Geschiedenis Dorpshuis Sloten
Het Dorpshuis Sloten aan aan de Nieuwe Akerweg 14 werd in de jaren zestig gebouwd als recreatieruimte voor het naastgelegen bejaardenhuis aan de Akerpolderstraat 9.
Het bejaardentehuis is gebouwd in 1906 als Wees- en armenhuis door het gemeentelijk armbestuur van Sloten. Na de annexatie van Sloten door Amsterdam in 1921 werd het een gemeentelijk bejaardentehuis, wat het nog ruim vijftig jaar zou blijven.
Het Wees- en Armenhuis van de voormalige gemeente Sloten – verzorgingstehuis voor bejaarden met uitbreiding; verenigingsgebouwtje op nr. 14; gezien vanaf Nieuwe Akerweg; april 1969. Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Toen in de jaren zestig behoefte bestond aan extra ruimte werd deze uitbreiding gerealiseerd aan de andere kant van de sloot achter het bejaardentehuis. Om deze nieuwe ruimte te kunnen bereiken werd een loopbrug tussen de beide gebouwen over de sloot aangelegd. De sloot is overigens de oude poldersloot van de Middelveldsche Akerpolder die, voordat de Akersluis werd aangelegd, hier zijn oostelijke begrenzing had.
Luchtfoto van de oude dorpskern van Sloten, gezien naar het oosten. Op de voorgrond de Speeltuin Sloten met daaraan grenzend de uitbreiding van het bejaardentehuis, later Dorpshuis, met tuin en wandelpaden. Er langs loopt de oude poldersloot van de MIddelveldse Akerpolder. In het midden de Nieuwe Akerweg, op de achtergrond de Osdorperweg en rechts de Sloterweg (vroeger Akerweg); 9 mei 1969.
Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Nadat de laatste bejaarden het gebouw in 1972 hadden verlaten voor modernere huisvesting elders werd het pand in januari 1973 gekraakt. De voormalige recreatiezaal kreeg een nieuwe bestemming: de krakers organiseerden in het latere Dorpshuis – dat toen alleen nog toegankelijk was via de loopbrug binnendoor – vervolgens nog enkele (kinder)activiteiten.
De bouw van de nieuwe brug en entree tot het Dorpshuis; 1978. Foto: collectie Smoes.
Jongerencentrum Smoes
Het Jongerencentrum Smoes organiseerde hier vanaf 11 mei 1974 haar activiteiten. Voor hun vele optredens kon Smoes goed gebruikmaken van het podium, dat eerder gebruikt werd voor voorstellingen en presentaties voor de bejaarden die in het ‘voorhuis’ woonden.
De nieuwe brug en entree tot Smoes en het Dorpshuis is gereed; 1978.
Foto: collectie Smoes.
Eerst alleen bereikbaar via brug
Na het vertrek van de krakers in 1976 werd het vroegere Wees- en Armenhuis verbouwd als locatie voor jongerenhuisvesting. Hierbij werd de brug tussen beide panden verwijderd, waarna men tijdelijk via een noodingang via de tuin het pand kon betreden. Het Dorpshuis met het adres Nieuwe Akerweg 14 kreeg in 1978 een entree met een nieuwe brug naast het voormalige bejaardenhuis aan het eind van de doodlopende Nieuwe Akerweg.
De entree van Smoes / Het Dorpshuis; 15 juni 1984.
Foto: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam.
Dorpsraad en Smoes
Vanaf 1977 kreeg de Dorpsraad Sloten-Oud Osdorp het beheer over de ruimte met Smoes als onderhuurder. Smoes heeft hier vervolgens tot het jaar 2000 samen met (en soms ondanks) de Dorpsraad een roemruchte geschiedenis beleefd waarover Kees Schelling in mei 2024 een lezenswaardig boek heeft uitgegeven. In dit boek wordt ook enige aandacht besteed aan de vroegere geschiedenis van het gebouw.
De entree van het Dorpshuis; april 2012. Foto: Erik Swierstra.
Veel verbouwingen in dat kleine pand
Sinds 1977 werd er daarnaast ook regelmatig vergaderd in het pand door de Dorpsraad en de verschillende werkgroepen. Er kwam een harmonicawand van kunstleer zodat er meer activiteiten tegelijkertijd konden plaatsvinden. Later bouwden de jongeren ook een bar in de ruimte en de Dorpsraad creëerde aan de kant van de entree een eigen afsluitbare kantoorruimte.
Naam en wapen van Sloten-Oud Osdorp op het Dorpshuis; april 2012.
Foto: Erik Swierstra.
Hernieuwd elan
Het Dorpshuis werd in de loop der jaren steeds minder vaak gebruikt en de toekomst van het pand hing enkele jaren geleden aan een zijden draad. Een groep actieve Slotenaren verenigd in de ‘werkgroep Dorpshuis Sloten’ wilde in 2022 in het dorp een ruimte voor gemeenschappelijke activiteiten realiseren en stak de handen uit de mouwen.
Tuinzijde van het Dorpshuis met links de achtergevel van het vroegere Wees- en armenhuis; april 2012. Foto: Erik Swierstra.
Na een grotendeels door vrijwilligers uitgevoerde renovatie in 2023 worden er nu in het pand met grote regelmaat activiteiten voor en door dorpsbewoners en anderen georganiseerd. Deze staan vermeld op de website Sloten-Oud Osdorp en in de Nieuwsbrief Sloten-Oud Osdorp.
Entree van het Dorpshuis met de brug; 8 juli 2024. Foto: Erik Swierstra.
Nu het pand zo intensief wordt gebruikt, heeft de gemeente als eigenaar het plan het pand van betere isolatie te voorzien. Het is nog niet bekend wanneer dit verduurzamingsproject wordt uitgevoerd.
Erik Swierstra; juli 2024
Zie ook:
* https://slotenoudosdorp.nl/een-nieuw-leven-voor-het-dorpshuis-sloten/
* https://slotenoudosdorp.nl/dorpshuis-sloten/
* https://slotenoudosdorp.nl/wees-en-armenhuis-1906-met-zijn-rijke-historie-kan-er-weer-jaren-tegen/
* https://slotenoudosdorp.nl/roemruchte-slotense-geschiedenis-vastgelegd-is-Smoes-boek/
* https://www.parool.nl/amsterdam/wie-herinnert-zich-nog-jongerencentrum-Smoes-in-sloten-de-wereld-en-het-leven-lagen-aan-onze-voeten~ba57f724/
* https://www.rodi.nl/haarlemmermeer/nieuws/393450/25-jaar-jongerencentrum-Smoes-verhaal-van-een-roemruchte-gesc
* https://www.keesschelling.nl/boeken/Smoes-jongerencentrum-van-badhoevedorp-en-sloten/
* https://Smoes50.nl/