Sloten herinnert nog aan hoe het hier ooit is geweest

Sloten krijgt woensdag officieel de zo begeerde status van beschermd dorpsgezicht, na ruim twintig jaar lobbyen. Portret van een voormalig boerendorp dat nu onderdeel is van de grote stad.

Door: Patrick Meershoek; 17 oktober 2017

Het geld is binnen. Een crowdfundingsactie voor de aankoop van het kleinste politiebureau van het land heeft in enkele maanden meer dan de benodigde 50.000 euro opgeleverd, vertelt Tamar Frankfurther in het gemeentelijk monument uit 1866.

 
De Sloterweg in Sloten. ‘Dit dorp herinnert aan hoe het hier ooit is geweest’.
Foto: Jean-Pierre Jans.

“Er komt een non-profitwinkeltje waar bezoekers van het dorp wandelkaarten en dergelijke kunnen kopen. En even in de cel kunnen zitten, als ze daar behoefte aan hebben.”

Veilige slaapplek
Het politiebureautje dat tot 2015 nog gewoon in gebruik was, is een uitstekend vertrekpunt voor een wandeling door het dorp.

Frankfurther, geboren en getogen in Sloten, lepelt het ene na het andere smakelijke verhaal op over boerenknechten die na uitbundig cafébezoek in de cel hun roes mochten uitslapen omdat de weg terug naar de boerderij ook door de veldwachter als te gevaarlijk werd beoordeeld.

Sloten herinnert nog aan hoe het hier ooit is geweest
Frankfurther: “Dat ging nog per fiets door de weilanden, met een plankje over de sloot. Het dorp telde zeven cafés, dus er was vraag naar een veilige slaapplek. Er zijn nog wel oudere dorpelingen te vinden die als kwajongen een uurtje in de cel hebben doorgebracht vanwege kleine vergrijpen als belletje trekken. Het grappige is dat ook die mensen geld hebben gestort. Het is voor hen een dierbare plek geworden.”

Het kost weinig moeite zulke verhalen te plaatsen in het dorp met zijn oerdorpse uitstraling: twee kerken, een voormalig weeshuis, een plein met pomp en veel goed onderhouden authentieke woningen. Dat Sloten na meer dan twintig jaar lobbywerk woensdag officieel wordt aangewezen als beschermd dorpsgezicht, bevestigt volgens Frankfurther dat alle inspanningen om het dorp te behouden terecht zijn geweest.

Levendig dorp
Daar is hard voor gewerkt, en misschien heeft Sloten ook wel een beetje geluk gehad. Sloterdijk, dat samen met Osdorp ook deel uitmaakte van de voormalige gemeente Sloten, is in de tweede helft van de vorige eeuw grotendeels verdwenen in de uitbreiding van Amsterdam, dat de buurgemeente in 1921 annexeerde. Frankfurther: “Sloten herinnert nog aan hoe het hier ooit is geweest.”

Dat was: een levendig dorp met in de hoofdstraat van elke winkel twee exemplaren: één voor de katholieke meerderheid van de bevolking en één voor de protestanten en niet-gelovigen.

De Sloterweg naar Amsterdam was tot 1923 een tolweg, waar twee cent moest worden betaald voor een fiets en vijftig cent voor een kudde schapen of varkens. “De boeren hadden de bestrating gefinancierd,” zegt Frankfurther. “Een deel van de tol ging naar hen, de rest werd gebruikt voor onderhoud.”

Liefde voor het dorp
In het Sloten van nu zijn vrijwel alle winkels verdwenen, en wie katholiek is en wie niet, wordt niet meer bijgehouden. Maar gebleven is de liefde voor het dorp, en de behoefte om het dorp in leven te houden. “We zijn wel zo Amsterdams dat er geen druk is om mee te doen aan het sociale dorpsleven,” zegt Frankfurther. “Gelukkig zijn er veel inwoners die het leuk vinden om zich in te zetten.”

Bijvoorbeeld binnen de speeltuinvereniging, die sinds 1921 bestaat en de spil is van allerlei activiteiten voor kinderen en volwassenen. “Dat is een van de grote voordelen van de status van beschermd dorpsgezicht,” zegt Frankfurther, wijzend naar het grote veld met speeltoestellen.

Rembrandt heeft op deze plek werk gemaakt. Dat moet toch ook tot de verbeelding spreken?

“Dit is echt een plek waar projectontwikkelaars watertandend naar kijken. Nu is de speeltuin verankerd als waardevol onderdeel van het dorp.”

Vrijwilligers spelen ook een belangrijke rol binnen de stichting die de Molen van Sloten beheert. Een monumentaal baken dat naar de smaak van Frankfurther veel meer bezoek zou moeten krijgen dan nu het geval is. “Op de Zaanse Schans zijn meer molens te zien, maar dit is de enige molen in Amsterdam waar bezoekers een rondleiding krijgen. Rembrandt heeft op deze plek werk gemaakt. Dat moet toch ook tot de verbeelding spreken?”

Genoeg te doen
Tot ongenoegen van de Slotenaren weigeren de citymarketeers van de hoofdstad Sloten goed zichtbaar in de etalage te zetten voor buitenlandse bezoekers. Het dorp heeft nog onvoldoende te bieden, luidt het strenge oordeel. Onzin, vindt Frankfurther.

“Voor de kwaliteitstoerist is er genoeg te doen. In de molen wordt uitleg gegeven over de waterhuishouding. Mensen vragen zich toch af hoe het mogelijk is onder de zeespiegel te leven.”

Binnenkort komt bovendien brouwerij De Zeven Deugden zich vestigen naast de molen, inclusief een proeflokaal. Water, bier en dorp, wat wil een toerist nog meer? Frankfurther somt nog drie andere sterke troeven op: “We hebben de mooiste boom van Amsterdam, de beste patat van de stad en onze ijssalon, De IJshoeve, werd in Het Parool geprezen om zijn fantastische pistacheijs.”

Uit: het Parool van 17 oktober 2017.

Zie ook: https://www.parool.nl/amsterdam/-sloten-herinnert-nog-aan-hoe-het-hier-ooit-is-geweest~a4522124/