Met uw hulp kan Stadsherstel deze bijzondere molenstomp restaureren

Al enige jaren tracht Stadsherstel te komen tot de restauratie van een vervallen molenstomp langs de Ringvaart van de Haarlemmermeer aan de zijde van het oude dorp Sloten, tegenwoordig onderdeel van het stadsdeel Osdorp.

De molenstomp ligt op de kop van het uitwateringskanaal van de Akerpolder aan het zogenaamde Zwarte Pad en wordt geflankeerd door een kunstwerk, waardoor met behulp van een nieuw elektrisch gemaal, het water uit de polder wordt afgevoerd. Over de dijk loopt een druk gebruikt wandel- en fietspad, dat onderdeel uitmaakt van een ecologische route langs deze west-zuid-westzijde van het Amsterdamse.

De Oude Molen aan de Ringvaart in 2000. Foto: Erik Swierstra.

De molenstomp is het restant van een in 1874 daar van elders neergezette molen van nog onbekende herkomst. De molen werd geplaatst op een geheel nieuw fundament en watergang, dit als vervanging van een reeds uit 1600 daterende voorganger, die enkele honderden meters verderop stond. De nieuwe molen maakte net als zijn voorganger onderdeel uit van de Linie van Amsterdam, de voorganger van de Stelling van Amsterdam, en wel in die zin dat hij ook diende om de polder De Aker te inunderen en voor indringers ondoorwaadbaar en niet bevaarbaar te maken. Bij de tekeningen van de funderingswerken is aan één zijde van de molen dan ook een apart kanaal opgenomen om het water voor de inundatie de polder in te laten stromen, een kanaal dat nu nog steeds herkenbaar is.

Stadsherstel is op het spoor van deze molenstomp gekomen door de Stichting De Oude Molen, die steun zocht in haar streven deze markante stomp van de ondergang te redden. Want ondergang dreigde, omdat de laatste bewoner en oud-molenaar de stomp had verlaten en volgens contract met het Hoogheemraadschap de molen dan gesloopt moest worden. Iedere opstand op de dijk die met zijn voeten (lees fundering of wortels) in het primaire dijklichaam staat en geen functie vervult in de waterhuishouding van de achterliggende polder moet namelijk compleet worden verwijderd.

Eerst is een strijd gevoerd over de monumentale status van de molenstomp, waarvan ten slotte de adviezen alle duiden op een belang groot genoeg voor een rijksstatus. Het bleek het laatste nog bestaande onderdeel van de Linie van Amsterdam aan de Osdorpse zijde en zo voor de geschiedenis van de Linie en van Amsterdam een onmisbaar onderdeel. De rijksdienst besliste echter anders, zelfs nadat tegen deze merkwaardige beslissing beroep was aangetekend. De stomp werd wel gemeentelijk monument en het stadsdeel Osdorp erkende het belang ervan door enerzijds een extra bedrag voor het herstel te reserveren en anderzijds met het Hoogheemraadschap de discussie aan te gaan over behoud in plaats van de overeengekomen sloop. Bij al deze processen speelde Stadsherstel tezamen met de Stichting een belangrijke initiërende rol.

We zijn nu zover dat de molen van het Hoogheemraadschap mag blijven staan. De bouwvergunning voor de restauratie kan daarom binnenkort definitief worden verstrekt (die lag al een tijdje te wachten op dit besluit), maar er zal nog wel een huzarenstukje moeten worden uitgevoerd om aan de gestelde eisen te voldoen. Want alle metsel- en betonwerken, die in het dijklichaam steken moeten worden verwijderd en de nieuwe betonfundering zal ook boven dit dijklichaam moeten uitkomen. Dat betekent een constructie met veel bijzondere oplossingen om toch de oude watergangen – waar het tenslotte allemaal om gaat – in stand te houden. Daarbij komt dat de stomp door de leegstand van de afgelopen jaren ernstig vervallen is geraakt, dus er is sprake van een echte bouwval.

Laatste te nemen hobbel zijn nu de financiën want een dergelijke bijzondere reddingsoperatie brengt hoge kosten met zich mee en een groot rendement is uit de gerestaureerde stomp niet te verwachten. Met de bijdrage van het stadsdeel, een subsidie uit het ISV fonds voor gemeentelijke monumenten en met overige nog te verwerven fondsen hopen we de financiering rond te kunnen krijgen voor de restauratie van deze voor Amsterdam bijzondere molenstomp. Wij zullen daarom de publiciteit niet schuwen om aandacht te vragen voor dit project, dat na restauratie als theehuis op de ecoroute een ieder de kans zal geven dit oude Hollandse stukje verdedigingsvernuft te bekijken. De oude goten in de fundamenten zullen zichtbaar worden gemaakt door middel van glazen vloerplaten.

Van: www.stadsherstel.nl

Oktober 2007