het jarenlange uitstel en vertraging: “Wij begrijpen dat de vertraging in de vernieuwing voor u teleurstellend is en waarderen uw geduld en betrokkenheid enorm. We verzekeren u dat we er alles aan doen om de speeltuin zo snel mogelijk te realiseren. Ondanks de huidige vertraging kunnen we u beloven dat de uiteindelijke speeltuin een prachtige, veilige en duurzame plek zal zijn waar de kinderen uit de buurt met veel plezier kunnen spelen.” Nadat in de slotalinea van de brief de bewoners nóg een keer worden bedankt voor hun geduld en begrip, belooft de gemeente hen op de hoogte te houden van “de voortgang en belangrijke mijlpalen.”
Familie Worm
Als er één familie in Oud Osdorp is die zich met hart en ziel inzet voor dit nieuwe speelterrein, dan is dat zeker de familie Worm. De Zusjes Petra, Cora en Hetty verwachten eind februari goed nieuws te krijgen van de gemeente. Ze zijn al van jongs af aan actief betrokken bij alle activiteiten op deze ontmoetingsplek. Na een succesvolle en grootscheepse fondsenwerving – die zij samen met de Dorpsraad – hebben uitgevoerd, startten zij halverwege 2024 een crowdfundingsactie. Immers, de verschillende fondsen en instanties verwachten dat ook de bevolking financieel bijdraagt. Zo zien de gemeente Amsterdam, Jantje Beton, VSB-fonds, Stichting Leefomgeving Schiphol bewezen dat er draagvlak is voor het project.
Speeltoestellen al besteld en betaald
Met dat draagvlak zit het wel goed. De Zusjes Worm meldden eerder al samen met de Dorpsraad ruim 150.000 euro van diverse fondsen te hebben binnengehaald en tijdens het dorpsfeest Sloten op z’n Kop startten zij een eigen inzamelingsactie. De teller daarvan staat al op 7.355 euro. De speeltoestellen hadden er eigenlijk allang moeten staan. Ze zijn al gekocht en betaald en staan klaar om te worden geplaatst. Omdat de gemeente indertijd asbest op het terrein had aangetroffen, werd de plaatsing uitgesteld.
Doe mee en steun dit project
Wilt u dit sympathieke project ook steunen én de Zusjes Worm een hart onder de riem steken? Bijdragen zijn nog altijd van harte welkom. Doneren kan via deze link.
Theo Durenkamp; 8 februari 2025.
De starre gemeente Amsterdam wilde en durfde niet te luisteren en negeerde afspraken die het molenbestuur in 1989 had gemaakt met het toenmalige stadsdeelbestuur van Osdorp.
Molenbestuurder Frans Urban was tijdens zijn inspraak bij de raadscommissie Ruimtelijke Ordening en Grondzaken op 15 januari 2025 helder: “Ik was nog maar net voorzitter van de stichting toen de gemeente 80.000 euro van ons opeiste. Dat kon én wilde de molen niet betalen. Dan zou de molen failliet zijn gegaan.”
De molen van Sloten beschikte tot nu toe over de erfpachtrechten van de hele kavel die eind jaren tachtig door de molen was omgetoverd van drassige veengrond in geschikte bouwgrond. De molen behoudt de rechten en dus de inkomsten van de grond rond en onder de molen, rond en onder de molenschuur en rond en onder het pand van Brouwerij De 7 Deugden. Van de resterende grond – waar vroeger restaurant Syriana stond, de parkeerplaats, de paardenbak, de Kaasboerderij met woonhuis en de stallen en toebehoren van Manege Mandy’s Ponyplezier – gaan de erfpachtrechten met ingang van 2025 over naar de gemeente. Foto: Jolanda Edema.
Wantrouwen, niet luisteren, geen oog voor maatschappelijke stichting
Indertijd hadden zijn voorgangers – met toenmalig molenvoorzitter Ko Kuiper voorop – immers afspraken gemaakt met wethouder Pieter Harkema en voorzitter Wim Velthuis van stadsdeel Osdorp. Daarin lag vastgelegd dat de stichting alle inkomsten van de grond van de kavel zelf mocht houden. Dat geld mocht gebruikt worden voor de instandhouding van de molen. Urban: “De gemeente luisterde niet, wilde zich niet in de zaak verdiepen en weigerde zijn rigide standpunt aan te passen. Pas toen gemeentelijke ombudsman Munish Ramlal de klacht van de molen gegrond had verklaard, veranderde de houding van de gemeente. Wat vervolgens hielp is dat bij de opruiming van de molenzolder een verklaring van de stadsdeelvoorzitter hierover opdook. Een relevant bewijsstuk!”
Door verschillende reorganisaties binnen de gemeente Amsterdam (van stadsdeel Osdorp naar stadsdeel Nieuw-West en daarna naar de centrale stad) bleek alle relevante informatie aan de kant van de gemeente zoekgeraakt. Blijkbaar kiest de ambtelijke organisatie dan eerder voor wantrouwen en ontkenning dan voor nader onderzoek en de wil om samen op zoek te gaan naar een werkbare structurele oplossing. Zelfs voor deze maatschappelijke stichting – die met ongeveer 70 vrijwilligers uniek erfgoed in stand houdt – bleek maatwerk onmogelijk.
Deels behoud erfpachtrechten en 40.000 euro subsidie
Zes jaar geleden trok de vorige ombudsman Arre Zuurmond zich deze zaak aan. Dankzij gedegen onderzoek van ombudsmanmedewerker Bernadette Verheggen kwam de onderste steen boven. Onder Verheggens regie heeft het molenbestuur vervolgens onderhandeld over een oplossing. Uiteindelijk heeft wethouder Reinier van Dantzig deze integraal overgenomen. In het kort komt de deal hierop neer:
• De molen hoeft het eerder opgelegde bedrag van 80.000 euro niet aan de gemeente te betalen.
• De erfpachtrechten voor de kavel waar vroeger restaurant Syriana stond, de parkeerplaats, de paardenbak, de Kaasboerderij en de stallen en buitenruimten van Mandy’s Ponyplezier worden door de Stichting Molen van Sloten overgedragen aan de gemeente;
• De Stichting behoudt de erfpachtrechten voor alle grond rond en onder de molen (inclusief molenschuur) en de bierbrouwerij;
• De Stichting ontvangt voor deze erfpachtcontractoverdracht aan de gemeente een structurele gemeentelijke subsidie van 40.000 euro (jaarlijks opgehoogd met indexering) tot het einde van het canontijdvak in 2039 en daarna een andere subsidie.
Lange opsomming van gemeentelijk falen
Ombudsman Munish Ramlal en zijn medewerker Bernadette Verheggen waren op 15 januari persoonlijk aanwezig om hun rapport met de toepasselijke naam ‘Wind tegen; wind mee’ toe te lichten en om vragen van de raadsleden te beantwoorden. De ombudsman liet weten dat hij het betreurt dat betrokken Amsterdammers die zich belangeloos inzetten voor de stad zo slecht zijn behandeld door de gemeente. Hij memoreerde dat de ellende in 2017 – toen de brouwerij werd gebouwd – is begonnen en hoe het daarna van kwaad tot erger ging. Dat de gemeente niet wilde luisteren, geen goede klachtenafhandeling had, onvoldoende onderzoek verrichtte, in 1989 met stadsdeel Osdorp gemaakte afspraken negeerde, verkeerde berekeningen maakte, ten onrechte vreesde voor precedentwerking, geen oog had voor het feit dat het hier om een maatschappelijke organisatie gerund door vrijwilligers ging en zich louter focuste op regels en niet op samenwerking. Daarnaast benadrukte de ombudsman dat zijn zorg breder ligt omdat hij dergelijke gedragingen van de gemeente ook bij andere zaken tegenkomt. Ramlal is blij dat de wethouder alle aanbevelingen ongewijzigd overneemt en hoopt dat de gemeentelijke organisatie lering zal trekken uit deze zaak.
“Boven de materie gaan hangen”
Wethouder Melanie van der Horst had de eer om haar zieke collega Reinier van Dantzig te mogen vervangen. Zij bedankte eerst de ombudsman voor zijn grote inzet en tussenkomst in deze zaak. Vervolgens benadrukte zij dat het hier om een unieke casus gaat waarin ander beleid van de gemeente geen oplossing zou hebben geboden. Zij betreurde het dat de gemeente, zoals Van der Horst het zei “niet boven de materie was gaan hangen en afstand had genomen”. Zij noemde ook het grote maatschappelijke belang van de Molen van Sloten waar de gemeente volgens haar oog voor had moeten hebben.
Daarnaast benadrukte Van der Horst dat zij met de ombudsman van mening is dat de gemeente ten onrechte aan heeft gegeven niet tot een oplossing te kunnen komen om te voorkomen dat anderen daar vervolgens ook een beroep op zouden kunnen doen. Van der Horst: “Deze zaak is zó uniek. Daarvoor geldt zeker geen precedentwerking. Met geen andere molen in Amsterdam zullen dergelijke erfpachtafspraken zijn gemaakt.” Zij gaf ook aan dat zij weet dat de gemeente deze geleerde les niet zal vergeten, dat alle aanbevelingen van de ombudsman zullen worden overgenomen en dat de gemeente de molen zal helpen bij de subsidieaanvraag. Tot slot sprak zij de wens uit dat de molen en de gemeente voortaan weer goed en positief zullen samenwerken. Afsluitend sprak zij haar grote dank en erkenning uit naar alle vrijwilligers van de Molen van Sloten, die deze strijd al die jaren hebben volgehouden en de molen zo geweldig draaiende houden.
Tamar Frankfurther; 18 januari 2025.
U kunt de raadscommissie Ruimtelijke Ordening en Grondzaken terugkijken via deze link.
* Bij tijdscode 37.30 ziet en hoort u de inspraak van molenvoorzitter Frans Urban.
* Bij tijdscode 2.12.25 begint de 26 minuten durende behandeling van agendapunt 9: bespreking van het rapport van de Ombudsman ‘Wind tegen; wind mee’. Aansluitend reageert wethouder Melanie van der Horst namens het College van Burgemeester en Wethouders.
Verder lezen
* Rapport Wind tegen; wind Mee van de Ombudsman Amsterdam over erfpachtkwestie Molen van Sloten, 24 augustus 2024.
* Aanbiedingsbrief van de ombudsman met daarin een samenvatting van zijn rapport, 2 oktober 2024.
* Reactie wethouder Reinier van Dantzig op het rapport van de ombudsman, 10 december 2024.
Op maandag 6 januari 2025 ontvingen de bewoners van Oud Osdorp de langverwachte bewonersbrief van de gemeente over het onderhoud aan de Osdorperweg.
Na wederom uitstel mikt de gemeente er nu op om de werkzaamheden aan de Osdorperweg – het vernieuwen van het wegdek en de inrichting veiliger maken – eind 2025 te hebben afgerond.
De meest ingrijpende maatregel die de gemeente in het voorjaar van 2025 zal nemen, is de afsluiting van de Joris van den Berghweg bij de Tinie Wormbrug voor alle motorvoertuigen. Zal het sluipverkeer door Oud Osdorp hierdoor inderdaad afnemen, zoals de gemeente verwacht? Of zal het hierdoor alleen maar drukker worden op de Osdorperweg? Foto: Theo Durenkamp.
Lange lijst werkzaamheden aan Osdorperweg (Fase 2) op stapel
Tijdens de informatiebijeenkomst van 10 juli 2024 heeft de gemeente reacties van omwonenden verzameld. Op basis daarvan zijn sommige plannen aangepast. Hieronder volgt een opsomming van de werkzaamheden die de gemeente zal uitvoeren in 2025:
• Het meest ingrijpende deel van de werkzaamheden – de vervanging van het wegdek tussen Joris van den Berghweg en Ookmeerweg – staat gepland voor het derde kwartaal van 2025. Eerst zal Liander in het tweede kwartaal het elektriciteitsnet op dit traject vervangen. Zoals het er nu naar uitziet, zal de totale renovatie in het meest optimistische scenario eind 2025 eindelijk zijn voltooid. Tenminste, als zich geen nieuwe vertragingen aandienen…
• Op het hele traject tussen Halfweg en Ookmeerweg zullen vier extra wegversmallingen worden toegevoegd. Oud Osdorpers vrezen dat hierdoor nog meer fietsers door te snel rijdende automobilisten, die plotseling naar rechts sturen omdat ze bij een versmalling toch geen voorrang kunnen afdwingen, in de berm belanden of erger. Bij deze versmallingen zullen – bij wijze van proef – zogeheten busdrempels worden aangelegd. De gemeente zal onderzoeken of dit type drempels geen trillinghinder voor omwonenden veroorzaakt en tegelijkertijd ook effectief zal zijn om het verkeer langzamer te laten rijden. Tijdens een vergelijkbare test op de Sloterweg – eveneens een smalle dijkweg met aan weerszijden een sloot – bleken deze zogenaamd trillingvrije busdrempels scheuren in een naastgelegen woning te veroorzaken…
• Het fietspad tussen de Ookmeerweg en de bocht in de Osdorperweg – dat in het eerdere plan in een voetpad zou worden omgezet – zal worden gehandhaafd als een onverplicht fietspad in combinatie met voetpad. Op de rijbaan in de richting Ookmeerweg zal een rode fietsstrook toegevoegd.
• Het lemen voetpad tussen Halfweg en de Joris van den Berghweg – dat twee jaar geleden is aangelegd en al snel daarna – zoals voorspeld – in kwaliteit is teruggelopen – zal worden vervangen door een geasfalteerde strook. Oud Osdorpers vrezen dat dit geasfalteerde voetpad dan door fietsers en andere – snellere – tweewielers zal worden gebruikt. Dan hoeven zij niet over de Osdorperweg te fietsen waar te snel rijdende automobilisten hen bij de wegversmallingen de berm in drukken. Vraag is: Wat zal dat met de veiligheid van voetgangers op hun eigen voetpad doen?
• In totaal zullen er 21 parkeervakken in de berm worden aangelegd en komen er boomstronken op plekken waar illegaal bermparkeren niet gewenst is.
• De Onderweg (de weg achterom de dorpskern van Oud Osdorp) zal een bredere asfaltlaag krijgen om daarmee in de toekomst tevens schade aan de bermen te voorkomen.
Afsluiting Joris van den Berghweg
De meest ingrijpende maatregel die in het voorjaar van 2025 zal worden genomen is de afsluiting voor gemotoriseerd verkeer van de Joris van den Berghweg vlak vóór de Tinie Wormbrug. De gemeente neemt deze maatregel in de verwachting dat hiermee het aantal vervoersbewegingen door Oud Osdorp zal worden teruggebracht onder de 6.000 motorvoertuigen per etmaal. Met die score zou de Osdorperweg automatisch veilig worden. Zo is de veronderstelling.
Niet alle bewoners en ondernemers juichen deze maatregel toe. Hoewel de bereikbaarheid gegarandeerd blijft, heeft dit tot gevolg dat men zal moeten omrijden. Men betwijfelt of deze afsluiting daadwerkelijk zal leiden tot een substantiële verkeersafname. Gevreesd wordt dat de Osdorperweg tussen de Joris van den Berghweg en Halfweg hierdoor juist drukker zal worden. Tellingen zullen moeten uitwijzen of de doelstelling van de gemeente hiermee wordt behaald. Als er na deze aanpassing straks toch nog altijd meer dan 6.000 voertuigen per etmaal over de Osdorperweg of wellicht straks over andere wegen zullen rijden, dan zal de gemeente toch echt over moeten gaan tot het invoeren van een knip op de Osdorperweg. Dit paardenmiddel is tot nu toe steeds uitgesteld. Dan zal de gemeente moeten erkennen dat een knip – naar voorbeeld van de Sloterweg – nog de enige serieuze optie is om doorgaand verkeer te weren.
Middenberm Ookmeerweg permanent
De in juli aangebrachte afsluiting van de middenberm op de kruising van de Ookmeerweg met de Osdorperweg is blijvend. De gemeente laat weten dat de maatregel een succes is. De voorheen zeer gevaarlijke kruising is door deze maatregel vervallen. Dat met deze afsluiting ook minder verkeer de Osdorperweg opdraait wordt betwijfeld, aangezien het ‘ommetje’ via de nabijgelegen rotonde nauwelijks extra reistijd betekent. Voorheen stond men ook al lang te wachten om af te kunnen slaan op de inmiddels afgesloten kruising.
Beknopte terugblik meest recente voorgeschiedenis
Het is goed nieuws dat het bovenstaande groot onderhoud nu dan toch echt voor 2025 in de planning is opgenomen. Het is hiervoor telkens uitgesteld. Hieronder volgt een beknopt overzicht van de voorgeschiedenis en een reactie van diverse Oud Osdorpers op de nieuwjaarstoespraak van portefeuillehouder Verkeer Türkkol tijdens de nieuwjaarsreceptie van de Dorpsraad Sloten-Oud Osdorp.
Ondanks belofte: 2024 verloren jaar
Op 19 december 2023 leek het er nog op dat het groot onderhoud in 2024 zou worden afgerond. Tijdens de vergadering van de stadsdeelcommissie beloofde stadsdeelbestuurder Türkkol nog dat de openstaande werkzaamheden (Fase 2 groot onderhoud van de Osdorperweg) in 2024 zouden worden afgerond.
Türkkol deed deze toezegging nadat twee insprekers – dorpsraadslid Mireille de Ridder en Oud Osdorper Theo Durenkamp – de bestuurder ermee hadden geconfronteerd dat zeven van de negen uitgangspunten om de weg veilig te krijgen nog steeds niet waren gerealiseerd. De leden van de stadsdeelcommissie stelden zich die avond in meerderheid achter beide insprekende bewoners. Op voorstel van de stadsdeelcommissieleden Pieter Nijhoff (GL) en Monique van ’t Hek (D66) zegde Türkkol vervolgens toe dat de beloofde werkzaamheden uiterlijk eind 2024 zouden zijn gerealiseerd.
Een maand later al een jaar uitstel
In de brief aan de stadsdeelcommissie van 16 januari 2024 presenteerde Türkkol inderdaad zoals beloofd het langverwachte tijdspad voor de renovatie van de Osdorperweg. Echter, anders dan hij een maand eerder nog had toegezegd bleek Fase 2 van de werkzaamheden zomaar bijna een jaar te zijn doorgeschoven. Nu zouden de werkzaamheden niet meer in 2024 worden afgerond, maar pas op 1 december 2024 starten.
De Dorpsraad en de bewoners spraken meteen al hun bange vermoeden uit dat de toezegging om zo’n project in december te starten alle risico bood voor verder uitstel. Deze verwachting werd helaas bewaarheid toen inderdaad vast kwam te staan dat vanaf 1 december 2024 niets viel te bespeuren van enige start van de toegezegde Fase 2. In de week tussen de Kerst en de jaarwisseling besloot een aantal bewoners de messen opnieuw te slijpen als op oudejaarsdag zou blijken dat er geen begin van de toegezegde werkzaamheden zou zijn gemaakt.
Dan maar weer opnieuw inspreken in stadsdeelcommissie?
Zo werden er plannen gesmeed om op de eerste openbare vergadering van de stadsdeelcommissie op 14 januari bestuurder Türkkol opnieuw te confronteren met zijn wederom niet nagekomen toezeggingen. “Als het werk inderdaad om wat voor reden dan ook niet op 1 december gestart kon worden, waarom heeft het stadsdeel dit begin december dan niet aan de bewoners laten weten? De gemeente beschikt toch immers over een groot aantal communicatiemedewerkers? Als het niet via een bewonersbrief had gekund, had dit toch ook via een andere, minder kostbare en snellere weg bekend gemaakt kunnen worden?”, aldus diverse reacties van bewoners op het uitblijven van de toegezegde start van de werkzaamheden.
In het hol van de leeuw
Alsof het allemaal bewust zo was gepland: Op 10 januari zou stadsdeelbestuurder Türkkol gastspreker zijn op de nieuwjaarsreceptie van de Dorpsraad Sloten-Oud Osdorp. Dat was natuurlijk meteen dé uitgelezen kans om de bestuurder te wijzen op de wederom niet nagekomen toezeggingen. De bestuurder kwam als het ware in het hol van de leeuw. Het liep echter anders… Enkele dagen vóór deze nieuwjaarsbijeenkomst troffen alle Oud Osdorpers plotseling een brief van de gemeente op de mat waarin alle maatregelen werden ontvouwd om de Osdorperweg in 2025 veiliger te maken.
Dorpsraadsvoorzitter: Osdorperweg ons grootste knelpunt
Dorpsraadsvoorzitter Sjoerd Jaasma benoemde de uitblijvende renovatie van de Osdorperweg uiteraard op 10 januari in zijn nieuwjaarstoespraak. Het al jaren slepende knelpunt Osdorperweg stond in zijn rede prominent op nummer één van de lijst van zaken waar de gemeente niet – of niet naar behoren – optreedt. Jaasma: “Al meer dan 60 jaar zijn op de Osdorperweg de verkeersoverlast en het gevaar een gespreksonderwerp, een bron van ergernis. De heer Türkkol heeft meermalen aangegeven dat ook hij van mening is dat de huidige situatie onhoudbaar is en dat er écht maatregelen moeten komen om het sluipverkeer drastisch terug te brengen. Helaas wachten we daar nog steeds op en ik wil hier dan ook een klemmend beroep op u doen, meneer Türkkol: Maak 2025 het jaar van de Osdorperweg. Dan kunnen we tijdens de volgende nieuwjaarsreceptie tevreden terugkijken op dit jaar omdat er tegen die tijd echte maatregelen zijn genomen om de Osdorperweg veilig te maken. Bij de Sloterweg is het ook gelukt en uit de evaluatie blijkt dat het ook in Oud Osdorp gewoon kan met een knip.”
Türkkol zegt helemaal níets over Osdorperweg
Alle aanwezigen – en dat gold zeker voor de aanwezige Oud Osdorpers –verbaasden zich vervolgens enorm over de aansluitende toespraak van stadsdeelbestuurder Türkkol. Hij sprak slechts in heel algemene zin over de verkeersproblematiek en benoemde alleen de elektronische verkeersfilters in Sloten en Nieuw Sloten, die overigens al in 2023 waren ingevoerd.
Na afloop van Türkkols korte toespraak gonsde het rond: “Wat een gemiste kans. Hij repte met geen woord over de plannen die de gemeente enkele dagen tevoren per brief al bekend heeft gemaakt. Hoe kan dat nou? Het zou toch voor de hand hebben gelegen dat hij als antwoord op de oproep van Jaasma de maatregelen zou aanstippen die de gemeente nu in petto heeft? Is hij überhaupt wel op de hoogte van die nieuwe planning? Waarom reageerde hij met geen woord op de toch overduidelijke klacht van de dorpsraadsvoorzitter hierover? Een beetje politicus wil na zo’n aanklacht toch niet met lege handen staan? Waarom heeft hij de plannen uit die bewonersbrief niet benoemd in zijn toespraak?”
Theo Durenkamp; 18 januari 2025.
Op 7 januari 2024 heeft het Dagelijks Bestuur van stadsdeel Nieuw-West besloten om opnieuw twee panden in het Beschermd Dorpsgezicht Sloten de gemeentelijke monumentenstatus te geven.
De afdeling Monumenten en Archeologie voerde gedegen onderzoek uit alvorens tot deze aanwijzing over te gaan.
Joost in ’t Veld – zijn naam is nog altijd zichtbaar in het glas-in-lood van de winkelpui – liet het dubbelpand aan de Sloterweg 1210-1212 bouwen. Maarten Aart en Elisabeth In ’t Veld poseren voor de bomvolle etalage van de winkel van hun vader Joost. Rechts op de foto is nog een stukje van de ingekorte schutting ter afsluiting van het voormalige feestterrein te zien. In 1932 verdween ook dat laatste stuk schutting toen bakker Jan Griffioen op het adres Sloterweg 1208 zijn pand met winkel, bakkerij en bovenwoning liet bouwen. Het voormalige winkelpand is nog altijd in gebruik als bedrijfsruimte.
Foto: Joost in ‘t Veld; circa 1924.
Architect gespecialiseerd in winkelpuien
Het dubbele woonwinkelhuis is in 1921 en 1922 gebouwd en werd ontworpen door architect Lubertus Jacobus de Wolf (1881-1941). De opdracht werd verleend door kruidenier Joost in ’t Veld, wiens naam nog altijd te vinden is in het glas-in-loodraam boven de ingang van de winkel. De Wolf had ervaring met het ontwerpen van winkelpuien. Vermoedelijk is dat de reden waarom In ’t Veld juist voor deze Amsterdamse architect koos.
Timmerman Koenen en loodgieter Ebbers
De bouwwerkzaamheden zelf gunde In ’t Veld aan Slotense bedrijven. Timmerbedrijf H.J. Koenen – gevestigd aan de Sloterweg 1219 – stond net op eigen benen. Dit werd dan ook de eerste (grote) zelfstandige klus van Hendricus Johannes (Hendrik), de vader van, de onder veel Slotenaren bekende, Ome Toon Koenen. Hendrik was de overgrootvader van Paul, die anno 2025 bouwbedrijf Gebroeders Koenen B.V. nog altijd vanuit ongeveer dezelfde plek op Sloten runt.
Loodgieter, zinkbewerker en pompenmaker Toon Ebbers – even verderop gevestigd op de Sloterweg 1201 – kreeg de opdracht om onder andere degelijke zinken dakgoten, regenpijpen en de waterleiding aan te leggen. Toon – voluit Anthonius Maria Jozef – was de opa van Dirk Ebbers, die jarenlang dé loodgieter van het dorp was. Dirks zoon Piet Hein is ook nog altijd – nu gefuseerd als Jaspers-Ebbers Totaaltechniek – actief in dezelfde branche.
Veel originele kenmerken behouden
De monumentenexperts concluderen dat de panden Sloterweg 1210 en 1212 een “hoge stedenbouwkundige waarde” hebben. Kunst- en interieur historicus Richard Harmanni roemt met name dat waardevolle originele decoratieve details aan de voorzijde van het pand en binnenshuis behouden zijn gebleven. Het meest in het oog springende architectonische kenmerk van beide panden is vanzelfsprekend de gave winkelpui met de originele gebogen winkelruiten in combinatie met de glas-in-loodramen aan de bovenzijde. Deze pui heeft volgens de experts zelfs zeldzaamheidswaarde.
Ook de originele scheidingswand tussen de winkel en de achterliggende ruimte oogst veel lof. Deze wand bestaat uit glaspartijen met eenvoudig geëtste sierranden met daarboven zeven glas-in-lood ramen met lichtgroen glas.
Lange tijd gebruikt als tuin en feest- en kermisterrein
Voor zover de onderzoekers konden nagaan in archieven hebben zij kunnen vaststellen dat er geen eerdere bebouwing op de plek van Sloterweg 1210-1212 en het buurpand 1208 is geweest. Uit hun onderzoek blijkt dat deze grond omstreeks 1832 in bezit was van de charitatieve instelling ‘De Algemeen Armen te Sloten’. De grond was in gebruik als tuin. Oudere Slotenaren omschreven in interviews met de werkgroep Historie Sloten-Oud Osdorp deze ruimte ook wel als feestterrein: “Langs de Sloterweg stond in onze jeugd – tussen de winkel van Alink op nummer 1214 en de steeg naar de banpaal – jarenlang een houten schutting. Via de steeg naar de banpaal kwam je dan op het feestterrein waar ook wel kermissen werden gehouden.” Tegenwoordig vinden Slotense activiteiten plaats op het Dorpsplein, maar dat was tot in de jaren vijftig van de vorige eeuw bebouwd. Hier stond Café ’t Rechthuis, ook wel Café Speeltuin genoemd.
Terug naar het terrein achter de schutting: In 1917 wordt de Rooms-Katholieke Kerk van Osdorp genoemd als eigenaar van het onbebouwde perceel. In 1919 kocht kruidenier Joost in ’t Veld twee derde van het feestterrein. De bouw van het dubbelpand werd in 1922 afgerond.
Tamar Frankfurther; 20 januari 2025.
Op de plek waar tot januari 2020 de laatste landarbeiderswoningen stonden aan de Sloterweg 711 – 715, was in de 17e eeuw ‘Herberg De Rode Leeuw’ gevestigd. Hier kon iedereen voor goedkope drank terecht.
Na gedegen onderzoek kan de afdeling Monumenten en Archeologie van de gemeente Amsterdam vier jaar na het veldonderzoek interessante bevindingen met de buitenwereld delen. Tegelijkertijd maakt het Stadsarchief Amsterdam bekend in 2023 toevalligerwijs een schets van precies déze locatie te hebben aangeschaft.
Drie afbeeldingen van dezelfde herberg
Inmiddels zijn de inventarisatie en analyses van het veldonderzoek en de opgraving afgerond en is er onder leiding van archeoloog Thijs Terhorst een lijvig rapport met bevindingen opgesteld. In januari 2025 worden deze resultaten gepresenteerd en aangevuld met lezingen en een tentoonstelling in het dorp Sloten. Daarnaast maakt het Stadsarchief Amsterdam nu wereldkundig in 2023 een unieke aankoop te hebben gedaan. Het archief heeft een tot nu toe onbekende schets aangeschaft waar toevalligerwijs ook weer dezelfde Herberg op staat.
In 2023 door het Stadsarchief Amsterdam aangeschafte 17e-eeuwse tekening ‘Gezicht op de Sloterweg’ toont De Rode Leeuw ter hoogte van Sloterweg 711 – 715 (E277 op het kadastraal minuutplan van 1832) waar de recente opgravingen plaatsvonden. Deze schets is gemaakt door Claes Janz. Visscher (Amsterdam 1587 – 1652) en heeft als formaat 10,8 x 16,3 cm. Lange tijd dacht men dat dit een schets is van de Diemerweg (tussen Ouderkerk en Diemerbrug), maar dat klopte niet. Inmiddels weten de experts zeker dat het om de Sloterweg (toen nog in het bangebied van Sloten) gaat. Zij weten dit zeker omdat langs de Sloterweg, anders dan de Diemerweg, aan weerszijden (ook toen al) veel bomen stonden. Bovendien is rechts op de schets de rode leeuw van de gelijknamige herberg goed te onderscheiden. Afbeelding: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Met deze aankoop beschikt het Stadsarchief nu over drie schetsen van deze ene locatie waardoor we nu – 400 jaar later – een completer beeld kunnen krijgen van hoe dat stukje van de Sloterweg er vroeger bijlag. Het archief beschikte immers al over de beide andere 18e-eeuwse tekeningen van vermoedelijk Herberg De Rode Leeuw, met de bijnaam ‘Dronkemanshuisje’. Dit is te herkennen aan het uithangbord.
Schets van Jacobus Kops Goedschalksz. (1736 – 1773). De Sloterweg gezien in de richting van Amsterdam. Rechts van de weg een gebouw met een uithangbord boven de deur, vermoedelijk een Herberg De Rode Leeuw. Collectie Van Eeghen tekeningen. Afbeelding: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Toevoeging bij de afbeelding, die al online staat maar die niet compleet is, hierbij de complete versie: Schets van Herberg De Rode Leeuw op de Sloterweg. Tekenaar is onbekend. Datering: 18e eeuw. Afbeelding: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Oudste vondsten uit 16e eeuw
De van tevoren hoge verwachtingen van de opgraving – die plaatsvonden in januari 2021 – werden bevestigd. Al vlak onder het maaiveld werden de eerste archeologische sporen gevonden. Het veldonderzoek heeft informatie opgeleverd over de inrichting en het gebruik van het complex vanaf de late 16e eeuw tot en met de late 19e eeuw. De oudste gevonden resten dateren uit de tweede helft van de 16e eeuw. In die tijd werd de veenweide bouwrijp gemaakt door rietmatten te plaatsen en het terrein op te hogen met klei, veen en afval. De fundering van de muren van een rechthoekig gebouw van ongeveer 3 bij 6 meter bestond uit brede liggende planken met daarop houten balken en liggers. Deze eerste fase van bebouwing, met mogelijk een agrarische functie, werd omstreeks 1600 afgesloten met een brandlaag. Hieronder ziet u een aantal foto’s die archeoloog Thijs Terhorst in januari 2021 van de opgravingen maakte.
Herberg De Rode Leeuw teruggevonden
In de vroege 17e eeuw volgden grootschaliger ophogingen van het terrein met klei, veen en afval. De bestaande bebouwing werd uitgebreid, waardoor twee rechthoekige panden van 11 x 6,75 meter tot stand kwamen, gelegen haaks op de Sloterweg. Beide zijn archeologisch gedateerd in het tweede kwart van de 17e eeuw. Deze bevindingen stemmen overeen met kaarten uit 1675 en 1678. Het daarop afgebeelde complex is aangeduid als de ‘de Ro(o) Leeuw’. Aan het gebouw werd in de tweede helft van de 17e eeuw een waterput en later een rechthoekige bak met onbekende functie toegevoegd. De Rode Leeuw (eerste vermelding 1635) was een historisch bekende plattelandsherberg, die door Claes Jansz Visscher (1587-1652) op een van zijn wandelingen door het buitengebied van Amsterdam werd getekend.
De 17e-eeuwse houten fundering van het oostelijke herberggebouw wordt vrijgelegd. Foto: Thijs Terhorst.
De 17e-eeuwse waterput van de herberg met daaromheen een mantel van klei en zand. Foto: Thijs Terhorst.
Weinig luxe en veel rookpijpjes
De Amsterdamse archeologen kunnen de vondsten aan de Sloterweg vergelijken met die van andere herbergen op het huidige Amsterdamse grondgebied. Zij noemen het opvallend dat op het terrein van de plattelandsherberg meer kookgerei en minder drankgerei is gevonden. Met uitzondering van een kostbaar ijsglas ging het om eenvoudig serviesgoed. Rondom de haardplaatsen lag een gelaagd pakket zand met vondsten, waaronder veel rookpijpen (die vooral zijn gebruikt tussen 1625 en 1650), enkele muntjes en een dobbelsteen. Vermoedelijk zijn deze kleine voorwerpen tussen de (veronderstelde) plankenvloer door gevallen. 17e-eeuws bouwkeramisch afval in de afdekkende slooplaag geeft de indruk dat binnen het westelijke pand op de muren en het plafond vooral fruit- en bloemmotieven werden afgebeeld en in het oostelijke gebouw dierentaferelen.
De ruimte rond de 17e-eeuwse centrale haardplaats van de herberg wordt vrijgelegd. Foto: Thijs Terhorst.
De archeologen troffen deze 17e-eeuwse benen dobbelsteen aan in de ruimte rond de haardplaats / gelagkamer van de herberg. Foto: Thijs Terhorst.
Hofstede en stal
Eind 17e eeuw of begin 18e eeuw werd het pand onderdeel van de Hofstede Zuidermeer. De laatste vermelding van De Rode Leeuw dateert uit 1711 en betreft de verkoop van een huis en erf “vanouds genaamt De Roode Leeuw”. De naam ‘De Rode Leeuw’ verhuisde naar een ander pand in oostelijke richting aan de Sloterweg, dat op een 18e-eeuwse prent uit het Stadsarchief te zien is. In de late 18e eeuw kreeg de kavel aan de Sloterweg 711 – 715 weer een nieuw leven met een nieuwe fundering die bestond uit hergebruikte dakpannen en bakstenen, die vermoedelijk afkomstig waren van de eerdere herberg. In het kadastrale minuutplan van 1832 staat een pand afgebeeld dat destijds in gebruik was als stal. Uit deze fase, tussen 1700 en 1850, dateren twee afvalputten, waarvan een met een kleine hoeveelheid botten van schapen / geiten, die hier kennelijk werden gehouden.
Arbeiderswoningen Sloterweg 711, 713 en 715
Vervolgens liet de toenmalige eigenaar van het terrein in 1873 – 1874 de resterende bebouwing op het terrein slopen en vervangen door de drie bekende landarbeiderswoningen onder één dak. Hoewel de resten van deze gebouwtjes voorafgaand aan het veldonderzoek reeds waren gesloopt, bleken er ook archeologisch geen aanwijzingen voor een bouwkundige relatie tussen de drie woningen en de oude herberg of daaropvolgende stal. Wel gerelateerd aan de landarbeiderswoningen was een laat 19e-eeuwse / vroeg 20e-eeuwse afvalstort in een gemetselde bak op het achterterrein. Hier zijn enkele beeldjes van biscuitporselein gevonden die goed vallen te plaatsen in het van oudsher katholieke milieu van de tuinders aan de Sloterweg.
Overzichtsfoto van het herbergstalcomplex met rechts het oostelijke gebouw met waterput en links het westelijke gebouw met haardplaats van de herberg. De grote ronde objecten zijn 20e-eeuwse septic tanks van de arbeiderswoningen die hier daarna werden gebouwd. Foto: Thijs Terhorst.
De locatie van De Rode Leeuw op oude kaarten
Uitsnede ven een kaart van de Dienst der Publieke Werken uit 1921: Sloterweg 711-715. Afbeelding: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Uitsnede van een Minuutplan uit 1832: Sloterweg 711-715. Afbeelding: Beeldbank Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Nieuwbouw met illegale uitbouw
Daarna volgden diverse – helaas mislukte – pogingen om deze arbeiderswoningen als cultuurhistorisch erfgoed van de Sloterweg te behouden. Dit werd van groot belang geacht omdat er vroeger veel kleine arbeiderswoningen langs de Sloterweg te vinden waren.
Ondanks groot verzet van de Dorpsraad en vele bewoners, onder wie Nico Jansen, werden de drie arbeiderswoningen in januari 2020 gesloopt.
Aangezien er nu alleen nog enkele grotere boerderijen resteren, ontstaat een onjuist beeld van de voormalige bebouwing langs de oude Sloterweg. Om deze herinnering nog enigszins levend te houden, heeft de gemeente op dringend verzoek van de Dorpsraad bepaald dat het uiterlijk van de nieuwbouwwoning aan de Sloterweg moet lijken op het uiterlijk van de arbeiderswoningen. Door de illegaal aangebrachte reusachtige uitbouw aan het pand is die gelijkenis echter ver te zoeken. De Dorpsraad zit de gemeente ondertussen achter de broek om te handhaven.
Nieuwbouw Sloterweg 715: ‘nieuwe arbeiderswoning’ met illegale dakkapellen;
26 augustus 2023. Foto: Tamar Frankfurther.
Tamar Frankfurther; 2 januari 2025.
Verder lezen
Als u meer wilt weten over deze interessante opgravingen aan de Sloterweg, bekijk dan het rijk geïllustreerde onderzoeksverslag ‘Inventariserend Veldonderzoek en Opgraving Herberg De Rode Leeuw. Sloterweg 711-715, Amsterdam (2021)’ opgesteld door Thijs Terhorst, Maarten Hell en Ronald Klein.
Zie ook:
* Erfgoed van de Week | De Rode Leeuw tussen Amsterdam en Sloten – Gemeente Amsterdam (pdf)
* Resultaten van het archeologisch onderzoek op Sloterweg 711-715
* Schatgraven: straks verdwijnt deze 17e eeuwse herberg onder nieuwbouw
* De strijd om het witte huis nadert ontknoping
Dit artikel als pdf-document: In de 17e eeuw werd er flink gepaft in Herberg De Rode Leeuw (pdf)