Door sloop verdwijnt het karakteristieke dorpsbeeld

Met de bouw van nieuwbouwwijken aan de westkant van Amsterdam is al sinds het begin van de 20e eeuw veel van het oude karakter van de vroegere gemeente Sloten verdwenen.

In de eerste decennia na de annexatie van 1921 vooral voor de buurten rond het Mercatorplein, Surinameplein en Hoofddorpplein, maar vanaf de jaren veertig is op nog veel groter schaal veel gesloopt voor de bouw van de Westelijke Tuinsteden, die in de jaren na de Tweede Wereldoorlog uit de grond werden gestampt.

Omstreeks 1970 waren van het oude landelijke gebied nog vooral de bebouwingslinten langs de Sloterweg, Osdorperweg en de zijwegen hiervan, de Akerwegen, de Lutkemeerweg en de Raasdorperweg overgebleven. In de afgelopen decennia zijn deze min-of-meer landelijke wegen als zodanig blijven bestaan, maar regelmatig zijn er nog oude huizen en boerderijen door sloop verdwenen. Dit proces gaat nog steeds onveranderd voort, ondanks het toegenomen bewustzijn voor het cultuurhistorische erfgoed van de pre-urbane bebouwing van voor circa 1940.

Gelukkig is het dorp Sloten sinds oktober 2017 aangewezen als gemeentelijk beschermd dorpsgezicht en zijn er enkele huizen en gebouwen in het landelijke gebied aangewezen al rijksmonumenten of gemeentelijke monumenten, waardoor deze in principe voor sloop behoed worden.

Andere, al dan niet historisch waardevolle en/of beeldbepalende, bebouwing is in principe vogelvrij. Als de eigenaar van het pand het wil slopen dan is daar meestal weinig tegen te beginnen. Zo verloren zowel de Sloterweg als de Osdorperweg ook in de afgelopen jaren nog diverse beeldbepalende panden, die ondanks het feit dat ze niet in aanmerking kwamen voor behoud, al dan niet als monument, nu gemist worden in het straatbeeld.

Veelal is er een braakliggend terrein overgebleven, in sommige gevallen zijn er nieuwbouwplannen, maar eventuele nieuwbouw krijgt een geheel ander karakter dan wat er verdwenen is en daarmee wordt het karakteristieke aanzien van het bebouwingslint (verder) aangetast. Ook het verhaal van de (ontstaans)geschiedenis van de betreffende panden verdwijnt hiermee uit het zicht.

Erik Swierstra; 31 januari 2020.

Foto’s Osdorperweg 571 en 576: Erik Swierstra
Alle overige foto’s: Beeldbank Stadsarchief Amsterdam

Zie ook: In Memoriam de Arbeidershuisjes

Voorbeelden van huizen en boerderijen die de laatste jaren zijn verdwenen (en eigenlijk behouden hadden moeten worden)

* Arbeidershuisjes Sloterweg 711-715 – gesloopt in januari 2020 – nu braakliggend terrein

* Villa Sloterweg 781 – brand circa 2006 – gesloopt in circa 2011 – nu braakliggend terrein

* Garage Kuykhoven – Sloterweg 1269 – gesloopt in juni 2018 – nu braakliggend terrein

* Boerderij ‘Nooit Gedacht’ – Osdorperweg 571 – gesloopt in december 2019 – nu braakliggend terrein

* Stolpboerderij ‘IJ en Meer’ – Osdorperweg 576 – gesloopt in juni 2013 – nu braakliggend terrein

Al wat langer geleden

* Anna Hoeve – Osdorperweg 512 – gesloopt in 2000 – vervangen door nieuwbouw

* Stolpboerderij ‘Veenrust’ – Osdorperweg 697 – gesloopt jaren negentig – vervangen door nieuwbouw