18.506 Amsterdammers steunen referendum over Hoofdgroenstructuur

Het ging razendsnel: Op donderdag 19 januari 2023 riep het comité ‘Behoud Hoofdgroenstructuur’ op om steun te geven aan hun referenduminitiatief om het beleidsvoorstel over de nieuwe Hoofdgroenstructuur van de gemeente Amsterdam van tafel te krijgen.

De steun voor het referendum dat georganiseerd wordt door drie actieve bewoners van Amsterdam Noord bleek overweldigend.

Als het voorgestelde beleid zou worden aangenomen, dan gelden de algemene beschermende regels, die eerder voor de hele Hoofdgroenstructuur golden, voor deze 85 ‘bijzondere gebieden’ niet meer. Welke regels hier dan wél nageleefd moeten worden, is nog onvoldoende uitgewerkt. De Technische Advies Commissie (TAC) mag in ieder geval voortaan geen negatief advies meer geven over (bouw)plannen in het groen van de 85 ‘bijzondere gebieden’. Ook bijna heel Oud Osdorp en een deel van De Oeverlanden zou zomaar gedegradeerd kunnen worden tot een minder goed beschermd ‘bijzonder gebied’. Bron: Beleidskader Hoofdgroenstructuur, gemeente Amsterdam.

In 27 uur zóveel steun
Het referendumcomité ‘Behoud Hoofdgroenstructuur’ bestaat uit drie gepassioneerde Amsterdammers uit Amsterdam-Noord: Sylvia Fennis, Sonja Brilman en John Zondag.

Na een rommelige start kreeg het comité pas op donderdagochtend 19 januari om 8.49 uur van de gemeente Amsterdam te horen wanneer de voorgeschreven duizend geldige handtekeningen door de gemeente ontvangen moesten zijn. Dat was al heel snel: vóór 20 januari 12.00 uur. Het comité zat al sinds de middag ervoor in spanning te wachten op dit bericht en zodra zij deze informatie hadden gekregen gingen zij aan de slag. Bij de sluiting van de digitale brievenbus 27 uur later bleken 18.506 Amsterdammers het inleidende verzoek aan de gemeenteraad om dit referendum te organiseren op de gemeentelijke website te hebben ondertekend. Uiteraard legde het comité hier ook uit waarom zij van mening is dat voorgestelde beleid van de wethouder volgens hen van tafel moet.

Officiële uitslag inleidende verzoek: alle 18.506 steunbetuigingen zijn geldig
Dit is het eerste stadsbrede referendum sinds jaren en sinds de nieuwe gemeentelijke regelgeving hierover in 2022 is vastgesteld. Op 24 januari kwam de Referendumcommissie dan ook voor het eerst in zijn bestaan bijeen. Dit gezelschap moest beoordelen of het onderwerp aan alle eisen voldoet om er een referendum over te houden en of er voldoende geldige steunbetuigingen voor waren ingediend. De commissie bracht hierover op 24 januari verslag uit. Medewerkers van het Bevolkingsregister hebben gecontroleerd of de ondersteuningsverklaringen geldig waren en namen hiertoe een steekproef van 308. Uit dit onderzoek hebben zij vastgesteld dat al die 308 – en daarmee ook alle 18.506 – ingediende digitale handtekeningen afkomstig waren van bij het Bevolkingsregister ingeschreven en stemgerechtigde Amsterdammers. Bovendien bleek dat er in deze streekproef geen sprake was van dubbel uitgebrachte stemmen. De onafhankelijke Referendumcommissie kon hierdoor verklaren dat het minimaal vereiste aantal geldige steunverklaringen van 1.000 voor het inleidende verzoek hiermee ruim is behaald. Daarnaast verklaarde de Referendumcommissie dat dit onderwerp geschikt is om een referendum over te houden. Hiermee staat vast dat de eerste horde om dit referendum te mogen organiseren succesvol is genomen.

Nu eerst: gemeenteraadsvergadering
Op woensdag 25 januari 2023 bespreekt de gemeenteraad het beleidskader Hoofdgroenstructuur. Daarbij ligt uiteraard het succesvolle inleidende referendumverzoek hierover ook op tafel. Het zou kunnen dat wethouder Van Dantzig en/of een meerderheid van de gemeenteraad, rekening houdend met de enorme steun voor dit referendum, dit beleid intrekt en eigener beweging gaat aanpassen. Tot nu toe lijkt het daar niet op. De wethouder liet op 12 januari immers onomwonden in een artikel in het Parool weten dat hij al dat verzet tegen zijn plannen beschouwt als “stemmingmakerij”. De raadsvergadering begint om 13 uur en de Hoofdgroenstructuur staat geagendeerd als agendapunt 3. U kunt hierbij aanwezig zijn in de Stopera, of dit thuis rechtstreeks of op een later tijdstip volgen via deze link.

Hoe nu verder?
De kans is dus groot dat de meerderheid van de zogenaamd ‘groene’ Amsterdamse politici hun standpunt over het nieuwe beleidskader Hoofdgroenstructuur niet aanpast. Dan zijn de vervolgstappen:
* Binnen 10 weken moet een definitief verzoek worden ingediend, waarvoor nogmaals ten minste 10.000 ondersteuningsverklaringen van stemgerechtigde Amsterdammers nodig zijn. Ook als u al steun verleende aan het inleidende verzoek mag u hier weer (eenmalig) aan deelnemen. Kijkend naar het resultaat van de eerste ronde, is de kans groot dat het comité hiervoor voldoende steun zal vergaren.
* Als de gemeente na die periode officieel (opnieuw na controles van het Bevolkingsregister) vaststelt dat dit wederom gelukt is, mogen alle Amsterdammers later dit jaar of volgend jaar hun stem hierover uitbrengen in het stembureau. Het is nog onduidelijk op welk moment dit zal zijn.

Wat hieraan vooraf ging
Hieronder volgt een impressie van hoe dit referendum tot stand is gekomen. Er was al breed verzet tegen het nieuwe beleidskader Hoofdgroenstructuur van wethouder Van Dantzig. Dertig groengroepen, gesteund door de PvdD en de SP in de Raad, uit heel Amsterdam begrepen niet hoe het kon dat de wethouder het belangrijke beleidsstuk ná de inspraak onder zijn voorganger nog zomaar heeft kunnen aanpassen. Eind november 2022 publiceerde fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren Jennifer Bloemberg-Issa hierover een opiniestuk in het Parool. Vervolgens lieten groene actievoerders tijdens de commissievergadering ruimtelijke ordening op 7 december 2022 aan de wethouder onomwonden weten: “Met Van Dantzig aan het roer, gaat de natuur naar de moer!”. De meerderheid van de Raad zag toen in dat de totstandkoming van dit belangrijke en uiterst gevoelige nieuwe beleid niet volgens de geldende democratische regels tot stand wat gekomen. Daarom werd in allerijl op 10 januari 2023 alsnog een inspraakavond georganiseerd.

Aangezien het verzet zo massaal en breed was, gingen de insprekers ervan uit dat de wethouder zijn plan zou gaan aanpassen. Echter…

Referendumcomité in vier dagen gevormd
Na het lezen van het artikel in het Parool op 12 januari waarin wethouder Van Dantzig meldt dat hij zich niets aantrekt van wat de 30 insprekers de dag ervoor met hem hadden gedeeld, ging Tamar Frankfurther op zoek naar bevlogen Amsterdammers die hierover wellicht een referendum zouden willen gaan organiseren. De Noorderlingen Sylvia Fennis, Sonja Brilman en John Zondag zagen dat wel zitten en pakten de handschoen op. Sylvia: “We hebben er eerst nog wel even goed over nagedacht of we het zouden zien zitten om – in onze toch al volle levens – deze klus als vrijwilligers op onze schouders te nemen. Toen we de knoop hadden doorgehakt, heb ik op 16 januari samen met Sonja en John ons referenduminitiatief officieel bij de gemeente aangemeld. Vanaf dat moment was het comité ‘Behoud Hoofdgroenstructuur’ officieel een feit.”

Uitstel van behandeling óf deadline
Op maandag 16 januari had de gemeente nog niet bekend gemaakt wanneer de gemeenteraad de Hoofdgroenstructuur zou gaan bespreken. Sylvia: “Toen we hoorden dat wethouder Van Dantzig dit onderwerp al op 25 januari wilde agenderen, werd duidelijk dat wij tot 18 januari 13.00 uur hadden om 1.000 geldige handtekeningen van stemgerechtigde Amsterdammers in te leveren.” Op dat moment liep alles echter mis… Sylvia: “Wij zeiden tegen de gemeente: Oké, wij gaan ons best doen om op 18 januari om 13.00 uur voldoende ondersteuningsverklaringen te vergaren. Gemeente, kom maar op met de link naar het ondersteuningsformulier, die wij dan met onze achterban kunnen delen.

Maar… toen bleek dat de gemeente zijn zaakjes niet op orde had en totaal niet was voorbereid om ons initiatief een serieuze kans te geven. Gelukkig kregen we toen praktische hulp van Tamar als ervaringsdeskundige met de organisatie van een referendum. Zij zat immers 28 jaar geleden in het referendumcomité tot behoud van het Weilandje Vrije Geer. Het is fijn dat Tamar ons blijft adviseren over de organisatorische aangelegenheden. Wij zeiden: Ofwel jullie stellen de behandeling van dit onderwerp in de gemeenteraad uit of jullie geven ons reëel uitstel van de deadline waarop de handtekeningen binnen moeten zijn. De ambtenaren zijn toen hard aan de slag gegaan om het alsnog mogelijk te maken om digitaal steun te verlenen aan ons referendumverzoek. Aanvankelijk zaten er ook nog wat kinderziektes in de software, die ons zorgen baarden, maar de gemeente heeft alles toch in korte tijd gefikst.”

Burgemeester moest uitstel verlenen
Tijdens de commissievergadering ‘Democratisering’ op 18 januari heeft fractievoorzitter Remine Alberts van de SP contact opgenomen met de raadsgriffie. Via hen kwam het verzoek tot uitstel op het bordje van de burgemeester te liggen, maar Femke Halsema zou pas woensdagavond 18 januari na 23 uur tijd hebben om hier een besluit over te nemen. Sonja: “We hebben tot middernacht bij onze telefoon gezeten om te horen of het uitstel inderdaad was verleend. Uiteindelijk zijn we maar gaan slapen. Wij hadden de link naar het digitale ondersteuningsformulier al in ons bezit, maar we wilden die link om het referendumverzoek te kunnen steunen natuurlijk niet vrijgeven als we geen uitstel zouden krijgen. Dat zou dan zinloos zijn, omdat de deelnametermijn al was verlopen. Pas op donderdagochtend iets voor negen uur kregen we van de gemeente te horen dat er uitstel was verleend tot vrijdagmiddag 12 uur! Wij baalden daarvan. Onze tijd om ondersteuningen te verzamelen was – zo zagen we pas bij de uitslag van dit inleidende verzoek – al op de dag ervoor om 12.55 uur ingegaan. De tijd tikte dus al stevig door. Maar, we hadden alles goed voorbereid en we stonden in startblokken. Zodra we groen licht hadden, hebben we rond 9 uur de link  dan ook meteen breed gedeeld. En ons bericht werd ogenblikkelijk enthousiast door anderen opgepakt en gedeeld, gedeeld en gedeeld… Alle groengroepen en Amsterdammers met een groen hart in de héle stad hebben zich hiervoor ingezet. Dat is echt geweldig. De handtekeningen stroomden binnen…”

Geen draagvlak in stad voor dit ‘groene’ beleid
John: “We kregen jammer genoeg bijna geen tussenstanden van de gemeente door, maar we hoorden nog wel dat we binnen enkele uren al op 2.800 stuks zaten… Daarna hoorden we tot de afloop van de inzendtermijn niets meer, omdat de ambtenaren geen tijd hadden om ons op de hoogte te houden. Maar, op vrijdag 18 januari kwam om 12.30 uur het verlossende bericht. Dat er in die korte tijd ruim 18.506 Amsterdammers ons referendumverzoek hebben gesteund! De controle door het Bevolkingsregister op geldigheid moest toen natuurlijk nog plaatsvinden. Toen realiseerden we ons als comité dat we er goed aan hadden gedaan om deze handschoen op te pakken. Het is duidelijk: Héél veel Amsterdammers zijn érg boos en vol onbegrip over hoe wethouder Van Dantzig en een meerderheid van de gemeenteraad ons – tot nu toe – goed beschermde stadsgroen vogelvrij willen maken. Dit beleidsvoorstel moet van tafel, dat is duidelijk!”

Helpt u mee?
Het comité ‘Behoud Hoofdgroenstructuur’ bestaat uit drie personen en kan voor de volgende stappen zeker hulp gebruiken. Wilt u helpen? Stuur dan een mail naar het comité. Het kan zijn dat u niet meteen antwoord krijgt. Het comité is klein en heeft het nu erg druk, maar weet dat alle hulp, ook voor de campagne straks, van harte welkom is.

U kunt het beleidskader Hoofdgroenstructuur downloaden via deze link: www.amsterdam.nl/wonen-leefomgeving/hoofdgroenstructuur/

Zie ook: www.parool.nl/amsterdam/al-18-000-mensen-willen-referendum-over-amsterdamse-groenplannen~b42af8f0/

Zie ook: artikel in het Parool van 24 januari over de uitslag van het inleidende referendumverzoek: Referendum dichterbij: Amsterdammers trekken aan noodrem rond groenplannen

Tamar Frankfurther; 24 januari 2023.