‘Weesp, blijf waakzaam en behoud je eigen identiteit’

Tips uit Sloten en Oud-Osdorp

Uit: Weesper Nieuws Extra; 13 februari 2020.

Hoe is dat nou? Opgenomen worden in Amsterdam? In 1921 gingen de dorpen Sloten en Osdorp (gemeente Sloten) ons voor. Hoewel de status van Weesp binnen Amsterdam heel anders wordt, kunnen we toch nog wel wat leren van de bewoners daar. Zij hebben immers ervaring, al bijna 100 jaar.

Tamar Frankfurther, wonend op Sloten, kan ons veel vertellen over hoe je je staande houdt tegenover de grote stad. Maar ook over de voordelen die het heeft om bij Amsterdam te horen.

Dorpsraad
“Ik weet wel dat het voor jullie anders wordt dan voor ons en bovendien, ik heb niet de wijsheid in pacht”, wil Tamar Frankfurther vooraf wel gezegd hebben. Toch is zij al tientallen jaren actief om het landelijk karakter van Sloten en Oud Osdorp te bewaken. En voor haar deed haar vader dat al. Hij was het die in de jaren ’60 zorgde voor een democratisch gekozen dorpsraad.

Het landelijke Sloten met de Sint-Pancratiuskerk.
Foto: Erik Swierstra.

Sloten en Oud-Osdorp vallen onder het stadsdeel Nieuw-West. In 1962 werd de Dorpsraad Sloten-Oud Osdorp opgericht, die sindsdien opkomt voor de belangen van het landelijke gebied. De dorpsraad bestaat uit vrijwilligers die iedere vier jaar op persoonlijke titel gekozen worden, tegelijk met de gemeenteraadsverkiezingen.

De geschiedenis, opgetekend door Erik Swierstra op de website van de twee dorpen:
In 1921 was het de beurt aan Sloten (net als Watergraafsmeer, Buiksloot, Nieuwendam en Ransdorp) om door Amsterdam opgeslokt te worden. Voortaan behoorde dit gebied tot Amsterdam, met de bedoeling dit voor stadsuitbreiding te gebruiken. In de jaren twintig en dertig werden de buurten rond het Mercatorplein, Surinameplein en Hoofddorpplein gebouwd. In de jaren dertig en veertig verrezen Landlust en Bos en Lommer. Vertraagd door de Tweede Wereldoorlog kwam verdere bouw pas in 1951 goed op gang. In 1952 konden de eerste bewoners hun nieuwe huizen in de Tuinstad Slotermeer betrekken. Daarna werden de Tuinsteden Geuzenveld, Slotervaart, Overtoomse Veld en Osdorp gebouwd. In de jaren negentig kwamen nog drie nieuwbouwgebieden tot stand: de Oostoever, Nieuw Sloten en De Aker.

Oud en Nieuw
Het eeuwenoude Osdorp moest na de komst van de nieuwbouwwijk Osdorp ‘oud’ voor zijn naam gaan zetten om het onderscheid duidelijk te maken. Bij Sloten werd daar een stokje voor gestoken. “De naam Osdorp hebben ze ingepikt. Daarmee werden we toen compleet overvallen”, vertelt Frankfurther. “Toen ze dat met Sloten in de jaren ’90 ook wilden doen, gingen de dominee en de pastoor arm in arm met de Dorpsraad naar het stadhuis om te protesteren. Sloten is al duizend jaar onze naam. Die pakken jullie ons niet ook nog af!” Vandaar dat in dit geval de nieuwe wijk Nieuw Sloten is gedoopt.

Dorp Sloten met de Sloterkerk.
Foto: Erik Swierstra

Waakzaam
Op dit moment telt het gebied waar de Dorpsraad Sloten-Oud Osdorp over waakt nog ongeveer 2.500 inwoners. Een belangrijk verschil met Weesp, dat op het moment 19.000 inwoners heeft, en bovendien als stadsgebied in de stad wordt opgenomen. Mét een eigen, gekozen bestuurscommissie. De komende drie jaar in ieder geval.

En daarop moeten we waakzaam blijven, raadt Frankfurther aan. “Leg alles nu heel erg goed vast en maak de afspraken oneindig geldig. Zodat het over 100 jaar nog steeds zo geregeld is. Niet alleen schriftelijk, maar zorg dat de kennis ook bij zoveel mogelijk mensen bekend is. Politici en ambtenaren komen en gaan. Daardoor gaat de gemeente al snel aan geheugenverlies lijden. Zorg dus dat ook gewone Weespers weten wat er afgesproken is.”

Zoveel mogelijk betrokkenheid
De kracht van de Dorpsraad Sloten-Oud Osdorp zit hem erin dat deze ondersteund wordt door diverse werkgroepen, aldus Frankfurther. “Ik raad jullie dan ook aan om de bestuurscommissie straks te ondersteunen met vrijwilligers die de gekozen mensen adviseren. Zorg dat zoveel mogelijk Weespers betrokken zijn bij het behoud van de identiteit van jullie stad. Bij ons heeft de Dorpsraad-organisatie ook een heel sterke verbondenheid met veel andere vrijwilligersorganisaties, van de speeltuinvereniging tot de Oranjevereniging. Door samen op te trekken zijn onze gemeenschappelijke identiteit en imago veel krachtiger.”

Historie
Na 100 jaar zullen er nog maar heel weinig Osdorpers en Slotenaren zijn die nog uit eigen herinnering weten hoe het was vóór de dorpen in 1921 in Amsterdam opgingen. Om die herinneringen te bewaren, zijn er in de jaren ’80 en ’90 interviews opgenomen met bewoners. En een jaar of vijf geleden zijn daar nog video-herinneringen bij gekomen. Ze zijn te vinden op www.geheugenvanwest.nl. Het vastleggen van de historie is ook een belangrijke manier om je identiteit en imago vast te houden, vindt Frankfurther.

Het dorp Sloten rond 1900.

Onafhankelijke media
“Weet je wat een groot voordeel is voor Weesp? Jullie hebben een eigen onafhankelijke krant met een website. Wij hebben ook geluk met de Westerpost, de wekelijkse huis-aan-huiskrant van Nieuw-West. Daarin hebben wij nu al 42 jaar onze eigen rubriek. Het is weliswaar ‘slechts’ een halve pagina, maar wij zijn er erg blij mee. Daar is mijn vader in 1978 mee begonnen. Die mogen we naar eigen inzicht invullen en ja, de stukken zijn vaak kritisch van toon richting de gemeente.”

Zichtbaar
Het is belangrijk dat je zichtbaar bent, zegt Frankfurther. “Of we ons gehoord voelen? Niet op alle fronten. Dat ligt niet aan de welwillendheid van het huidige dagelijks bestuur van het stadsdeel. Maar vooral aan onbekendheid en een ver-van-mijn-bed-mentaliteit. Wij maken ons bijvoorbeeld al tientallen jaren sterk om de wegen in onze oude kernen te ontlasten en veilig te houden als er steeds weer nieuwe woonwijken om ons heen verrezen. In zijn tijd als wethouder kwam Joop den Uyl in 1963 al zelf op de Osdorperweg de situatie bestuderen. Maar er is nog altijd niets veranderd. Het heeft geen prioriteit.”

Onbekendheid en een ver-van-mijn-bed-mentaliteit
“Wat net gespeeld heeft, is de sloop van een drietal karakteristieke arbeidershuisjes. Dat had best voorkomen kunnen worden. Op die kavel komen straks vier nieuwe woningen. En dat terwijl er om de hoek in de voormalige Riekerpolder straks 12.000 woningen komen. Dan had men de cultuurhistorie kunnen respecteren en de huisjes bewaren. Stadsherstel had belangstelling om ze op te knappen en te verhuren.”

Beschermd dorpsgezicht
Toch is er ook wel wat in positieve zin veranderd. “Er is een tijd geweest van alleen maar bouwen en kapot maken. Tegenwoordig niet meer. Sloten heeft nu ook een beschermd dorpsgezicht. Daar heb ik me wel 20 jaar voor moeten inzetten.” Een ander wapenfeit, waar een werkgroeplid veel energie in heeft gestoken: Sinds januari 2020 staan er bij de toegangen van het dorp Sloten (weer) plaatsnaamborden met de aanduiding ‘Sloten’, met de toevoeging ‘Gemeente Amsterdam’. Sinds de jaren ’60 stond daar alleen de plaatsnaamaanduiding ‘Amsterdam’.

Het kleinste politiebureautje van Nederland.
Foto: Erik Swierstra.

100 jaar
Op 1 januari 2021 is het 100 jaar geleden dat de gemeente Sloten opging in Amsterdam. Tijd voor een feestje? “Nou, we zijn er wel over aan het nadenken. Of het een feest moet worden, weten we nog niet. Wel een moment om te markeren. En ik hoop dat Weesp daar ook bij betrokken kan worden. Natuurlijk ben ik beschikbaar om ervaringen te delen als mensen in Weesp daar behoefte aan hebben.”

Voordelen
Hoewel de Dorpsraad altijd strijdbaar moest zijn tegenover de expansiedrift van Amsterdam, zitten er ook echt wel voordelen aan om bij de grote stad te horen, vindt Frankfurther.

‘Ik zou niet meer los willen van Amsterdam’
“Amsterdam is een goed georganiseerde entiteit, waardoor dingen heel goed geregeld zijn. Bij een grote stad als Amsterdam werken heel goede ambtenaren. Geld? Als je het weet te vinden is er voor speciale projecten zeker ook genoeg geld. Hoewel we subsidies waarschijnlijk niet meer via de Dorpsraad mogen verdelen, dus we moeten kijken hoe dat gaat. Ik zou in ieder geval niet meer terug willen naar de oude situatie, los van Amsterdam.”

Kijk, dat geeft de (Weesper) burger moed.

Het wapen van de gemeente Sloten die uit vier dorpen bestond:
vanaf rechtsonder en met de klok mee: Osdorp, Vrije Geer, Sloterdijk en Sloten.

Zie ook: Weesper Nieuws Extra: www.weespernieuws.nl

Zie ook: ‘Weesp, blijf waakzaam en behoud je eigen identiteit’ (pdf)