‘Lutkemeerpolder kan zo veel méér zijn’

De Lutkemeerpolder draagt veel bij aan de maatschappij als groen gebied, maar is bestemd als bedrijventerrein. Onbegrijpelijk, stellen onderzoekers.

Uit: Het Parool – 20 september 2020

Al jaren is er gesteggel over de Lutkemeerpolder en de discussie laait regelmatig op. In 2013 is de bestemming van de polder gewijzigd van agrarisch gebied in bedrijventerrein. Die ruimte zou nodig zijn, omdat bedrijven in de stad in verdrukking komen door woningbouw.

Bij de uitgifte van fase 1, het reeds ontwikkelde deel van de polder, bleek dat het geen storm liep. De bestemmingswijziging zorgde echter voor een nieuwe, eigen dynamiek: als de beoogde doelgroep geen belangstelling heeft, dan maar andere bedrijvigheid. Vooral ondernemingen uit de logistieke hoek bleken interesse te hebben. Ook de geplande fase 2, waar vorige week de eerste aanzet toe werd gegeven, zet vol op die sector in.

Terwijl het oorspronkelijke doel van de ontwikkeling van de Lutkemeerpolder steeds verder uit beeld verdween, groeide het verzet tegen het verlies aan landbouwgrond en open ruimte nabij de stad. De Lutkemeerpolder maakt deel uit van de beroemde Scheggenstructuur, die ervoor zorgt dat iedere Amsterdammer binnen tien minuten fietsen in het groen kan zijn.

De scheggenfilosofie verhoudt zich uiteraard slecht met ontwikkeling van de polder. Mede daarom heeft de actiegroep Behoud de Lutkemeer het Amsterdamse college van b. en w. begin dit jaar verzocht de bestemming van de polder weer agrarisch te maken. Het college heeft dat verzoek afgewezen.

Frisse lucht
In het Lutkemeerdossier speelt de gemeente een dubbelrol. Zij staat namelijk niet alleen voor de behartiging van het algemeen belang, maar heeft – net als de gemeente Haarlemmermeer, de provincie Noord-Holland en Schiphol – ook een aandeel van 25 procent in de Schiphol Area Development Company (SADC), die de Lutkemeerterreinen ontwikkelt en uitgeeft. De gemeente heeft daarom financieel belang bij ontwikkeling, hetgeen een zorg­vuldige afweging in de weg kan staan.

De financieel-economische baten van een nieuw logistiek terrein worden dan breed uitgemeten, de maatschappelijke kosten krijgen nauwelijks aandacht. Met name het economische belang van groen, natuur en ruimte wordt onderschat. De natuur zorgt bijvoorbeeld voor voedsel, filtert de lucht, en draagt bij aan een fijne woon- en werkomgeving; allemaal zogeheten ecosysteemdiensten. Deze diensten zijn vaak heel waardevol, maar zijn zo vanzelfsprekend dat we ze al snel over het hoofd zien.

Onderzoeksresultaten
Een groep studenten van Wageningen University heeft de ecosysteemdiensten van de Lutkemeerpolder in kaart gebracht en waar mogelijk gekwantificeerd. Hoewel de resultaten met flinke onzekerheden zijn omgeven, is er een duidelijke top 4 van diensten aan de mens: landbouw, luchtkwaliteit, recreatie en landschap. In het maatschappelijke debat over de polder is er veel aandacht geweest voor de landbouwactiviteiten. En terecht: de jaarlijkse opbrengst van gewassen is naar schatting enkele honderdduizenden euro’s. Van aanzienlijk groter belang (tot bijna een miljoen euro per jaar) lijkt echter de bijdrage van de polder aan het verbeteren van de luchtkwaliteit.

Recreatief belang
De Lutkemeerpolder blijkt door een tamelijk brede groep mensen te worden gebruikt voor recreatieve doeleinden, van hondenbezitters uit de buurt die er dagelijks komen, tot wandelaars en fietsers die het gebied regelmatig of incidenteel bezoeken. Al met al loopt het recreatieve belang van de polder naar schatting in de miljoenen per jaar. Deze waarde zou nog flink verder kunnen worden vergroot door het agrarische deel met wat eenvoudige maatregelen beter toegankelijk te maken.

De ontwikkeling van de Lutkemeerpolder heeft mogelijk ook grote gevolgen voor de waarde van het onroerend goed in Osdorp en Nieuw-West. Bekend is dat uitzicht, landschappelijke kwaliteit en groen in de buurt van aanzienlijke invloed zijn op de huizenprijs, in het geval van de Lutkemeerpolder oplopend tot wel duizend euro of meer per vierkante meter woonoppervlak. Aanvullend onderzoek is nodig om de totale waarde van deze ecosysteemdienst beter te kwantificeren.

Voor zover wij weten zijn bovengenoemde effecten nog niet of nauwelijks meegewogen bij de besluitvorming over de Lutkemeerpolder.

Het is duidelijk dat het project veel meer mensen raakt dan alleen de projectontwikkelaars en de agrarische bedrijven in het gebied. Misschien kost het nóg meer om de plannen af te blazen, of leveren de logistieke activiteiten van de onbekende gegadigden toch meer op. Maar dat is verre van zeker. Het lijkt daarom verstandig dat beter uit te zoeken, voordat we de Lutkemeerpolder onomkeerbaar volbouwen. Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald!

– Bas Amelung, universitair docent Environmental Systems Analysis, Wageningen University & Research (WUR)
– Alies Fernhout, Stichting Behoud Lutkemeer
– Joep van Gaalen, student, auteur en manager onderzoeksproject, WUR
– Jeroen Schütt, onderzoeker bij WUR
– Gerard Straver, coördinator Wetenschapswinkel, WUR
– Arnold van der Valk, emeritus hoogleraar Landgebruiksplanning, WUR

Allen ondertekenden zijn betrokkenen bij het Lutkemeerpolderproject van de Wetenschapswinkel van WUR

Van: https://www.parool.nl/columns-opinie/lutkemeerpolder-kan-zo-veel-meer-zijn~bf24fe72/