Verslag bezoek Oude Molen in De Aker

Op zondag 13 september 2009 bracht ik een bezoek aan de Oude Molen van De Akerpolder aan de Ringvaart van de Haarlemmermeer. Aanleiding daartoe was de open dag die hier van 12 tot 16 uur werd georganiseerd. Dit in het kader van de stellingmaand. Aan zo’n 25 bezoekers werd om 12 uur een rondleiding gegeven in en om de in herstel zijnde achthoekige molenstomp.

 
De Oude Molen in de steigers.
Foto: Erik Swierstra.

We kregen hier eerst uitleg door Stella van Heezik, werkzaam bij Stadsherstel, de organisatie die de molen thans restaureert. Zij vertelde over de geschiedenis van De Akermolen, onderdeel van de Linie van Amsterdam, die als schaduwstelling is blijven bestaan binnen de Stelling van Amsterdam. Dit is een ring van 42 forten rond Amsterdam, gebouwd tussen 1880 en 1920. Sinds 1996 staat de Stelling van Amsterdam op de Unesco Werelderfgoedlijst.

Een deel van het metselwerk kan na de restauratie gehandhaafd blijven, een ander deel van de gevels wordt met nieuwe bakstenen vergelijkbaar met de oorspronkelijke aangevuld. De houten kap met een pannendak en versierd met getand metselwerk, die na de verwijdering van de bovenbouw in 1921, was aangebracht, is geheel verwijderd. Een nieuwe kap zal worden gebouwd.

Vervolgens vertelde Han Stricker, secretaris van de Stichting de Oude Molen, meer over de waterstaatkundige aspecten van de molen. Van de huidige molenstomp zit het meest interessante deel onder de vloer. Nu het gebouwtje in restauratie is, liggen de goten vrij waarin vroeger het scheprad (tot 1896), resp. de vijzel (schroef van Archimedes; tot circa 1970) zorgden voor de opvoer van het water uit de polder. Naar een passende vijzel wordt nog gezocht.

      

De Akermolen verving in 1874 zijn voorganger uit de 17e eeuw (die stond ter hoogte van waar nu de T106 de Ringvaart kruist) en kreeg een rol in de linie en later de stelling. Dit in het kader van de mogelijke inundatie (onderwaterzetting) van de Middelveldsche Akerpolder.

Op last van het mInisterie van Oorlog moest de molen ook geschikt zijn om het water in te laten in de polder. Overigens werd in droge zomers ook wel eens water ingelaten. Deze goten waren sinds de bouw in 1896 niet meer zichtbaar en nu konden we dit van dichtbij bekijken. Zeer interessant. Na de restauratie kan men deze via een glazen vloer van bovenaf bekijken.

Herstel van de molen compleet met opbouw en wieken, waar lang naar gestreefd is, was niet haalbaar, want het gebouw dat wel als Gemeentelijk Monument was erkend, kreeg in 2003 geen status (en daarmee financiering) als Rijksmonument. Het heeft daarna nog vijf jaar geduurd voordat vergunningen en financiering rond waren en sinds 2008 wordt dus gewerkt aan het herstel in de toestand als molenstomp van 1921.

Naast dit gebouw komt een nieuwe aanbouw. Die is nodig om meer ruimte te krijgen voor de nieuwe functie die de molen krijgt na de restauratie. Er wordt een theehuis annex informatiecentrum over de Stelling van Amsterdam gevestigd. Naar verwachting zal de molen in het voorjaar van 2010 worden opgeleverd. Tegen die tijd is er aanleiding tot een volgend bezoek.

Verslag: Erik Swierstra, 17 september 2009.

Zie ook: Een kijkje in de Oude Molen en: Werkgroep De oude Molen