Omgevingsvisie Amsterdam 2050: bedreiging voor het landelijke gebied

Tot en met 3 maart 2021 mag iedereen via omgevingsvisie@amsterdam.nl reageren op de ‘ontwerp-omgevingsvisie Amsterdam 2050’.

In deze Visie staan heel veel plannen, die officieel nog geen status hebben. Het gaat vaak om ‘proefballonnetjes’ die, als ze doorgaan, grote afbreuk zouden doen aan het landelijke karakter van Sloten en Oud Osdorp.

Hoewel het officieel dus slechts nog om “agenderende en richtinggevende” plannen gaat, is het wel van belang om nu al van ons te laten horen. Of we deze plannen meteen van tafel krijgen, is de vraag. Maar, ook als ze (onderin) die beruchte ambtelijke lades blijven liggen, dan is dat tenminste wél met de aantekening dat er veel verzet tegen bestaat…

De grootste schade van deze plannen is te verwachten in Oud Osdorp en in De Oeverlanden. In Oud Osdorp lijkt tóch weer sprake zijn van een afslag van de Westrandweg (A5) en dat zou desastreus zijn voor het landelijke gebied. Hieronder meer daarover.

Riekerpolder, Nieuwe Meer en Haagseweg in de Omgevingsvisie 2050. De paarse vierkanten zijn de geplande metrostations. Oranje is stedelijke bebouwing.

De Oeverlanden
Het doortrekken van de Noord-Zuidlijn naar Schiphol langs De Oeverlanden klinkt misschien als een aardig plan Maar, weet wel: Als er een metrostation ‘Anderlechtlaan’ bij De Oeverlanden zou komen, dan gaat die wijde omgeving daar zeker ook ‘ontwikkeld’ worden. Precies dát is ook het plan van de gemeente, zo blijkt uit de Visie.

Op pagina 121 wordt bijvoorbeeld aangegeven dat er een “groen-blauwe hotspot aan de Nieuwe Meer” moet komen, “met nabij een nieuwe metrohalte”. Dat zou een grote bedreiging zijn voor De Oeverlanden, die als ‘hotspot’ niet langer de beschermende status van ‘natuurgebied’ hebben, en daardoor vogelvrij worden. Als er een metrohalte om de hoek is, dan ‘moet’ hier uiteraard ook “de publieke betekenis door bijvoorbeeld horeca, sportvoorzieningen of een culturele instelling” vergroot worden. Dit betekent dus het einde van het natuurgebied.

Dit gemeentelijke plannetje is dan wel weer strijdig met uitspraken verderop in de Visie waar gesproken wordt over “het respect voor flora en fauna, het behoud van robuuste natuurgebieden en de vergroening van de stad”. Hier bovenop bestaat bij de gemeente het voornemen om bij De Oeverlanden een zogenaamde “hoogstedelijke buurt (met een redelijk hoge tot hoge dichtheid, veel ruimte voor niet-wonen, groen in pocketparkjes en grotere stadsparken)” aan te leggen. Als een deel van de hier toch al beperkte ruimte ingericht gaat worden als een hoogstedelijke buurt, hoeveel openbare ruimte blijft er dan nog over voor bewoners van Nieuw-West, die hier willen recreëren?

Westrandweg (paars) met afslag (rood) in de Omgevingsvisie 2050. In rood aangegeven de geplande afslag, dwars door de Osdorper Bovenpolder.

Oud Osdorp
Zoals gebruikelijk, heeft de gemeente ook nu weer begerig zijn oog laten vallen op Oud Osdorp. Er mogen geen woningen komen, want te dicht bij Schiphol. De Lutkemeerpolder staat uiteraard ingetekend als bedrijventerrein. Als de gemeente zijn eigen Visie goed zou lezen, dan zou die bestemming daar ‘stadslandbouw’ moeten zijn. Onder andere op pagina 188 van de Visie legt de gemeente namelijk zelf uit hoe belangrijk het is om juist binnen de gemeentegrenzen ruimte te bieden aan stadslandbouw, vergroening en productie van gezond voedsel.

Einde polderlandschap?
Nieuw-West koestert al jaren zijn ‘Westrandscheg’, een groene long, die de leefbaarheid in het hele stadsdeel verbetert. Die scheg biedt immers aan iedereen ‘groen dicht bij huis’ en vergroot de leefbaarheid in het stadsdeel. De gemeente wil deze scheg, die grotendeels in Oud Osdorp ligt en tegenwoordig de ‘Scheg van West’ heet, wel behouden, maar degraderen tot “samenhangend landschapspark”. In de praktijk betekent dat dat er allerlei “groene en recreatieve initiatieven in het groen” mogen komen. Dat klinkt ongevaarlijk, maar dit betekent wél dat het weidse middeleeuwse polderlandschap, waar nu nog veel weidevogels broeden, zomaar anders bestemd kan worden.

Het weidse polderland van de Osdorper Bovenpolder is de plek waar ter plaatse van de dwarswetering de geplande afslag van de Westrandweg in de Omgevingsvisie 2050 zou moeten komen.

Klaverblad-afslag Westrandweg?
Na het omleggen van de A9 rond Badhoevedorp besloot de gemeente Amsterdam om geen afslag van de A5 (Westrandweg) in Oud Osdorp aan te leggen. Dat zou namelijk het polderlandschap vernielen en dat zou tot een ongewenste aanzuiging van sluipverkeer leiden. De kans op de komst van nóg meer bedrijventerreinen zou verder worden vergoot. Een ongewenste ontwikkeling dus. Helaas is dat afslag-plan tóch niet vergeten en komt het in deze Visie 2050 weer uit die beruchte bureaulade tevoorschijn. Dat dit voornemen totaal strijdig is met het behoud van de ‘Scheg van West’ en het principe dat autoverkeer moet worden teruggedrongen, vergeet men gemakshalve maar even.

Bovendien staat dit voornemen ook haaks op deze uitspraak in de Visie: “Ook de cultuurhistorische waarden, denk bijvoorbeeld aan oude dijkjes en slootpatronen, beschermen en herstellen we, waar mogelijk”. De A5 is een rijksweg op een hoge dijk. Aan weerszijden hiervan is ‘compensatiegroen’ aangelegd. Als er een afslag zou komen, dan gaat de gemeente in tegen zijn eigen beleid en worden gemaakte afspraken grof geschonden. Bovendien, deze afslag wordt op de plattegronden in de Visie als een smal zijweggetje ingetekend.

Maar, iedereen weet dat, áls hier een afslag zou komen, dat het dan om een grote klaverblad-constructie gaat. Alleen dán kun je namelijk het hoogteverschil vanaf de dijk naar de polder overbruggen en veilig in- en uitvoegen op de rijksweg. Als die afslag er komt, betekent dit dus het einde van het cultuurhistorisch belangwekkende landschap van Oud Osdorp. Terwijl de gemeente tegelijkertijd juist zelf aangeeft zo te hechten aan het behoud hiervan… Nog een vraag: Als die afslag er al komt, waar moet al dat verkeer dan heen? Dat kan de smalle polderweg, de Lutkemeerweg, toch niet verwerken? Oud Osdorp kampt nu al onder de zware last van veel te veel sluipverkeer…

Geef uw mening!
De plannen in de Visie worden netjes ‘verpakt’ in wollige goed klinkende terminologie, zodat ze in eerste instantie niet zo bedreigend overkomen. Want, wie is er nu tegen een “duurzame, klimaatneutrale, klimaatbestendige, vitale, bereikbare, gezonde, veilige, leefbare en natuurlijke stad”? Dat klinkt toch allemaal prachtig? Maar, wie goed leest, ziet de bedreigingen.

Het is onmogelijk om deze zichzelf tegensprekende Visie 2050 vol welluidende terminologie in een artikel te verwoorden. Het is nu nog niet te zeggen welke delen van deze Visie door de gemeente serieus uitgewerkt en omgezet gaan worden in beleid. Hopelijk lukt het om de gemeente hierin bij te sturen. Als de gemeente merkt dat er veel verzet tegen bepaalde proefballonnetjes bestaat, komen die plannen misschien onderop de stapel. Of, nog beter, verdwijnen ze voorlopig weer in de lades…

Via deze link www.amsterdam2050.nl kunt u zelf u oordeel vormen over de Visie 2050. Tot en met 3 maart 2021 kunt u uw zienswijze indienen via: omgevingsvisie@amsterdam.nl. Aangezien het plan nogal omvangrijk is, vraagt de gemeente aan iedereen de onderwerpen waarover de zienswijze gaat bovenaan apart te benoemen. Geeft u vooral ook duidelijk aan wat u wél of juist niet wilt dat er gaat gebeuren. Vergeet ook niet uw naam en adres te vermelden.

Tamar Frankfurther, 24 februari 2021.