Met een beetje hulp broeden IJsvogels succesvol op Sloten

“Het gaat goed met de ijsvogel in het landelijke gebied”, zo laat Marina den Ouden, een van de beheerders van Natuurpark Vrije Geer weten: “De laatste jaren nam de populatie ijsvogels sterk toe. Dat komt door de zachte winters van de laatste jaren.”

IJsvogel-mannetje in het Siegerpark. Hij heeft de vis (met de vissenkop naar voren) al klaar in zijn snavel om een jong te voeren. Foto: Ruud Lutterlof.

Met collega Ruud Lutterlof maakte Marina de afgelopen drie winters op strategische plekken elf nieuwe natuurlijke broedwanden, o.a. bij het Siegerpark aan de Sloterweg, op Sportpark Sloten, het Bijenpark in Oud Osdorp en in De Oeverlanden. De ijsvogels maken daarin dan het liefst een horizontale nestgang tot een meter diep. Daardoor kunnen reigers met hun lange nekken de nesten niet plunderen.

IJsvogels zien ook graag water voor de wand. Dat voorkomt dat hermelijnen en wezels het nest kunnen bereiken. In De Oeverlanden en in het Wiedijkpark is ook succesvol gebroed. Op het Sportpark Sloten zijn in 2020 zelfs twee broedsels succesvol grootgebracht! In de bosstrook bij de noodingang van het sportpark aan de Sloterweg worden ijsvogels ook met grote regelmaat waargenomen. 

Eerste en tweede leg
Marina: “Het ijsvogelnest in een natuurlijke kluit bij Natuurpark Vrije Geer werd dit voorjaar ontdekt door een vrijwilligster van de ijsvogelwerkgroep. Ze heeft de locatie gemonitord en daardoor weten we zeker dat van het eerste legsel minstens twee jongen zijn uitgevlogen. Daarna heeft zij nog gezien dat er een tweede legsel was en dat er gevoerd werd. Ze heeft helaas het moment van uitvliegen gemist, maar we kunnen er van uitgaan dat ook dit tweede broedsel gezond is uitgevlogen.”

Geheime broedlocaties
Het ijsvogel-mannetje is erg dominant en beschermt zijn nestlocatie fel tegen concurrenten. Een ijsvogel van drie jaar is al oud. Het zijn geen trouwe vogels. Mocht een van de ouders tijdens het broedseizoen wegvallen, dan wordt die plek vaak binnen de kortste keren door een ander ingenomen. Bij ooievaars gaat dat heel anders: Die blijven elkaar jarenlang trouw.

“Tijdens het broedseizoen zijn IJsvogels zeer storingsgevoelig. Als de eieren nog niet zijn uitgekomen, verlaten ze hun broedsel bij de minste geringste verstoring. Daarom maken we broedgevallen en broedlocaties niet bekend”, aldus Marina. “Als de eieren eenmaal zijn uitgekomen, dan kunnen ze meer hebben omdat de drang om te voeren het dan overwint van hun angst, maar ook dan streven we ernaar dat ze zo min mogelijk worden verstoord.”

Hak een Wak
IJsvogels zijn vernoemd naar hun ijsblauwe kleur en houden – anders dan hun naam doet vermoeden – níet van ijs. In een koude nacht verliezen ze tot een kwart van hun lichaamsgewicht. Een gezonde volwassen ijsvogel weegt ongeveer 40 gram. Hun menu bestaat uit vers gevangen vis. Ook als het vriest, moeten ze hun gewicht op peil houden en verse vis kunnen vangen. Om de vogels hierbij te helpen hebben de IJsvogelwerkgroep Amsterdam en de ecologisch medewerkers van de gemeente de actie ‘Hak een Wak’ een aantal jaar geleden gelanceerd. Door bij de eerste vorst meteen al kleine stukken water (van 2 vierkante meter) open te houden, kon de ijsvogel blijven jagen en zo overleven. “Tijdens de afgelopen vorstperiodes waren wij dagelijks in de weer met het maken van kleine wakken op plekken waar niet geschaatst werd”, vertelt Marina. 

Tamar Frankfurther; 16 april 2021.