Boekpresentatie ‘In de schaduw van de oorlog’

“Volle bak” liet een bezoeker weten over de boekpresentatie die afgelopen donderdag 26 november in de grote zaal van De Honingraat plaats vond. Inderdaad, voor een boek over “1940-1945 in de polders van Amsterdam Nieuw-West”, was de opkomst van zo’n honderd mensen opmerkelijk.

Uiteraard waren er veel tuinders, boeren en dorpelingen die tijdens de oorlog in Sloten, Osdorp en in de Sloterpolder woonden, of anders hun kinderen en kleinkinderen. 25 van hen had de auteur, Pim Ligtvoet, geïnterviewd en velen hadden ook foto’s afgestaan voor het boek.

Enkelen van hen kwamen ook aan het woord: de zussen Moppie en Annie Fontijn, die als schoolmeisjes in 1944-1945 door hun ouders betrokken waren bij het vervoer en de verspreiding van het illegale Parool; en Jaap van den Boogaard, boerenzoon, die met enige moeite vertelde over het bombardement van 3 november 1942 op Schiphol, waarbij hun boerderij werd getroffen.

Andere bezoekers kwamen voor wat ze niet van huis uit kenden: de oorlogsgeschiedenis van hun huidige wijk, waar inmiddels niet meer enkele duizenden maar 140.000 mensen wonen.

Schrijver Pim Ligtvoet gaf een overzicht van de inhoud van het boek, vertelde over de manier waarop hij de geïnterviewden had gevonden, herdacht de drie overledenen die uit de herinnering waren weggegleden en bedankte de velen die aan de totstandkoming van het boek hadden bijgedragen. Onder hen met name de uitgever, Fred Martin van stichting De Driehoek.

Tussen de toepasselijke intermezzo’s van zangeres Maryen van Castro en gitarist Erik de Ruijter spraken hierna Marjan Schwegman, directeur van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD), en Ronald Mauer, bestuurslid van stadsdeel Amsterdam NieuwWest. Beiden kregen een exemplaar van het boek uitgereikt. Mevrouw Schwegman was opgevallen dat de oorlog ‘in de schaduw van’ de holocaust, de opstandigheid en de honger van de grote stad toch niet veel afweek van wat de verhalen die zij uit andere bronnen kent.

“Het verzet in de Tweede Wereldoorlog bestond niet per definitie uit geharde mannen die waren vrijgesteld om spectaculaire acties tegen de vijand te plegen.” In het boek vond zij terug wat haar inspireert bij het NIOD: “dagelijkse vormen van verzet die mannen, vrouwen en kinderen in hun gewone bestaan ondernamen.” Ze wees op het Parool-gezin Fontijn, op de dorpspolitie in Sloten en op de medewerkers van het hoofdbureau die er illegaal melk haalden bij slager Kool.

Zonder steun van verzetsorganisaties organiseerden bewoners van de Osdorperweg onderduikplekken in de ‘veenkregels’ van de Eendrachtspolder. En twee leden van het tuindersgezin Ruhe, vader Herman en dochter Gré maakten binnen hun gewone werk op de tuinderij en het distributiekantoor deel uit van de nationale verzetsorganisatie Groep 2000. Wat Schwegman in het boek miste was collaboratie met de Duitsers. Misschien praatte men daar liever niet over, misschien was het er niet.

Bestuurder Ronald Mauer sprak over zijn vader

Deze werd door collega’s van de marechaussee in Hellevoetsluis verraden en via kamp Vught naar concentratiekamp Sachsenhausen bij Berlijn gedeporteerd. Tussen 1936 en 1945 zaten daar 200.000 mensen vast, met name joden en politieke tegenstanders van de nazi’s. Honger, kou en mishandeling was normaal. Er werd thuis niet vaak over gesproken. Maar als 11-jarige vond Ronald een keer onder de naaimachine op een stuk karton dat zijn moeder voor het raderen van patronen gebruikte een tekening.

Het bleek de plattegrond van Sachsenhausen te zijn. Hierna kreeg hij verhalen van zijn vader te horen, en liet de oorlog hem niet meer los.

Mauer herkende in het boek van Pim Ligtvoet de toewijding aan ‘ondergeschoven’ geschiedenis en bedankte hem. ‘Herdenken brengt mensen bij elkaar. Mensen van allerlei leeftijden, culturen, achtergronden en geaardheden. Een bonte verzameling van mensen, die hier met elkaar leven, en soms ook een oorlogsgeschiedenis hebben’. Het boek is bij elke boekhandel te bestellen en op voorraad bij de regio-boekhandels Meck & Holt en Jaspers.

Zie ook: www.stichtingdriehoek.nl

Uit: de Westerpost van 2 december 2015.