Minister de Jonge buigt zich over toekomst Lutkemeerpolder

Tijdens de commissievergadering Ruimtelijke Ordening (RO) van de Tweede Kamer op 11 mei 2023 is uitgebreid gesproken over de toekomst van de betwiste Oud Osdorpse polder.

Tweede Kamerlid Eva van Esch van de Partij voor de Dieren (PvdD) gebruikte de Lutkemeerpolder als voorbeeld van bedreigde groene gebieden waar gemeenten – in strijd met de landelijke richtlijnen – hun eigen plannen blijven doordrukken.

Vastgesteld rijksbeleid nu ook uitvoeren
Door de Lutkemeerpolder als voorbeeld te stellen wil Van Esch niet alleen de Oud Osdorpse polder behouden om hier Voedselpark Amsterdam mogelijk te maken. Zij wilde ook aan de minister duidelijk maken dat gemaakte en vastgelegde plannen ook in de praktijk gebruikt moeten worden. Ook de gemeente Amsterdam moet zich aan het kabinetsbeleid houden. “De aanleg van een bedrijventerrein op vruchtbare biologische landbouwgrond is strijdig met dat beleid”, zo liet het Tweede Kamerlid onomwonden weten.”

Om haar argumentatie zo nog meer kracht bij te zetten, benadrukte het kamerlid van de PvdD ook dat diverse vervoer- en Ruimtelijke Ordening (RO)-experts van mening zijn dat de Lutkemeerpolder logistiek slecht bereikbaar – en dus ongeschikt – is als locatie voor grote bedrijven en distributiecentra.

Bebouwing strijdig met beleid voor water en bodem
Minister Hugo de Jonge (CDA) wil de landelijke regie op de ruimtelijke ordening weer versterken. Met dat doel en onder druk van de klimaatverandering heeft hij in de afgelopen periode hard gewerkt aan aanvullend beleid. Op 25 november 2022 liet hij in de – overigens zeer goed leesbare – kamerbrief ‘Water en bodem sturend’ weten: “Door water en bodem sturend te laten zijn in de ruimtelijke ordening, kunnen we in Nederland ook in de toekomst met een ander en grillig klimaat blijven leven, wonen en werken. In een veilige omgeving, met een gezonde bodem, voldoende en schoon water.”

Eén van de pijlers onder dit beleid is dat er voldoende ruimte moet overblijven om regenwater op te vangen en vast te houden: Dit maakt de bodem gezond waardoor de variëteit van planten en dieren groeit. Tegelijkertijd worden zo wateroverlast en bodemdaling bijvoorbeeld voorkomen. De minister: “Hiermee voorkomen we dat we nieuwbouw gaan realiseren op locaties waar we later spijt van gaan krijgen. ” Dit geldt zeker voor de Lutkemeerpolder, die ongeveer 4,5 meter onder NAP ligt. Het Rijk stuurt met het Nationaal Programma Landbouwbodems ook aan op een duurzaam bodembeheer van landbouwbodems. De plannen om hier Voedselpark Amsterdam te stichten, sluiten naadloos aan bij de landelijke richtlijnen…

Bebouwing strijdig met beleid voor bedrijventerreinen
Om te voorkomen dat gemeenten in het hele land overal maar bedrijventerrein uit de grond stampen waar grote blokkendozen op komen te staan, heeft minister Micky Adriaansens (VVD) van Economische Zaken en Klimaat in samenwerking met haar collega’s de minister ook hierover de regie gepakt. In haar kamerbrief van 3 april 2023, ’Grip op grootschalige bedrijfsvestigingen’, geeft de minister aan dat bestaande bedrijventerreinen eerst optimaal moeten worden benut: “Dit betekent bij het accommoderen van grootschalige bedrijfsvestigingen dat provincies en gemeenten maximaal inzetten op het intensiveren, herstructureren en herontwikkelen van bedrijventerreinen.

Hierbij is meervoudig ruimtegebruik een uitgangspunt, rekening houdend met de omgeving.” Daarnaast vallen nieuwe (terrein-) ontwikkelingen in het bereik van de beleidslijn. In de verschillende stadia van ontwikkeling van bedrijventerreinen zijn er verschillende (bij)sturingsmogelijkheden. We moeten echter wel vaststellen dat overheden vrijwel niet meer juridisch kunnen sturen op bedrijfsvestigingen waarvoor al bouwvergunningen zijn afgegeven. “Voedselpark Amsterdam heeft nog steeds het streven om zoveel mogelijk grond in de Lutkemeerpolder te behouden voor de bewoners van Amsterdam, om hier een agro-ecologische stadspark te realiseren. Zij zullen wel meebewegen met de realiteit. Het blijft eeuwig zonde wanneer 75% van de polder vernietigd wordt”, aldus Iris Poels.

“In combinatie met het Water- en Bodembeleid van het Rijk lijkt de conclusie hier duidelijk. Anders dan elders in Amsterdam heeft de Lutkemeerpolder geen veengrond. De lichte zeeklei in de Lutkemeer houdt mineralen zeer goed vast en verdroogt niet, zelfs niet tijdens de steeds frequentere periodes zonder regen. Dit is de enige goede akker- en tuinbouwgrond in Amsterdam.”

Gemeente krijgt eerst de kans het goede te doen
Tweede Kamerlid Van Esch zou het liefst zien dat minister Hugo de Jonge de gemeente Amsterdam al tijdens de lopende procedure wijst op de landelijke richtlijnen en dat ook Amsterdam zich daaraan moet houden. Of de minister zover wil gaan, is onzeker. In de vergadering zei hij dat dat niet de manier is waarop hij met lagere overheden wil omgaan. De procedure om vergunning te verlenen loopt immers nog.

De Jonge gaat er vooralsnog liever van uit dat de gemeente zich eigener beweging houdt aan het kabinetsbeleid. “Maar als de gemeente Amsterdam de in Den Haag gemaakte afspraken uit de kamerbrieven ‘Water en bodem sturend’ en uit de kamerbrief ‘Grip op grootschalige bedrijfsvestigingen’ terzijde schuift, dan kan dat een ander verhaal worden.”

Minister De Jonge reageert voor de zomer
Minister de Jonge gaf in de commissievergadering aan dat hij de gemeente Amsterdam eigenlijk niet voor de voeten wil lopen. Hij wil het College van Burgemeester en Wethouders de kans geven om zelf het juiste besluit over de Lutkemeerpolder te nemen. En dat besluit moet dan natuurlijk passen binnen het landelijke regeringsbeleid. Na aandringen van het kamerlid van de PvdD zegde de minister wel toe zich in de casus ‘Lutkemeerpolder’ te gaan verdiepen en voor de zomer schriftelijk te reageren.

Gaat de minister zo nodig ingrijpen?
Iris Poels van Voedselpark Amsterdam is uiteraard heel content met de steun die de Lutkemeerpolder vanuit de PvdD – eerst in Amsterdam en nu ook in Den Haag – krijgt. Iris: “Ik ben benieuwd naar de brief van minister de Jonge. Het zou natuurlijk logisch zijn als wethouder Van Dantzig zich zal houden aan het regeerakkoord, maar onze ervaringen met deze wethouder wijzen tot nu niet in die richting.

Ik vraag me af wat de minister zal doen als blijkt dat de gemeente Amsterdam in strijd met het kabinetsbeleid tóch een industrieterrein (met distributiecentra) in de Lutkemeerpolder mogelijk wil maken. Gaat hij dan ingrijpen?”

Vergadering van 11 mei 2023 terugkijken?
Wilt u zelf zien en horen wat Tweede Kamerlid Eva van Esch en minister Hugo de Jonge tijdens de commissievergadering RO op 11 mei over de Lutkemeerpolder hebben gezegd? Klikt dan hier. Vanaf tijdscode 2:20 wordt er over de Lutkemeerpolder gesproken.

Tamar Frankfurther; 16 mei 2023.