In Memoriam: Andreas Petrus Cornelis Sol, Bisschop van Ambon

Sloten, 19 oktober 1915 – Ambon, 26 maart 2016

Zaterdag 26 maart 2016 overleed André Sol, van Slotenaar naar bisschop van Ambon. Een buitengewone man, met een buitengewoon leven. Hij was de oudst levende uit Nederland afkomstige bisschop, hij was zoon, broer, zwager en oom. Vriend van velen, zachtmoedig en zeer geliefd.

Zoon van Sloten
André Sol werd op 19 oktober 1915 geboren in de Baarsjespolder, als vijfde kind van Maria Anna Elisabeth Ruhé en Johannes Sol. In 1929 verhuisden ze naar Sloten. In dit hele grote katholieke gezin werden 15 kinderen geboren, en er was geen geld. Vader was tuinder, alle kinderen gingen na de lagere school aan het werk, in een betrekking buiten de deur, op het land, of thuis.

Een kamer voor jezelf was er helemaal niet bij, maar André trok zich regelmatig langdurig terug in het kleinste kamertje met een boek. In boeken en tijdschriften kon je lezen over de missie, met aansprekende foto’s. In 1936 ging zus Riek het klooster in, en in 1931 ging André naar het klein-seminarie. Dan al tekent zich duidelijk iets af bij André, hij streeft grote eenvoud na, hij verlangt bijna niets voor zichzelf. Als hij eens thuis is zegt zijn moeder “Ach jong, trek toch eens iets nieuws aan.” Maar André is heel tevreden met wat hij heeft, “Moeder, het is schoon en heel, dat is toch mooi?” Op 5 oktober 1946 vertrekt hij per boot naar Ambon, waar hij 70 jaar zal blijven. In de 70 jaren die volgen is hij vaak in Nederland, en soms trouwt hij een broer of zus, soms doet hij een uitvaart. In 1991 overlijdt Toon Koenen, de man van zijn zus Rie. De afscheidsdienst wordt geleid door bisschop Sol, en hij zegt iets over Toon, maar hij zegt eigenlijk iets over zichzelf: “Geboren worden in een katholiek gezin: gehoorzaamheid, werken, gebed, standvastigheid, ook geluk.”

Kind van Ambon
Op de Molukken hadden de Portugezen zo rond 1512 het christelijke geloof meegenomen. Vanaf het eerste begin was André, dan nog pastoor, in onderwijs geïnteresseerd, er werd een landbouwschool opgericht, een school voor doof-stomme kinderen, en een aantal kleine poliklinieken op de Aru eilanden. En hij deed één ding voor zichzelf, hij begon boeken te verzamelen. Boeken, foto’s, alles eigenlijk, over de kunst en geschiedenis van Ambon en de Molukken, over Nederlands-Indië. In 1964 werd André Sol tot bisschop van Ambon gewijd en hij viel op door zijn grote soberheid, immers alles wat hij niet uitgaf, kon naar de kinderen van Ambon, hij zei er in 1989 zelf dit over: “Ik fiets graag en dat vinden ze maar niks; een fiets is voor de armen. Als je wat geld hebt, rijd je op een brommer, dus hoor ik hier: Hé, daar heb je hem weer op z’n magere bromfiets.” Een project heeft het meest zijn belangstelling, het Adoptieproject. Kinderen uit incomplete families worden in staat gesteld een opleiding te volgen.

Met heel veel hulp uit Nederland, familie die geld voor hem inzamelt, en ook de opbrengst van de jaarlijkse kerstcollecte van de Sint-Pancratius, gaan er letterlijk duizenden kinderen naar school. Dat laatste project blijft hij ook doen als hij in 1994 met emeritaat gaat. Na de ernstige religieuze onlusten van begin 2000, sprak hij alleen van verzoening. Zijn bibliotheek was uitgegroeid tot meer dan 4000 boeken. En die heeft hij natuurlijk weggegeven.

Opdat wij allen één zijn
Bij zijn wijding tot bisschop koos hij bovenstaand motto.
Het is oktober 2015, zijn nicht Astrid en neven John en Ton zijn naar Ambon gereisd om zijn 100ste verjaardag mee te maken. Als hij na een héél lang middagdutje voetje voor voetje op hen afloopt, staan zij de tranen van ontroering weg te bijten terwijl heeroom honderd-uit vraagt hoe het met die is, en zijn die-en-die nog samen, en wonen ze nog daar? Op 19 oktober wonen zij de mis bij in de kathedraal van Ambon, om zijn verjaardag te vieren. Er zijn meer dan 1000 mensen binnen, en de deuren staan open zodat honderden mensen buiten ook mee kunnen luisteren. Er wordt gezongen en gedanst tijdens de dienst, iedereen wil de hand drukken van familie van hun bisschop Sol. Iemand als deze mens zal er niet snel meer zijn, zo blijmoedig en vol vertrouwen zijn leven weggeven, en zich zo rijk voelen. Hij had 66 directe neven en nichten. Hij was 30 jaar in Nederland en 70 in Indonesië. Zijn parochie was gemiddeld 100.000 mensen groot. Hij heeft 1000-den kinderen naar school kunnen laten gaan, hij heeft een veelvoud van 1000-den mensen geraakt. Hij had een paar mooie batik overhemden, drie paar makkelijk zittende broeken, en twee paar open sandalen.

In 2014 kreeg hij Hollands bezoek, en toen ze hem naar de tropenjaren vroegen, die immers dubbel tellen zei hij “Oh nee, dat zijn halve jaren geweest voor mij, Ambon maakt mijn hart jong.” Hij had een hart, maar wel een heel groot hart, dat op zaterdagochtend 26 maart is gestopt. Hij werd 100 jaar en ook nog 5 maanden.

Het laatste woord is voor zijn jongste broer Fon:
“Onze dierbare broer en zwager André Sol, de bisschop, is overleden. Je wilt zo een fijne vent nooit missen, maar zijn blij voor hem, want zoals wij geloven is hij nu gelukkig, na een dag eerder opgenomen te zijn in het ziekenhuis. De man die enorm sociaal bewogen was voor iedereen, gelovigen en niet gelovigen dat maakte voor hem geen verschil uit. Hij zal daar gemist worden, want hij werd op handen gedragen.”

Met dank aan John Koenen, Annie Sol-van Seumeren en Fon Sol.

Thera.

Uit: de Westerpost van 6 april 2016.