Bestrijding giftige en stinkende blauwalg in de Nieuwe Meer

Wie via De Oeverlanden naar de Nieuwe Meersluis fietst, heeft in de afgelopen maanden waarschijnlijk gezien dat hier de afgelopen maanden veel bedrijvigheid was. Als verantwoordelijke voor de (zwem)waterkwaliteit vernieuwde het Hoogheemraadschap van Rijnland de 25 jaar oude installatie die de blauwalg te lijf moet gaan.

De installatie is eigenlijk een slimme ‘water-mengmachine’. Het Hoogheemraadschap aan het werk. Foto: Nico Jansen.

De werkzaamheden zijn nu voltooid en de nieuwe installatie heeft al even proefgedraaid en gaat per half april 2021 echt permanent draaien. De oude installatie lag al een kwart eeuw op 30 meter diep in de Nieuwe Meer. Deze installatie werkt inmiddels nog maar op minder dan halve kracht. Daardoor lukt het niet langer om hiermee voldoende fosfaten en stikstof, die blauwalg veroorzaken, uit het water te halen.

Daglicht kweekt blauwalg
De installatie is eigenlijk een slimme ‘water-mengmachine’. De blauwalg wordt door het mengen in de donkere diepte van de Nieuwe Meer getrokken en sterft daar door lichtgebrek af. De installatie neemt dus niet de oorzaak waardoor de blauwalg ontstaat weg. Maar, door deze effectieve symptoombestrijding is de Nieuwe Meer straks wel weer geschikt om te zwemmen en te recreëren. Als alles volgens planning loopt, is de nieuwe zuiveringsinstallatie voor de seizoenstart in april gereed en kan er weer veilig zonder blauwalg worden gezwommen.

In april gereed
Als alles volgens planning loopt, is de nieuwe zuiveringsinstallatie in april gereed en kan er weer veilig zonder blauwalg worden gezwommen. De blauwalg wordt door het mengen in de donkere diepte van de Nieuwe Meer getrokken en sterft daar door lichtgebrek af. De installatie neemt dus niet de oorzaak waardoor de blauwalg ontstaat weg. Maar, door deze effectieve symptoombestrijding is de Nieuwe Meer.

Oude installatie wordt vervangen
De Nieuwe Meer kampt, net als veel andere zandwinningsplassen in Nederland, al jaren met blauwalgproblematiek. De vereniging ‘De Oeverlanden blijven!’ hierover: “Te hoge concentraties van fosfaten en stikstof in het water in combinatie van het ontbreken van natuurlijke oeverbegroeiing zorgen al decennia voor blauwalg in warme zomers. Dit is een onwenselijke situatie. Blauwalg is giftig voor mens en dier. De vieze en stinkende drijflagen van de blauwalg maken juist in het zwemseizoen het water vaak onbruikbaar voor recreanten. Na verschillende experimenten, vooral bij de sluis, in de kom waar de woonboten liggen, is ongeveer 25 jaar geleden een installatie met twee compressors in gebruik genomen. Deze installatie heeft zeven lange geperforeerde slangen, die net boven de bodem op 30 meter diepte ‘zweven’. Door vanuit deze slangen lucht in het water te blazen, heeft men in de afgelopen 25 jaar de symptomen van de onbalans in het watersysteem bestreden. Zolang de installatie naar behoren werkte, gaf dit bruikbaar zwemwater in het zomerseizoen.”

Vervuiling van landbouw duurt voort
Vier van de zeven slangen vertoonden inmiddels storingen en werkten niet meer naar behoren. Het systeem vrat veel energie. Jaarlijks bedroegen die kosten ongeveer € 50.000,-. Tijd voor bezinning dus. Doordat de woonboten tegenwoordig op het riool zijn aangesloten is de lozing van fosfaten op het oppervlaktewater sterk verminderd. Helaas bevat het water dat vanuit de Haarlemmermeerpolder op de Ringvaart wordt geloosd nog veel meststoffen, afkomstig van de landbouw. Het Hoogheemraadschap moest dus op zoek naar een andere oplossing.

Minder diep: grotere ‘bel’ koud water
De nieuwe installatie, die nu gereed is, heeft weer geperforeerde slangen, maar die liggen minder diep. Op ongeveer 15 meter onder het wateroppervlak. Hierdoor kan een grotere koude waterbel van ongeveer zeven graden Celsius op de bodem ontstaan. “Het mooie is”, aldus Nico Jansen van De Oeverlanden, “dat dit gunstig is voor de ‘koudewinning’ van Vattenfall in de Nieuwe Meer. Deze milieuvriendelijke manier van koelen van kantoren en computers levert een aanzienlijke energiebesparing op. Nu maar hopen dat dat bedrag hoger is dan de verbruikskosten van deze installatie. De gemeente Amsterdam en Vattenfall / NUON dragen bij in de kosten. Als vereniging ‘De Oeverlanden blijven!’ gaan wij uiteraard goed in de gaten houden of deze nieuwe installatie net zo goed werkt als de vorige. En wij blijven ook streven naar de komst van natuurlijke oevers, want als die er komen, kan de natuur zélf het water zuiveren. Dan wordt de oorzaak van het ontstaan van blauwalg weggenomen…”

Tamar Frankfurther, 7 april 2021.